Wij zingen Vlaanderen vrij : het verhaal achter 75 jaar Vlaams Nationaal Zangfeest
Paul Cordy (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds, 2012 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 934.91 CORD |
Besprekingen
30/04/2013
Van 1933 tot 2012 organiseerden het Vlaams Nationaal Zangverbond (VNZ) en de naoorlogse opvolger Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) het Vlaams Nationaal Zangfeest. Rekening houdend met onderbrekingen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog ging op 11 maart 2012 in Lotto Arena te Antwerpen het 75ste zangfeest door. Historicus Paul Cordy, tevens regisseur van de jongste elf zangfeesten, greep dit aan als gelegenheid om de geschiedenis van de zangfeesten te schrijven. Kwam door die twee functies de objectiviteit niet in het gedrang? Wat data en feiten betreft is er geen enkele reden om de geloofwaardigheid van de auteur te betwijfelen. En waar hij een persoonlijke mening vertolkt, maakt hij daar geen geheim van. Deze lezer kreeg wel de stellige indruk dat Paul Cordy erg tevreden is over de politiek-ideologische wisselwerking tussen de zangfeesten en de Vlaamse Beweging, waarbij hij vooral de nadruk legt op de zuiver flamingantische strekking, die volgens hem toch meestal de doorslag gaf, zelfs tijdens de zangfeesten in bezettingstijd (1941, 1942, 1943).
Zoals het bij zangevenementen past wordt dadelijk de toon aangegeven en wel in het voorwoord van Erik Stoffelen, voorzitter van het ANZ. Volgens Stoffelen is het ANZ 'noch rechts, noch links'. Persoonlijk echter gaat zijn voorkeur uit naar het 'onafhankelijkheidsstreven', dat moet uitlopen op een 'Vlaamse staat'. De inleiding van de auteur zelve is al even rechtlijnig. Hij vermeldt twee NV-A-politici (Jan Peumans en Bart De Wever) en over de zangfeesten citeert hij De Wever als volgt: 'Ik ben nu veertig jaar en ik ben ook veertig keer aanwezig geweest'. Cordy zegt van zichzelf dat hij een 'maximalistische invulling' geeft aan het begrip zelfbestuur. Zijn gerenommeerde collega historicus Lode Wils die meent, dat 'geen ernstig historicus van naties en nationalisme een overtuigd politiek nationalist kan zijn' krijgt een veeg uit de pan. Cordy vraagt zich namelijk af of 'Wils hier geen volledig gedateerd beeld heeft van het hedendaagse (Vlaams-) nationalisme'. Daarmee zat Cordy meteen op zijn strijdros.
Het eerste zangfeest had plaats in 1933 in de Antwerpse Handelsbeurs. Een merkwaardig jaar. De gelegenheidstoespraak werd gehouden door de vrijzinnige, progressieve Vlaamse voorman Herman Vos, die nog in datzelfde jaar met een aantal geestesgenoten overstapte naar de socialisten, uit onvrede met de steeds rechtsere koers van de 'Frontpartij', die trouwens spoedig zou opgaan in het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Ook in 1933 werd Hitler kanselier. Later verleende nazi-Duitsland financiële steun aan het VNV. Ongetwijfeld waren niet alle zangfeestelingen Hitleriaanse VNV'ers. Niettemin zongen ze allemaal dapper samen. Want de grote meerderheid verwierp de parlementaire democratie.
En na 10 mei 1940 begon weldra het collaboratiedrama. Even herinneren aan de harde feiten: op 10 november 1940 wierp VNV-'leider' Staf de Clercq het masker af. Hij stelde het VNV ter beschikking van de Duitsers en sprak zijn vertrouwen uit in Hitler. Vlaanderen, zo zei hij, moest zich inschakelen in de Nieuwe Orde, geboren uit de nationaal-socialistische revolutie, inbegrepen de strijd tegen de joden. Je kunt niet anders dan vastellen dat In 1941 en 1942 op de Brusselse Grote Markt uitdagend werd gezongen in aanwezigheid van kopstukken van de collaboratie en van Duitse officieren. In 1943 ging het zangfeest door in de opera te Antwerpen, in 'besloten kring', omdat de Duitse overheid bezwaar maakte tegen 'Dietse' en 'Groot-Nederlandse' leuzen. Het zangfeest in het verzet als het ware. Hoe dan ook, de Vlaamse zangers bleven voortgalmen. Ze zagen niet, of wilden niet zien, hoe de Joden met de beruchte ster op straat verschenen en daarna verdwenen. (Hierover schreef Volk en Staat, het lijfblad van de VNV'ers, op 22 oktober 1942 met cynische voldoening dat in Antwerpen door 'de zuiveringsmaatregelen, week na week huizen en appartementen vrijkomen'). De treinen met arbeidsslaven zagen ze al evenmin vertrekken en zeker niet de wagons met duizenden politieke gevangenen en verzetslieden, die werden weggesleept naar de concentratiekampen. Wel werd op het zangfeest van 1942 hulde gebracht aan de Vlaamse Waffen SS oostfronters. Nu weten we dat die 'idealisten', deelnamen aan de belegering van Leningrad, waar een miljoen burgers omkwamen. Cordy kan daar allemaal niet omheen en zet het gemakshalve op rekening van extremistische elementen. Na de bevrijding — het woord moeten we in het boek over het hoofd hebben gezien — bleken voor zekere benauwde lieden niet de Duitse V-bommen en raketten, noch de zorgen om de duizenden gevangenen in Duitsland de hoofdbekommernis, maar de 'repressie', en naast dàt woord kun je niet lezen.
In 1948 werd opnieuw aangeknoopt bij de zangfeesttraditie. Spoedig was het weer al nationalisme wat de klok sloeg. Er werd 'gemoderniseerd' en zelfs Toots Thielemans trad in 1978 op. Dat verliep niet zonder incidenten en Toots hoefden ze geen tweede keer te vragen.
Paul Cordy is best tevreden met de resultaten van de zangfeesten. Hij ziet het zo: 'Het VNZ en het ANZ hebben dus in de loop van hun geschiedenis een vrij consequente nationalistische lijn aangehouden en zich daarbij steeds als spreekbuis opgesteld van de nationalistische fractie van de Vlaamse Beweging'... om 'zo meer steun te krijgen voor de radicale eisen'.
'Zinget ende wezet vro'? Niet iedereen zal vrolijk worden bij het lezen van dit boek. Maar het is wel leerzaam.
[Robert Schoeters]
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.