Zes Koffers
Maxim Biller
Maxim Biller (Auteur), Marcel Misset (Vertaler), Bruno Schulz (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Cossee, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11664 |
Alexandra De Vos
ru/eb/27 f
De Pools-Joodse Bruno Schulz (1892-1942) is een writer's writer. Philip Roth, John Updike en J.M. Coetzee zijn fans. Jonathan Safran Foer riep De kaneelwinkels, Schulz' meesterwerk, uit tot zijn lievelingsboek. Hij schreef er een inleiding bij en verknipte het daarna tot hij er een bizar eigen werk ( Tree of codes) aan overhield - een roman die letterlijk vol gaten zit. En David Grossman, die zich als jongeling overweldigd had gevoeld door Schulz' genie, voerde de schrijver op in zijn roman Zie: liefde.
Het mysterie van al die adoratie wordt ontsluierd op de pagina's van Schulz' verzamelde werk. Veel is het niet, want essays, verhalen en een onafgewerkte roman gingen verloren tijdens de Duitse bezetting van Polen. Twee bundels korte verhalen werden tijdens Schulz' leven gepubliceerd:De kaneelwinkels (1933) en Sanatorium Clepsydra (1937). Is zijn grafisch werk donker en fetisjistisch - Schulz was van beroep tekenleraar - zijn verhalen zinderen van het licht.
Tussen droom en nachtmerrie
De pen van Schulz transformeert het provinciestadje Drohobytsj tot een betoverde werkelijkheid, een labyrint van steegjes vol geuren en geheimen. Het jongetje Bruno verdwaalt er in de Joodse wijk, 'aan witgloeiende, bedwelmende zomerdagen ten prooi'. Duizelig van hitte is hij, van de wereldse koopwaar en de gefluisterde gesprekken die hij opvangt in de 'kaneelwinkels', met hun eeuwig kaneelkleurige lambriseringen. Maar in het donker van zijn ouderlijk huis doet zich een drama voor. Bruno's vader, eens een gerespecteerd handelaar, trekt zich meer en meer terug in een eigen wereld, waar hij met vogels praat en gaandeweg verschrompelt, tot de laatste banden met de wereld en de mensheid worden doorgeknipt. Alleen de 'kleine lijkwade van zijn lichaam' blijft over. En de zoon, die met zijn pen een wereld tussen droom en nachtmerrie probeert te vatten. Het is die duistere, tragische kant van Schulz die de recentste hommage aan zijn persoon inspireerde. De Duitser Maxim Biller stelt zich Schulz voor in zijn latere jaren, en probeert met de novelle De verloren brief aan Thomas Mann in het hoofd van Bruno te kruipen. 'Kleine, angstige, hypochondrische Bruno', die in de kelder van het ouderlijk huis een brief schrijft. Een brief naar de beroemde schrijver Thomas Mann, met de vraag een van zijn verhalen te lezen en hem uit Drohobytsj te redden. Want het is 1938 en de werkelijkheid sluit Schulz meer en meer in: zus Hania verliest haar verstand na de zelfmoord van haar man, Bruno's job als leraar groeit hem boven het hoofd en hij vreest dat de nazi's met hun drang naar lebensraum het kleine Drohobytsj zullen platwalsen. 'En als ze komen zullen het vast geen literatuurliefhebbers zijn', schrijft Schulz aan Mann.
Huis-Jood
Om de aandacht van de schrijver vast te houden verzint Schulz een Mann-dubbelganger, die zich wanstaltig gedraagt en hoogstwaarschijnlijk voor de Duitsers spioneert. Hoe langer Schulz' brief wordt, hoe meer hij zich losmaakt van de werkelijkheid. Hij waarschuwt Mann voor de op handen zijnde catastrofe. Hij hallucineert een verre toekomst bij elkaar, 'bevolkt door reusachtige muurhagedissen, door voorwereldlijke vogels die hun eigen staart opaten, door legers mensen in grijze uniformen die zich in ordeloze rijen uitstrekten tot aan de horizon, met miljoenen naakte mannen, vrouwen en kinderen die zich alleen nog op handen en voeten konden voortbewegen.' Maar meer en meer lijkt Bruno ervan overtuigd dat Mann onbereikbaar is, en met een stoet duiven in zijn zog - boodschappers van zijn vader? - kruipt Schulz zijn ondergang tegemoet.
De werkelijkheid moet niet onderdoen voor Billers novelle. De nazi's namen Drohobytsj in, Schulz werd naar het getto verdreven en werkte als 'huis-Jood' bij een naziofficier - tot hij in 1942 werd doodgeschoten bij een razzia. Een brief aan Thomas Mann schreef hij inderdaad, maar die is nooit teruggevonden. Biller slaagt er overigens wonderwel in om de geest van Schulz op te roepen: excentriek, zachtaardig, overmand door angst en vervuld van een diepe liefde voor alles wat weerloos en tot ondergang gedoemd is. Billers proza is verfijnd, ingehouden poëtisch en onverwacht ironisch. Aan zijn liefde voor Schulz - en voor een zielsverwant als de Duits-Tsjechische Kafka - moet niet getwijfeld worden.
De verloren brief aan Thomas Mann is een kleinood voor de Schulz-liefhebber, maar met een caveat: wie in het hoofd van Bruno Schulz wil kruipen, doet dat nog altijd best via het werk van Bruno Schulz. Met een heruitgave van De kaneelwinkels in aantocht kunnen wij alleen maar zeggen: kom binnen, waar vele schrijvers u zijn voorgegaan. Kom binnen en laat u betoveren.
MAXIM BILLER
De verloren brief aan Thomas Mann
Vertaald door Marcel Misset, Cossee, 62 blz., 16,90 euro (e-boek 9,90 euro). Oorspronkelijke titel: 'Im Kopf von Bruno Schulz'.
Op 4 maart verschijnt bij Meulenhoff een heruitgave van 'De kaneelwinkels/ Sanatorium Clepsydra' in een (nog altijd zeer mooie) vertaling van Gerard Rasch.
De auteur: Duitse auteur en columnist, geboren in Praag, bij Russisch-Joodse ouders.
Het boek: een brief met een schreeuw om hulp van Bruno Schulz aan zijn collega-schrijver Thomas Mann, ooit geschreven, verloren gegaan, door Maxim Biller gereconstrueerd.
ONS OORDEEL: een kleinood voor de Schulz-liefhebber, en een opstapje naar het echte werk.
Alexandra De Vos ■
A.P.G. Spamer
Deze korte novelle is een herschepping van een mogelijk verloren gegane brief van een Poolse kunstenaar aan de beroemde Duitse auteur Thomas Mann. De oorspronkelijke auteur was Bruno Schulz, een joodse schrijver en schilder in Polen tussen de twee wereldoorlogen. Alhoewel ooit vrijwel vergeten heeft hij een come back gemaakt dankzij o.a. John Updike en Philip Roth. Schulz beschreef bijvoorbeeld in 'De Kaneelwinkels' vooral het traditionele joodse leven in een vooroorlogs Pools provinciestadje. Met de komst van de nazi's nam zijn angst toe dat hieraan een spoedig einde zou komen. Uiteindelijk werd hij in 1942 in het joodse ghetto brutaalweg neergeschoten door een Gestapo-officier. De nu door Biller herschreven brief aan Thomas Mann is op zich een kunstwerk. In de hallucinerende taal die ook Schulz eigen was creëert hij diens surrealistische wereld waarin het komende nazisme steeds scherper voelbaar wordt. De uitstekende vertaling doet daaraan alle recht. Gebonden uitgave op pocketformaat; normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.