De stad der zienden : roman
José Saramago
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, 2008 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SARA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 6414 |
31/12/2008
Wat je op aarde het meest hebt, is landschap. [...] Zoveel landschap. Een mens kan hier zijn hele leven lopen zonder zichzelf te vinden als hij verdwaald werd geboren." Met deze zinnen vat José Saramago de essentie samen van deze in een roman gegoten aanklacht tegen sociale onderdrukking op middeleeuws niveau. Het landschap waarvan sprake, is dat van de Alentejo, het Latifundium in Zuid-Portugal. Het is het landschap van zij die verdwaald geboren worden, de landarbeiders die al eeuwenlang onder het juk van grootgrondbezitters en hun rentmeesters zuchten en amper weet hebben van wat er zich in de rest van het land afspeelt.
De familie Mau-Tempo, die we gedurende vier generaties volgen, zal pas na het verdwijnen van koninkrijk, republiek en dictatuur, uitzicht krijgen op een leefbaar bestaan, wanneer in 1974 de Anjerrevolutie losbreekt en de arme boeren tot landbezettingen overgaan en de doden en levenden in een aangrijpende finale samen optrekken. Tot die hoopvolle dagen volgen we de verwoede pogingen van geslagen mannen om hun gezin te voeden, van verdorde vrouwen om hun kinderen in leven te houden en van rachitische kinderen om een plaats in het bestaan te veroveren. Maar "de natuur behept haar uiteenlopende schepsel met een verbazingwekkende bruutheid", en naast de totale onverschilligheid van de rijkere klasse voor het volk en de meedogenloosheid van de zetbazen ("de hond die uit de honden werd gekozen om de honden te bijten"), is er ook bitter weinig mededogen van de armoedzaaiers voor elkaar. Integendeel.
"Er zijn geen woorden voor de bezoekingen van het leven", heet het in deze op de adem van zijn personages voortstromende vertelling, de eerste echte roman van José Saramago, die hem op termijn naar de top van de literatuur zou brengen. Saramago was al 58 jaar oud toen het boek in 1980 onder de titel Levantado de Chão verscheen, weinige jaren nadat hij als hoofdredacteur van de 'Diãrio de Notícias' werd uitgerangeerd omwille van zijn radicaal communistische opvattingen. Er bleef hem weinig anders over dan het opnieuw als schrijver te proberen. Eerdere pogingen op het vlak van de letterkunde ? gedichten, verhalen, een toneelstuk ? hadden weinig of geen potten gebroken. Op deze roman, over het trieste leven van de landarbeiders in de Alentejo en de wereld van zijn kinderjaren, broedde Saramago echter al lang. Hij was er speciaal voor naar de Alentejo gereisd, maar aarzelde over de vorm waarin hij de vele verhalen die hij had gehoord zou verwerken.
Saramago beschrijft zelf de toestand waarin hij uiteindelijk aan de roman begon. Spontaan, "zonder nadenken". Het resultaat was meteen raak: een becommentarieerde beschrijving van gebeurtenissen waarin vertelling, dialogen en gedachten op gelijkwaardige wijze, als in een kralensnoer, aan elkaar worden geregen. De alinea's volgen elkaar onverdroten op, zonder onderbrekingen of regelscheiding, met wisseling van vertelperspectieven en een aparte interpunctie. Slechts sporadisch worden ze onderbroken door een laconieke en ironiserende verteller, die zowel het verleden als de toekomst kent en die in zijn commentaar feilloos de pijnpunten ("waarom de ellende zo groot is en de beloning zo klein") blootlegt. De ontdekking van deze orale stijlvorm ? in dit boek is de evolutie ervan erg goed te volgen ? betekende de start van een literaire carrière die in 1998 met de Nobelprijs zou worden bekroond.
Verrassend zijn de gelijkenissen in het vertelprocedé met De Kapellekensbaan en Zomer ter Ter-Muren van Louis-Paul Boon, waar de vele tussenkomsten van de verteller de vaart van het boek evenmin vertragen maar juist verrijken. Verder zien we hier ook eenzelfde amper ingehouden woede en oprechte verontwaardiging over de sociale uitbuiting van de zwakken. Daarnaast biedt het boek niet alleen eenzelfde bekommernis om de mens in het algemeen, maar ook hetzelfde inzicht in zijn ontelbare zwakheden. De roman is mooi vertaald en van een uitgebreid nawoord voorzien door Harrie Lemmens. [Jan Baes]
Drs. G.A. Ribbink
Een familie-epos van vier generaties landarbeiders over een periode van circa 100 jaar in de arme Portugese provincie Alentejo, waar het grootgrondbezit de toon zette. Alle politieke veranderingen ten spijt – eerst de monarchie, dan de republiek, dan de militaire dictatuur tot aan de Anjer-revolutie – veranderde het lot van de landarbeider nauwelijks. Het was en bleef armoede troef. Saramago beschrijft de uitzichtloosheid van de armoede zeer treffend, gebruikmakend van de meeslepende stijl die hij voor het eerst in dit boek ontwikkelde. Die stijl kenmerkt zich door vermenging van het verhaal en de verteller, alsof het verhaal letterlijk wordt opgetekend uit de mond van de verteller. Saramago (Portugal, 1922) won in 1998 de Nobelprijs voor literatuur. Ofschoon dit boek al in 1980 verscheen, is het nu pas in het Nederlands vertaald. Mooie vertaling en verhelderend nawoord van Harrie Lemmens. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.