Het verhaal van Genji. Deel I
Shikibu Murasaki
Shikibu Murasaki (Auteur), Jos Vos (Vertaler), Cees Nooteboom (Nawoord)
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2013 |
nr.01: |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : LITERATUUR VOOR 1700 : SHIK |
Aanwezig |
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2013 |
nr.02: |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : LITERATUUR VOOR 1700 : SHIK |
Alexandra De Vos
rt/aa/28 m
Meer dan duizend jaar geleden, toen Europa nauwelijks de donkerste middeleeuwen ontgroeid was, stond Japan in volle bloei. Boeddhistische kloosters nestelden zich tegen haar hellingen, de soetra's van de monniken klonken helder tussen de dennen. In de hoofdstad Heian-Kyo, het huidige Kyoto, ontwikkelde zich een verfijnde hofcultuur - met als middelpunt een decoratieve maar hoogst inwisselbare keizer. In feite werd het land geregeerd door de Fujiwara-familie. Via regenten en concubines hield deze clan de keizerstroon in haar greep.
Behalve machtig waren de Fujiwara's ook toegewijd aan kunstzinnig en esthetisch genot. Met fluitspel en kennis van etiquette kwam je verder dan met krijgskunde of organisatorische vaardigheid. Die laatste werd vooral aangewend voor het inrichten van boottochtjes op het keizerlijk meer, voor dans- en zangavondjes en poëziewedstrijden. Het kalligraferen van liefdesgedichten op geparfumeerd papier was een noodzakelijk onderdeel van hofmakerij; vrouwen werden daarnaast geacht hun gezicht te blanketten, hun tanden zwart te maken en de twaalf lagen van hun kimono stijlvol op kleur te matchen.
Vermoeiende wereld
Wat vrouwen geacht werden niét te doen was achter hun kamerschermen vandaan komen of kennis tentoonspreiden over zogenaamde mannenzaken. Politiek en Chinese taal en literatuur, om maar iets te noemen. Dat zou de kleine Murasaki Shikibu (ca. 973-ca. 1014), een welopgevoed Fujiwara-meisje, algauw leren. Toen ze stiekem - en veel vlugger dan haar oudere broer - Chinese kronieken leerde te ontcijferen deed dat haar vader uitroepen: 'Dat ik dit moet meemaken! Was ze maar als man geboren!' Haar omgeving was ervan overtuigd dat het met zo'n verwaand nest nooit goed zou aflopen. Wanneer Murasaki later hofdame wordt bij keizerin Soshi leert ze haar kennis te verstoppen voor de andere hofdames. Haar dagboek laat weten: 'Sindsdien heb ik vermeden om zelfs het eenvoudigste Chinese karakter te schrijven. Mijn handschrift is weerzinwekkend. En wat het lezen van de klassieken betreft, dat heb ik helemaal opgegeven. Toch hoor ik nog steeds die hatelijke opmerkingen... O, wat is dit toch een vermoeiende wereld!'
Vermoeiend was ook dat hele hofleven, met dronken playboys die de avontuurtjes aan elkaar regen, de pesterijen en het geroddel onder intelligente maar in hun ambities beknotte hofdames. Het dreef Murasaki weer naar het schrijven. In vereenvoudigde Japanse karakters en vloeiend proza begon ze aanHet verhaal van Genji. In 54 hoofdstukken, bedoeld om haar onmiddellijke omgeving te entertainen, vertelde ze van 'Genji, de stralende prins'. De jongen is de zoon van de keizer en een concubine van lagere rang. Hoewel Genji nooit een officiële titel zal dragen overtroeft hij de kroonprins in uiterlijk, verfijning en succes bij de vrouwen. Zelfs boerenkinkels plengen tranen als ze zijn adembenemende gestalte zien passeren, en de hartenpijn die hij veroorzaakt bij zijn vlammen-van-één-nacht is niet te tellen. In de kleine, melancholische gedichten die zij hem na de daad doen toekomen wordt zijn achteloze wreedheid bezongen: 'Hoe vluchtig de gevoelens/ van een hart dat enkel verlangt/ naar kersenbloesems/ zolang die niet verstrooid zijn/ door de wind...'
