Vertel het iemand : roman
Rachida Lamrabet
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij Antwerpen, 2011 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4803 |
Mark Cloostermans
ob/kt/14 o
De man die niet begraven wilde worden begint in een funerarium, na sluitingstijd. Een Marokkaanse man, Moncif, heeft zich laten insluiten. Verborgen onder een bureau wacht hij tot de nachtwaker vertrekt, zodat hij... Zodat hij wat? We weten het (nog) niet.
Onder dat bureau laat Moncif zijn gedachten waaien. Er is een einde gekomen aan zijn huwelijk, dat hoopvol begon. Moncif en Nora bedreven de liefde en de sociale mobiliteit: ze vertrokken uit de wijken waar alleen allochtonen wonen en maakten carrière. Maar na verloop van tijd greep Nora terug naar tradities en godsdienst. Moncif wordt verstikt door haar verlangen om het allemaal goed te doen, alles volgens de ongeschreven regels van de traditie. Moncif, de zelfverklaarde 'doorsneemens', kan haar strakke keuzes niet volgen.
Dit alles komen we te weten in de eerste honderd bladzijden: een ononderbroken jammerklacht over Moncifs kapotte huwelijk. Geen detail blijft ons bespaard. Je voelt je als 's mans therapeut, maar dan zonder de mogelijkheid om het eindeloze gejeremieer met een vraag of een opmerking in een andere richting te sturen. Het helpt ook niet dat Lamrabets stijl alleen maar saaier geworden lijkt: zorgvuldig, geur- en kleurloos proza, een opstel van het slimste meisje van de klas.
Balanceren
De thema's die Lamrabet aanpakt, zijn bekend terrein voor haar. De valkuilen van de sociale mobiliteit kwamen ook aan bod in haar interessante debuut Vrouwland. En in de verhalenbundel Een kind van God, meer bepaald in het verhaal 'Van de liefde en de haat', passeerde al een exemplaar van de doorsneemens: 'Ik wilde gewoon niemand bruuskeren, ik wilde ergens in het midden balanceren.' De conclusie was toen verontrustend: 'onverschilligheid en onpartijdigheid [zijn] geen optie (...) in deze wereld.'
Dit zijn verre van irrelevante thema's. Niet alleen de allochtone gemeenschap, maar onze hele samenleving worstelt met traditie en identiteit, een discussie tussen hardliners en relativisten. Lamrabet, een Marokkaanse Antwerpse, schrijft vanuit een gemeenschap waarin die discussie openlijker woedt. De zaken worden op de spits gedreven in de tweede helft van De man die niet begraven wilde worden. We komen te weten dat Moncifs broer, Hamid, overleden is. Hamid was getrouwd met een Vlaamse en dat leidde in het verleden al tot interculturele spanningen, maar nu ontspoort de trein. Moncifs ouders willen het lijk van Hamid doodleuk naar Marokko opsturen, tegen de wens van de weduwe. Moncif tracht te onderhandelen, maar krijgt te horen dat Hamids weduwe haar man wil laten cremeren. Dat is, voor moslims, onaanvaardbaar. De man die altijd schipperde tussen traditie en moderniteit, gaat nu het lichaam van zijn broer ontvreemden. De cultuurclashes in Moncifs leven zijn vaak snoeihard.
Ellende
Bij momenten is De man die niet begraven wilde worden een echte eyeopener, maar alles bij elkaar is dit boek mij te veel. Met Moncifs analyse van zijn huwelijk had ik al meer dan mijn portie ellende gehad. Maar natuurlijk moeten we nog de schrijnende scènes met de kinderen krijgen, de boertige reactie van een onbuigzame pater familias en de perikelen rond Hamids overlijden. En met Moncifs zus hebben hun ouders het ook al moeilijk. Het resultaat is een merkwaardige kruising tussen een mierzoet melodrama en een bikkelharde sociaalkritische roman.
Het verhaal loopt af met een sisser. Moncif slaagt erin het lijk van zijn broer te ontvreemden en ergens te begraven. Ik had graag geweten wat zijn ouders en Hamids vrouw daarvan vonden, maar dat is, na tweehonderd bladzijden intense introspectie, opeens niet belangrijk meer. In plaats daarvan zuigt Lamrabet nog gauw-gauw een jeugdliefde uit haar duim, die ze Moncif op de laatste pagina ook weer afneemt. En zo eindigt deze roman waar hij begon: in de allerdiepste treurnis.
DE AUTEUR: Marokkaanse Antwerpse (1970), schrijfster en juriste, die in 2007 succesvol debuteerde met 'Vrouwland'.
HET BOEK: Moncif is alles kwijt. Hij schippert tussen moderniteit en traditie, maar stelt een radicale daad.
ONS OORDEEL: te veel ellende. Zorgvuldig, maar geur- en kleurloos geschreven.
RACHIDA LAMRABET
De man die niet begraven wilde worden.
De Bezige Bij Antwerpen, 230 blz.,
19,95 ?.
