Je ruist in mij : gedichten over liefde

Een geschenkboek, zo profileert Je ruist in mij zich. De verzorgde vormgeving maakt dat in alle opzichten geloofwaardig. Toch wil deze bundel duidelijk meer zijn dan het ideale valentijnsgeschenk. Uit het dankwoord, de geselecteerde gedichten en de ideeënbundel voor leerkrachten spreekt een nauwelijks verborgen agenda: zoveel mogelijk mensen, in de eerste plaats jongeren, met poëzie in aanraking brengen.
Poëzie van gevestigde dichters als Leonard Nolens, Peter Verhelst en Toon Tellegen staat naast teksten van muzikanten als Spinvis, Eva De Roovere en Pieter Embrechts. Dichters die eerder opvielen met poëzieperformances maar (nog) geen eigen bundel hebben, komen net zo goed aan bod als jonge dichters met een of meer bundels op hun naam. Typische jeugddichters als Kees Spiering en Bas Rompa worden afgewisseld met ‘moeilijkere’ dichters als Leo Vroman en Marc Tritsmans. Op enkele uitzonderingen na zijn de opgenomen teksten erg recent en gepubliceerd in de voorbije tien jaar.
De gedichten worden gepresenteerd in verschillende delen: sensualiteit, verliefdheid, afscheid en verlangen. De gekozen subthema’s dekken niet altijd de lading en te vaak lijken de gedichten lukraak ondergebracht, op basis van een enkele zinsnede en niet op grond van een overtuigende interpretatie. De meerwaarde de subthema’s is daardoor allerminst duidelijk. Een inhoudstafel is er niet, enkel een register op auteursnaam. Rust en ritme in de vormgeving konden ook op een andere manier worden bereikt.
Wie het boek ongeveer halverwege openslaat, stuit op een zwarte bladzijde met illustratie. In deze katern neemt illustratrice Sabien Clement het boek even volledig over en krijgen we (bijna) woordloze beeldpoëzie, waarin ze motieven uit de rest van het boek uitwerkt tot een zelfstandig geheel. Hier blijkt nog maar eens hoe krachtig haar beeldtaal is en hoe zorgvuldig zij haar composities opbouwt. Met zeer weinig weet zij zeer veel op te roepen. De illustraties houden het boek samen en verbeelden de grote thema’s van liefde. Ze worden nu eens als kleine inzet naast een gedicht, dan als paginavullend beeld gebracht. Herkenbaar uit Clements eerder werk zijn de lijntekeningen, hier aangevuld met vlakken en silhouetten die sterk aan de ‘Nu bleu’ van Matisse doen denken. Het kleurgebruik, met hoofdzakelijk rood en zwart, kwam in bundels liefdespoëzie al vaker voor, en ook het gebruik van silhouetten is eerder gezien. Toch spreekt hier duidelijk een andere vormentaal, met frêle, wat voorzichtige figuren.
Het valt op hoe Clement van kriebelige lijntekeningen evolueert naar meer abstracte vormen. Doordat de illustraties steeds verder worden uitgepuurd, winnen ze ook aan kracht. Je kunt je afvragen of ook de selectie van gedichten die weg had moeten afleggen. De missie is immers duidelijk: jongeren laten kennismaken met poëzie. Daardoor staan herkenbaarheid en toegankelijkheid voorop, en dat streven ondermijnt soms de kwaliteit. Je ruist in mij is geen feilloze bloemlezing, maar de sterke illustraties en de verfrissende mix van teksten maken het niettemin wat het wil zijn: een ideaal geschenkboek voor de (beginnende) poëzielezer.
 
(Dit is een abstract van een artikel van Frauke Pauwels. De volledige tekst is verschenen in De Leeswelp 2, 2013.)
[Frauke Pauwels]