Utopia
Thomas More
Hans Achterhuis (Auteur), Peter Henk Steenhuis (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lemniscaat, 2013 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 300.5 ACHT |
15/10/2013
Peter Henk Steenhuis, redacteur van het Nederlandse dagblad Trouw, volgde Hans Achterhuis twee jaar lang in diens rol als ‘Denker des Vaderlands’. Het interviewboek Tegendenken is daarvan de neerslag. Wie het werk van Achterhuis enigszins volgt, zal er niet veel nieuws in ontdekken, voor de anderen kan het een bevattelijke inleiding zijn tot ’s mans sociale en politieke filosofie.
Het boek is thematisch geordend in vier delen: de financiële crisis en de grenzen van de marktlogica, het politieke bedrijf en de mediatisering ervan, de rol van kritisch denken in het publieke debat, en ten slotte een medisch-ethisch en techniekfilosofisch deel. De rode draad in het boek is Achterhuis’ kritiek op het utopisme, en zijn reflecties over geweld, techniek en ethiek. Daarbij gaat hij zoals gewoonlijk te rade bij zijn filosofische ‘vriendennetwerk’, waarvan Hannah Arendt, Michel Foucault, Ivan Illich en Albert Camus de vaste kern vormen.
Achterhuis laat zijn licht schijnen over een breed palet aan onderwerpen. Van de militaire interventie in Afghanistan over het Israëlisch-Palestijns conflict tot ethische vragen over gezondheid en dood. Elders heeft hij het, in verband met de dopingschandalen in de sport, over de verloren gegane traditionele waarden van schuld, boete en vergeving, waardoor de voorgestelde waarheids- en verzoeningscommissies hier geen kans maken om schandalen te verwerken. Ons westerlingen werd immers geleerd om de werkelijkheid als ‘rationele egoïsten’ te beschouwen, een mensbeeld dat stoelt op de ‘utopie van de hebzucht’, zoals Achterhuis het in de Angelsaksische wereld populaire ‘Objectivisme’ van Ayn Rand typeert. Samen met Milton Friedman en Friedrich von Hayek behoort zij volgens Achterhuis tot de ‘goeroes van het hedendaagse neoliberalisme’, die met hun droom van de kapitalistische heilsstaat evenzeer utopisten zijn als hun linkse evenknieën. Juist omdat ze dat niet zijn, neemt Achterhuis in een ander interview de deelnemers aan de Occupy-beweging in bescherming tegen de cynici die hen een gebrek aan alternatieven verwijten. Achterhuis begrijpt hun optreden als een louter ‘nee’ van de mens die revolteert omdat grenzen worden overschreden. Hij baseert zich daarbij op Camus, die het ‘nee’ van de opstandige mens prefereerde boven het ‘ja’ van de revolutionaire utopie. Achterhuis vindt dat het de taak van de politici is om op te pakken wat er onder de bevolking leeft en dit te vertalen in beleidsdaden. De politiek moet bijgevolg ophouden om als dienstmaagd van de economie te fungeren.
De rol van de filosoof in het publieke debat is om zekerheden in vraag te stellen, zo luidt de boodschap die Hans Achterhuis meegeeft. Het wijsgerig perspectief op de actualiteit moet de journalistieke analyse incorporeren en tegelijk overstijgen. Daar zijn deze interviews echter vaak wel wat kort voor. Wie dieper wenst te graven, moet Achterhuis’ werken zelf ter hand nemen.
[Hedwig Billiet]
Wim Fievez
In dit boek is, achteraf, een groot aantal artikelen en interviews samengebracht die de filosoof Hans Achterhuis, Denker des Vaderlands, de afgelopen twee jaar voor het dagblad Trouw heeft geschreven of op een symposium van de Universiteit Utrecht heeft uitgesproken. Het materiaal is thematisch samengebracht in vier hoofdstukken, waarin Achterhuis commentaar geeft op actuele kwesties in de politiek, de economie, gezondheidszorg en de toegepaste filosofie zelf. Alle teksten zijn bewerkt volgens een vraag- en antwoordmodel, wat de duidelijkheid enorm ten goede komt. Wat we vaststellen is dat Achterhuis zijn vroegere radicaliteit, met Sartre als zijn grote voorbeeld, heeft ingeruild voor het idee dat hij ontleent aan zijn huidige idool, de filosofe Hanna Arendt, namelijk dat er tussen intuïtie en filosofie een veilige afstand moet zijn. Alle teksten zijn voorzien van de datum van oorspronkelijke publicatie. Met een register op personen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.