Tine Hens
ob/kt/12 o
Rachida Lamrabet , De Bezige Bij Antwerpen, 240 blz., euro 19,95.
DE EERSTE ZIN: 'Ik moet bedachtzamer zijn met wat ik wens, met wat ik wil.'
Een man ligt op zijn buik op de ijskoude vloer van een funerarium en overdenkt zijn leven. Hij heeft het gevoel dat hij alles wat hij had, verloren heeft. Zijn enige uitweg is een heldendaad: een lijk redden. In De man die niet begraven wilde worden ontrafelt de Belgisch-Marokkaanse schrijfster Rachida Lamrabet wat traditie en overlevering betekenen voor een mens die in spreidstand tussen twee werelden staat. Met evenveel humor kijkt ze daarbij naar oerblanke vrouwen die arganolie in hun haar smeren als naar de oude berber - sorry, Amazigh - die een taalgrens tussen Arabisch en Amazigh in zijn woonkamer trekt.
Veel passeert de revue: kinderen krijgen, de Arabische lente, extreemrechts en socioculturele initiatieven die iedereen behalve de doelgroep bereiken. Daarbij verliest Lamrabet zich in vervelende clichébeelden of te uitgesponnen beschrijvingen. Ja, de biertjes hebben een schuimkraag. Ja, hij viel op zijn bed als een lappenpop. Moet dat werkelijk gezegd? Hiertegenover staan dan weer ferme staccatozinnen die in vijf woorden het zorgvuldig opgebouwde pantser van waarden en normen doorboren. En er zijn de dialogen! Vlijmscherp en even ritmisch als de geciteerde Koranteksten op een begrafenis.
15/04/2012
In de openingsscène van Rachida Lamrabets tweede roman, De man die niet begraven wilde worden, vindt de lezer het hoofdpersonage plat op zijn buik op de ijskoude vloer van een begrafenisonderneming. Verstopt onder een bureau, wacht hij tot de bewaker op veilige afstand is. Terwijl hij wacht, tracht hij zijn gedachten te ordenen. Zijn vrouw wil van hem scheiden, zijn kinderen vinden hem niet langer de geweldige vader die hij eens was, zijn goedbetaalde baan is hij kwijt enz. Het is voor de lezer al gauw duidelijk dat Moncif zich aan die kant van het leven bevindt waar de klappen vallen. De kracht om de handschoen op te nemen en terug te vechten, heeft hij echter niet. Tot de dag dat zijn jongere broer sterft...
De verdienste van Lamrabet is in mijn ogen tweevoudig. Enerzijds heeft ze een boeiend verhaal geschreven dat alle culturele en religieuze verschillen overstijgt. Een gevoel van vertwijfeling kent iedereen, klappen incasseren we allemaal. Moncif had wat dit betreft net zo goed Jan of Peter kunnen heten. Toch slaagt Lamrabet er anderzijds ook in om op een ingenieuze manier de spreidstand waarin nieuwe Belgen zich in ons land bevinden, in het verhaal te verweven. Moeten ze trouw blijven aan hun afkomst of de zeden en gewoontes van de ‘Romeinen’, zoals de moeder van Moncif de westerlingen noemt, overnemen? Wat is de plaats van religie en traditie in de vluchtige westerse maatschappij van creditkaarten, balletlessen en dure Duitse auto’s? De titel van de roman kan eveneens vanuit deze dubbele optiek verklaard worden. Moncif wil niet begraven worden onder het puin van zijn eigen leven en ook niet onder het gruis van de prangende culturele spreidstand. Deze roman was voor mij een aangename kennismaking met een schrijfster die een eigen stem heeft binnen de recente Nederlandstalige literatuur.
[Steven Stroobants]
Marita de Sterck
De Vlaamse auteur en juriste (1970) ontving voor haar debuutroman 'Vrouwland’ de debuutprijs. Deze nieuwe roman opent met een bijzondere scène: een Marokkaanse man heeft zich laten insluiten in een mortuarium. Moncif ligt op de ijskoude vloer te wachten tot de nachtwaker vertrekt en zijn handlanger erbij komt. Hij wordt gedwongen tot reflectie, kan niet anders dan zijn jeugd, zijn leven, de teloorgang van zijn huwelijk overpeinzen. Langzaam komt de lezer te weten wat hij daar uitspookt: zijn ouders willen het lijk van zijn broer naar Marokko sturen, de Vlaamse weduwe wil hem laten cremeren. Net als de personages uit het vorig werk van Lamrabet is Moncif op zoek naar zijn identiteit in een complexe wereld. De terugkeer van zijn echtgenote naar de traditionele waarden en religie kan hij als ‘doorsneemens’, als zich relativerende, zich aanpassende figuur niet volgen. Maar nu besluit hij het lichaam van zijn broer te stelen. Deze boeiende roman is soms wat overladen, maar inhoudelijk toch bijzonder rijk geschakeerd, en geschreven in een trefzekere stijl die een breed publiek kan boeien. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.