Voltreffer
Tom Kristensen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lebowski, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9900 |
Jannah Loontjens
i /un/17 j
Vernieling is in Denemarken een klassieker. Terecht: de roman van de befaamde dichter, criticus en romancier Tom Kristensen (1893-1974) is een waar meesterwerk. Het boek verscheen in 1930 en is eindelijk in het Nederlands vertaald. Nog altijd niet te laat, want al speelt hij zich af in de jaren twintig van de vorige eeuw, de roman is op geen enkele wijze gedateerd. Integendeel, het is een levendig, energiek verhaal, geschreven in een hoogst originele stijl.
Onkwetsbaar
We volgen Ole Jastrau, een literatuurcriticus van een gerenommeerde Deense krant. Hij heeft een vrouw en een zoontje van drie, maar het is de krant die zijn leven domineert. Voortdurend wordt hij gebeld en komen mensen bij hem langs die iets van hem willen. Hij ervaart de wereld als een strijdtoneel vol rivalen en vermomde vijanden. Alleen in de duisternis van de kroeg, waar hij steeds vaker komt, vervagen de vijandelijkheden en verbroederen collega's die elkaar in het daglicht beconcurreren.
Kristensen beschrijft de barkeeper: 'Een Zweed, met een groot, gemoedelijk en sluw satergezicht, dat even vol was als de klok rond en even rood als de wijzerplaat wit, een gezellig mengsel van een hogepriester en een herbergier.' Alleen al Kristensens portretteringen van mensen en straten, lichtval in huizen en parken, gevoelens van vorderende dronkenschap of somberheid zijn een genot om te lezen. Het hoogst eigen taalgebruik van Kristensen is dan ook bewonderenswaardig trefzeker vertaald door Annelies van Hees.
De leegte van het intellectuele gekonkel benauwt Jastrau. Hij zoekt een diepere zingeving, een bevrijding van de burgerlijke waarden die het leven lijken te bepalen: status, geld en politieke stellingname. Als hij, na een nacht waarin hij de controle heeft verloren, in een politiecel ontwaakt, vraagt hij zich af: 'Hoorde hij daar thuis, zo prettig op de bodem van het bestaan? Wilde hij naar de bliksem gaan? Dat wilde hij ook, ja, dat wilde hij, dat moest... Er zat iets gezonds bij die gedachte. Dan kon hij zich laten zien voor wat hij was, voor zichzelf uitkomen.'
Naar de bliksem gaat hij beslist. Zijn vrouw verlaat hem, zijn zoontje ziet hij niet meer (wat hem het meest verdriet doet), hij laat zijn huis innemen door een bevriende student, die zich onbehouwen gedraagt en zich op Jastraus kosten bezat. Jastrau neemt ontslag bij de krant en heeft geen inkomsten meer. Hij wil zijn eigen huis niet meer in, hij slaapt buiten of bij een prostituee. Alles is hij kwijt, zijn gezin, zijn baan, zijn woning, zijn status als gerespecteerd criticus.
Dat laatste kan hem het minst schelen: 'Wat had dat met de oneindigheid van de ziel van doen, de ziel achter de meningen, de mens. Iedere dag een artikel over het geestelijke leven schrijven! Was je dan een groot mens?' Met het verlies van zijn baan verdwijnt ook de eerzucht en de onzekerheid. Geen collega kan hem meer kleineren of passeren, hij is onkwetsbaar geworden.
Waanzin
Het boek beschrijft een zelfverkozen ondergang, maar Kristensen weet de toenemende ellende op zo'n wijze te benoemen dat het als een fantastische bevrijding aanvoelt. Hoe meer Jastrau kwijtraakt, hoe lichter zijn bestaan. Als uiteindelijk zijn huis afbrandt, jubelt hij. Waanzin ligt op de loer, maar toch klopt het; het is iets om te vieren, als lezer voel je de toenemende euforie met hem mee.
Vernieling is een scherpe en geestige portrettering van een man die regelrecht op zijn ondergang afgaat, maar die dat ervaart als een zoektocht naar verlossing.
JANNAH LOONTJENS ■
Jorieke Rutgers
Deze roman verscheen in 1930 in Denemarken, maar zal door de Nederlandse lezer nog steeds als een moderne roman ervaren worden dankzij tijdloze thema’s als alcoholisme, eenzaamheid, leven in een stad, burgerlijkheid, hoerenloperij en het verbreken van huwelijksketens. De hoofdpersoon Ole Jastrau werkt als literair recensent bij Het Dagblad, maar droomt er van om zelf een groots schrijver en dichter te zijn. Hij gruwelt van zijn burgerlijke bestaan. Als geen ander kan dit personage de term ‘antiheld´ toegedicht worden. Zelden was een man zo vastbesloten ten onder te gaan. Diepe onverschilligheid en walging zijn verweven met poëtische schoonheid en filosofische overpeinzingen. De auteur (1893-1974) weet op meesterlijke wijze te beschrijven wat alcohol kan doen met een man. Het verhaal speelt zich af in Kopenhagen en omvat intrigerende personages en ongemakkelijke situaties. Met bijna vijfhonderd pagina’s louter neergang is dit niet een boek waarbij de lezer ontspannen achterover zal leunen, maar kan de hoofdpersoon toch op een zekere sympathie rekenen aan het einde van het verhaal.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.