Marokko : 5000 jaar cultuur
Vincent Boele
Vincent Boele (Redacteur), Femke Foppema (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Waanders, 2008 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 700 FRIEDRICH |
31/12/2009
De Hermitage in Amsterdam is een satelliet van de grote Hermitage in Sint-Petersburg, dat bekend is om zijn rijke collectie. Sinds 2004 zet men in Amsterdam thematische tentoonstellingen op rond stukken uit het Russische moedermuseum. Zo liep er onlangs de tentoonstelling 'Caspar David Friedrich en het Duitse romantische landschap', waarover ook een kleine maar bijzonder fraai uitgegeven catalogus verscheen.
De Hermitage in Sint-Petersburg bezit een waardevol corpus werken van negen schilderijen en zes tekeningen van Friedrich. Onder de schilderijen bevinden zich o.a. het bekende 'Op het zeilschip', met zijn originele kadrering en twee monumentale berglandschappen. De groep tekeningen ? vijf sepiatekeningen en een aquarel ? dateren alle van het einde van Friedrichs kunstenaarschap en zijn van een ongelofelijke subtiliteit wat schakeringen van licht en schaduw betreft. Hoe die werken in de Hermitage belandden, is een apart verhaal, dat in de catalogus uit de doeken wordt gedaan door Boris Asvarisjtsj.
In 1820 reisde de Russische grootvorst Nikolaj Pavlovtisj, de toekomstige tsaar Nicolaas I, naar Berlijn, samen met zijn vrouw, de Pruisische prinses Charlotte, die voortaan Alexandra Fjodorovna heette. Tijdens een van zijn uitstappen bracht de grootvorst, waarschijnlijk op instigatie van zijn vrouw, ook een bezoek aan het ascetische atelier van Caspar David Friedrich in Dresden. "Bei Ihnen gefällt es mir" zou de vorst, die vooral in militaire aangelegenheden geïnteresseerd was, gezegd hebben en hij kocht twee schilderijen. Later zouden er nog heel wat aankopen volgen door het Tsarenkoppel, en dat was dan vooral te danken aan de privéleraar Russisch van Alexandra Fjodorovna, de romantische dichter Vasili Zjoekovski, die zich enorm aangesproken voelde door de ruige romantiek in Friedrichs werk. Vanaf 1825 werd het voor Friedrich steeds moeilijker om van zijn kunst te leven. De onherbergzame schilderijen en tekeningen van Friedrich vonden niet meer zo gemakkelijk hun weg naar de koper. Gelukkig was er de Russische connectie. Zjoekovski moet een belangrijke rol hebben gespeeld in die voor Friederich moeilijke jaren (hij werd ook nog door een beroerte getroffen, die hem deels verlamde). Zjoekovski kocht nl. niet alleen voor de tsaar maar ook voor zichzelf schilderijen en tekeningen van de kunstenaar, ook nog aan het eind van diens leven, en verzekerde hem zo van de broodnodige erkenning én van brood op de plank. De werken van Friedrich die de Hermitage herbergt, zijn trouwens niet de enige die vanuit het atelier in Dresden richting Rusland gingen. Een precies getal kan men er echter niet op plakken.
Het is de verdienste van deze catalogus dat er wat dieper wordt ingegaan op deze Russische connectie, die in andere overzichten vaak niet meer dan enkele regels beslaat. Er bestond in Rusland duidelijk een grote interesse voor de kunst van de Duitse romantici. Niet alleen Caspar David Friedrich profiteerde immers van deze Russische belangstelling. Een fascinerend opstel van Maria Sjlikevitsj gaat bv. over de Duitse kunstenaar Carl von Kügelgen, de broer van de schilder Gerhard von Kügelgen, met wie Friedrich goed bevriend was. Von Kügelgen verwierf aan het begin van de 19e eeuw de positie van hofschilder aan het hof van tsaar Alexander I. In die hoedanigheid reisde hij door het Russische rijk om de landschappen van de meest veraf gelegen gebieden te tekenen en te schilderen. Het resultaat leest als een voyage pittoresque van de gebieden rond de Krim, de landschappen uit het noorden van Rusland en het pas bij Rusland ingelijfde Finland.
Een ontdekking zijn ook de tekeningen van Carl Fohr, die in de catalogus ruim aandacht krijgen in het opstel van Michail Dedinkin. Zij stammen alle uit de collectie van prinses Wilhelmina van Hessen, de zus van tsarina Jelizaveta Alexejevna, vrouw van tsaar Alexander I. Vooral zijn tekeningen van bloemen en een prachtige aquarelstudie van een waterval verraden dat hij een veelbelovend kunstenaar was. Helaas besliste het lot er anders over. Fohr trok als 22-jarige naar Rome, waar hij contact zocht met een groep Duitse kunstenaars, die bekend werden als de 'Nazareners'. Van al deze kunstenaars was Fohr wellicht de meest getalenteerde, maar helaas verdronk hij tijdens een zwempartij in de Tiber.
De laatste twee opstellen, over Carl von Kügelgen en Carl Fohr, zijn veruit het interessantst omdat zij materiaal aanbrengen dat weinig bekend is. De inleidende artikels over 'Caspar David Friedrich' en zijn tijdgenoten door Henk Van Os en over 'De romantiek van Caspar David Friedrich' door Jeroen Stumpel zijn degelijk en summier. [Sara Debroey]
Drs. C.J.M. Schulte-van Wersch
De Hermitage in St. Petersburg bezit de grootste collectie schilderijen en tekeningen van Friedrich (1774-1840), tegenwoordig gewaardeerd als hoogtepunt van de Duitse romantiek. Voor het eerst zijn deze werken in Nederland geëxposeerd (najaar 2008/begin 2009), samen met minder bekende, maar daarom niet minder interessante voorbeelden van romantische landschapsschilderkunst van tijdgenoten. In vijf zeer boeiende bijdragen (met noten) gaan drie Russische en twee Nederlandse vakauteurs (w.o. Van Os als samensteller van de expositie) in op het werk en de gedachtewereld van Friedrich en zijn vakbroeders, gezien tegen de achtergrond van hun tijd. Aan twee van hen is een apart hoofdstuk gewijd: Von Kuegelgen (1772-1832) en Fohr (1795-1818) wiens tekeningen in Russisch bezit hier eveneens voor het eerst worden getoond. Speciale aandacht is er voor de verwervingsgeschiedenis. Het mooi verzorgde, rijk geïllustreerde boek (kleurenreproducties) bevat verder een beknopte catalogus van alle geëxposeerde werken en een bibliografie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.