Onzeker lot
Maar ook Genji krijgt zijn deel van het liefdesleed. Hij verwekt een zoon bij Fujitsubo, de concubine van de keizer, maar zij onttrekt zich aan deze verboden liaison. Haar nichtje - evenals de schrijfster Murasaki geheten - wordt Genji's grote liefde. Als zij na twintig jaar sterft, kunnen al zijn andere vrouwen en de politieke macht die Genji inmiddels is toegevallen hem gestolen worden. Naar boeddhistische gewoonte raakt hij meer en meer overtuigd van de vergankelijkheid van deze aardse wereld, 'vluchtig als de dauw', en 'leeg als een cicadenschild'. Wanneer Genji uit het verhaal geschreven wordt en zijn nakomelingen hun eigen - onmogelijke - liefdes beleven, wordt de toon donker. De melancholie, die zachtjes zong in de frivole eerste hoofdstukken, doordrenkt de bladzijden. Misschien drukt de hofdame van Fujitsubo het nog het beste uit, als zij ziet hoe haar meesteres en Genji rusteloos naar elkaar verlangen: 'Is dit nu de duisternis waarin wij mensen dwalen? Ik vind het zo erg dat er nooit een eind zal komen aan jullie verdriet.'
Als na 1400 bladzijden een (open) eind komt aan het verhaal van Genji is dat de balans: de lichtzinnigheden van een verwende prins die schipbreuk lopen op de wreedheid van het leven. De onvoorspelbaarheid van de liefde tussen man en vrouw. 'Dat is altijd zo geweest', schrijft Shikibu, 'en het lot van een vrouw is helaas het onzekerst van alles.' En dat allemaal verteld met een psychologische verfijning waar wij in het Westen op moesten wachten tot Madame de La Fayette en Stendhal, honderden jaren later.
Een plot heeftHet verhaal van Genji niet, maar de innerlijke beroering van de personages - en dan vooral van de vaak kwetsbare, geheel van de gunsten van hun minnaars afhankelijke vrouwen - doet je verder lezen.Het verhaal van Genji is tijdloos, oeroud en modern tegelijkertijd. En het maakte Murasaki Shikibu onsterfelijk. Als haar vader dat toch eens had mogen meemaken.
MURASAKI SHIKIBU
Het verhaal van Genji, deel I en II.
Vertaald door Jos Vos, met een nawoord van Cees Nooteboom. Athenaeum-Polak & Van Gennep, 741 en 777 blz., 49,95 ? (e-boek 29,99 ?).
De auteur: Japanse schrijfster in dienst van de keizer (ca. 973- ca. 1025).
Het boek: 'Liaisons dangereuses' aan het Japanse hof.
ONS OORDEEL: oeroud en modern tegelijkertijd. De innerlijke beroering van de (vrouwelijke) personages stuwt het verhaal voort.
¨¨¨¨¨
Alexandra De Vos ■
Jo Vanderwegen
Met de rechtstreekse en eerste volledige vertaling van 'Het verhaal van Genji' (in twee boeken) heeft de vertaler een ware krachttoer afgeleverd. Niet alleen omwille van het historische belang - in de wereldliteratuur staat het 11e eeuwse werk bekend als een van de allereerste romans - maar ook omdat hij het oud-Japans wist om te zetten naar zeer vlot leesbaar Nederlands zonder de authentieke sfeer geweld aan te doen. Hoofdthema is het liefdesleven van prins Genji en zijn politieke opgang, uitgewerkt tegen de achtergrond van het gecompliceerde Japanse hofleven. Ondanks zijn ouderdom doet de roman erg modern aan dankzij de wisselende stemmingen (melancholie, drama, humor), de ruime aandacht voor psychologische ontwikkeling en bovenal de frisse vertaling. Het verhaal weet gemakkelijk de aandacht vast te houden, niettegenstaande de talrijke personages en het ontbreken van een traditionele plot. Zeer gedetailleerde eindnoten, geheugensteuntjes (lijst van personages), nabeschouwingen en een nawoord van Cees Nooteboom helpen de lezer op weg door het omvangrijke epos en werken aanzienlijk drempelverlagend. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.