Zeldzaam en onmisbaar : topstukken uit Vlaamse collecties
Thomas Leysen
Ben van Beneden (Auteur), Hildegard Van de Velde (Auteur), Iris Kockelbergh (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2013 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 700.5 VIJF XXL |
31/05/2014
De stad Antwerpen herbergt sinds de zeventiende eeuw een aantal wereldvermaarde kunstverzamelingen. In deze publicatie geeft een dozijn auteurs een beeld van vijf eeuwen Antwerpse ‘verzamelwoede’. We lezen over de levens van de collectioneurs, over hun specifieke interesses, hun connaisseurschap en hun verbanden met talrijke intellectuele, artistieke, financiële en politieke milieus. Sommige verzamelaars, zoals Balthasar Moretus, legden zich toe op het verzamelen van handschriften, gedrukte boeken, miniatuurtjes, tekeningen en prenten. Anderen zoals Pieter Paul Rubens concentreerden zich op schilderijen en antieke objecten. Hij gebruikte ze als oefenmateriaal en inspiratiebron voor zijn kunstwerken. In die zin vormden de objecten de uitgelezen entourage voor zijn artistieke activiteiten. Hetzelfde geldt voor de collectie van de Antwerpse Sint-Lucasgilde en de latere Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (1664-1810) die er vooral op gericht was om aan de studenten kwalitatief hoogwaardige werken als model ter beschikking te stellen.
Verzamelingen blijken echter niet enkel vanuit particuliere motieven te zijn aangelegd. Ze waren ingebed in een sociaal-intellectueel kader en weerspiegelden het geestelijke leven. In de zeventiende eeuw bestond er een duidelijke voorliefde voor contemporaine schilderijen: een gemiddelde verzameling bevatte vooral religieuze werken en verder mythologische taferelen, portretten, stillevens en landschappen. De verzamelaars beschikten vaak ook over een uitgebreide collectie antieke kunst, naturalia, exquise collecties planten en wetenschappelijke instrumenten. Al die objecten werden meer dan eens met verf en penseel vereeuwigd. De kunstkamer van Cornelis van der Geest, geschilderd door Willem van Haecht II (1628), en die van Nicolaas Rockox van Frans Francken II (ca. 1630) zijn wereldberoemd. Toch zijn het geen kronieken van feitelijke verzamelingen. Ze vormen veeleer een staalkaart van werken die voor de verzamelaars van waarde waren. Het waren vooral visuele uitgangborden, die de humanistisch-intellectuele ambities van de eigenaars onderstreepten.
Uiteraard verschoven in de loop van de tijden de zwaartepunten van de collecties. Terwijl de zeventiende-eeuwse verzamelaar zich vooral op eigentijdse en antieke (kunst)werken toelegde, concentreerden de negentiende-eeuwers zich vaak op middeleeuwse objecten. In die periode ontstonden, mede door de bloei van neostijlen en stromingen die de middeleeuwse kunst als inspiratiebron kozen, de grote collecties ‘Vlaamse Primitieven’. De collectioneurs legden weergaloze verzamelingen aan. De collecties van Florent van Ertborn (1784-1840) en François Franck (1872-1932) legden zelfs de basis van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Andere verzamelaars hadden meer persoonlijke ambities en streefden naar de stichting van een eigen museum. Fritz Mayer van den Bergh is daar als geen ander in geslaagd. Het gezellig-huiselijke Antwerpse Museum Mayer van den Bergh is nog altijd een van de grote toonbeelden in zijn soort en blijft niet enkel onderzoekers oude kunst, maar ook actuele kunstenaars inspireren.
De kwaliteit van de artikels is wisselend. Sommige, waaronder dat van Hildegard Van de Velde over de verzameling van Nicolaas Rockox, zijn erg overtuigend, andere missen scherpte en taligheid. Samen bieden ze echter een mooie synthese van vijfhonderd jaar verzamelen in Antwerpen. Wat ontbreekt, is een introducerende tekst die het fenomeen van het Antwerpse verzamelen in beeld brengt. Een meer vergelijkende invalshoek had dat euvel kunnen verhelpen. [Brigitte Dekeyzer]
Drs. M. van Waveren Hogervorst
Het hedendaagse museum heeft zijn wortels in de privéverzamelingen van burgers. Twaalf auteurs schetsen in elf hoofdstukken een beeld van Antwerpse verzamelaars en hun verzameling. Zes verzamelingen stammen uit de 17e, twee uit de 18e, twee uit de 19e en een uit de 20e eeuw. Veel beroemde kunstenaars zijn vertegenwoordigd in de collecties, zoals Rogier van der Weiden, Quinten Matsijs, Rubens, Anthony van Dyck, of moderner, Permeke en Ensor. Een verzameling geeft inzicht in de smaak van de eigenaar, maar ook in de tijd waarin die is ontstaan. Het boek geeft daardoor ook een beeld van de ontwikkeling van Antwerpen en haar belang voor de schone kunsten. De auteurs zijn merendeels verbonden aan Antwerpse musea als het Rubenshuis, Museum Mayer van den Bergh, het Prentenkabinet en Museum Rockoxhuis. Het laatstgenoemde is ingericht als een Antwerpse kunstverzameling uit de 17e eeuw*. Hoewel dit boek verschijnt bij deze tentoonstelling, is het breder van opzet, minder gedateerd dan een catalogus en zeker ook buiten Antwerpen interessant.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.