De klok van IJsland
Halldór Kiljan Laxness
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4738 |
31/12/2008
Na een decennium van aftasten en zoeken bereikte de IJslandse Nobelprijswinnaar (geb. 1955) Halldor Laxness met deze roman uit 1930-31 zijn eigen stem en positie. Hij verzoende zich met zijn afkomst en richtte zicht op IJslandse thema's en contexten. Op het eerste gezicht lijkt Salka Valka een typisch contemporaine sociaal-realistische roman over arme mensen, een boerenroman, maar Laxness neemt een eigen positie in dat genre in door zijn aparte, gevarieerde manier van vertellen. Nu eens zet hij het dramatische van een situatie zwaar in de verf, dan weer laat hij het drama op een indirecte of humoristische wijze doordringen. Het verteltempo varieert ook, met heel trage, lange stukken en tijdssprongen, zodat een episodische structuur wordt bereikt waarin thema's belangrijker worden dan levensverhalen.
De roman verscheen oorspronkelijk in twee delen. In het eerste deel ('Gij wijnstok, gij reine') staat de moeder van Salka Valka centraal, een arme, ongehuwde vrouw die strandt in het Osyeri, een uitgeregend vissersdorp dat gedomineerd wordt door een schijnheilige koopman. Sigurlina vindt er verlichting bij het Leger des Heils, maar wordt verleid door Steinthor Steinszoon, een bruut die de zelfstandigheid van een viking claimt ("Ik ben de vis en het dorp"), maar zich voor het overige laat leiden door drank en seksuele verlangens. Wanneer hij nog eens lonkt naar de jonge Salka Valka en zijn trouwbelofte niet nakomt, werpt Sigurlina zich in de zee. Na dit miserabilistische relaas gaat het tweede deel ('De vogel op het strand') een andere richting uit. De aloude verhoudingen in het dorp worden overhoop gegooid wanneer eerst een communistische agitator een staking uitroept en daarna de revolutionaire krachten 'getemd' worden door de oprichting van een coöperatieve. Salka, die zich als kleine zelfstandige had opgewerkt, beleeft tumultueuze tijden: ze verliest al haar bezittingen, moet meemaken dat Steinthor een belangrijke economische kracht wordt en haar steeds dringender het hof maakt, en komt geleidelijk aan dichter bij de communist Arnald, een jeugdvriend waar ze altijd al verliefd op was ? en die gevoelens waren wederzijds. Hun idyllische romance loopt echter niet goed af. Salka Valka weet zich op dat moment onthecht op te stellen tegenover al het onheil dat haar overkomt.
In Salka Valka herken je de ontwikkeling van de schrijver Laxness. Vele passages, zoals die waarin hij het slechte weer in homerische termen beschrijft, of wanneer hij de boeren op hun omstandige, indirecte wijze kritiek laat uiten op personen en situaties, wijzen vooruit naar zijn latere meesterwerken als Onafhankelijke mensen (De Leeswolf 2004, p. 37) en De klok van IJsland (De Leeswolf, 2006, p. 198). Anderzijds staat Laxness opmerkelijk lang stil bij situaties en ontwikkelingen, wat hij in die latere romans niet meer doet. Daar beschrijft hij niet zo uitgebreid de verhoudingen in de vissersdorpen, of de godvruchtigheid van de kleine lieden. Ook de opkomst van het socialisme wordt niet meer zo expliciet verhaald. Laxness maakte zelf deel uit van die beweging, o.m. met heftige en stichtelijke essays. In Salka Valka zoekt hij naar een positie tussen het socialisme en de IJslandse identiteit. In de idealistische Arnald kunnen we voor een deel de schrijver herkennen. Ook wordt er een aantal keren, op ironische wijze, verwezen naar zijn eerdere boeken. [Chris Bulcaen]
G. Brandorff
In een zeer goed toegankelijke vertaling komt een van de centrale werken van de IJslandse winnaar van de Nobelprijs van de literatuur (opnieuw) voor Nederlandstalige lezers beschikbaar (in de jaren dertig verscheen een eerdere vertaling). Aan het begin van de 20e eeuw komen twee haveloze mensen in een klein en arm IJslands vissersdorpje aan: het buitenechtelijke kleine meisje Salka Valka en haar moeder. Terwijl de moeder buigt voor autoriteiten, de machtigen en voor God, wil Salka vechten voor haar eigen leven en de keuze voor de ware liefde. In dit dorp, waar het lievelingsweer van de schepper uit regen of sneeuw lijkt te bestaan, komt het schrijnende verschil tussen arm en rijk genadeloos aan de oppervlakte. Laxness maakt in een onthullende, soms humoristische of zelfs blasfemische schrijfstijl duidelijk dat alle (dus ook Salka’s) menswording begint met zelfrespect en zelfbewustzijn. Een tijdloze roman vol spanning over de moeilijkheid om mens te zijn in een wereld waar natuur en mens niet bepaalbaar zijn. Kleine druk, leeslint.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.