Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Signature, 2007 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4231 |
Besprekingen
31/12/2008
De Joods-Duitse schrijfster Minka Pradelski is sociologe van opleiding en heeft zich in die hoedanigheid jarenlang beziggehouden met het optekenen en archiveren van getuigenissen van Holocaustoverlevenden. Haar debuutroman En daar kwam mevrouw Kugelmann is enerzijds een literaire uitloper van die beroepsmatige interesse voor de Holocaust. Anderzijds is de thematiek van het boek ook nauw verbonden met het feit dat Pradelski zelf het kind is van Holocaustoverlevenden.
De roman vertelt het verhaal van Zippy Silberberg, een jonge Duitse met Joodse roots die naar Tel Aviv trekt om daar de erfenis van een tante te gaan ophalen. Deze ongehuwde jongedame vertoont een paar op zijn minst eigenaardige trekjes: Silberberg heeft een panische angst voor alles wat met hitte en vuur te maken heeft en houdt er een ongezonde fascinatie op na voor diepvriezers, koelinstallaties en diepgevroren voedsel. De erfenis die haar te beurt valt, is al even merkwaardig: een oude koffer met visbestek. Op haar hotelkamer in Tel Aviv krijgt Silberberg bovendien bezoek van de haar onbekende Bella Kugelmann, een oude Pools-Joodse dame die na de Tweede Wereldoorlog in Israël verzeild is geraakt. Van de hoteldirectie heeft zij de toelating gekregen om af en toe hotelgasten te onderhouden met lang uitgesponnen verhalen over haar jeugd in Polen. In Zippy Silberberg vindt de oude Kugelmann een gewillig slachtoffer, al heeft het hoofdpersonage aanvankelijk niet meteen een boodschap aan al de verhalen die de oude vrouw opdist. Polen roept in Silberbergs neurotische bewustzijn niets anders op dan negatieve associaties die hun oorsprong vinden in de oorlogstrauma's van de generatie van haar ouders. Of zoals ze het zelf treffend formuleert: "Mijn eigen Poolse tijdrekening begint met de woorden arbeidspapieren, jodenvrij en deportatie. Als ik over een Pools sportveld hoor, denk ik meteen aan een meldpunt voor de eerstvolgende deportatie."
Door toedoen van de kleurrijke verhalen van mevrouw Kugelmann over haar jeugd en die van haar klasgenoten in een Pools stadje ten tijde van het interbellum, groeit bij Silberberg stilaan het besef dat er in dat Polen ook een "vreedzaam voordien" bestond, met doodgewone mensen die doodgewone dingen deden. Haar interesse in de verhalen van de oude vrouw groeit nog wanneer ze merkt dat ze daarmee de hiaten in haar eigen familieverleden kan opvullen. Zo had ze zelf jarenlang een getroubleerde relatie met haar ouders, die hun eigen verleden schenen te willen uitwissen ten overstaan van de nieuwe generatie en die zich na de oorlog in stilzwijgen hulden. Het merkwaardige erfstuk dat Silberberg in Tel Aviv komt ophalen, blijkt uiteindelijk de sleutel te vormen tot een ander (en belangrijker) stuk van de familie-erfenis, met name de leefwereld en de lotgevallen van haar eigen vader in de jaren vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
En daar kwam mevrouw Kugelmann is een ongewone roman die de Holocaust vanuit een niet alledaagse invalshoek belicht. Centraal staat niet de verschrikking van de Jodenvervolging (al komt die uiteraard wel aan bod), maar wel de psychologische nawerking ervan in de relatie tussen Holocaustoverlevenden en hun kinderen. Door het hoofdpersonage een aantal hoogst excentrieke trekjes te verlenen verbeeldt Pradelski enerzijds de identiteitsstoornissen en trauma's die het gevolg zijn van deze ontspoorde familierelaties, maar weet ze anderzijds ook heel wat humor te stoppen in de uitwerking van een al bij al gevoelig en beladen thema. In de loop van het roman verliest de (ietwat voorspelbare) ontrafeling van het familieverleden (en de daarmee gepaard gaande catharsis) weliswaar aan spankracht, maar dat gebrek wordt gecompenseerd door een sterk slot waarin Pradelski het hele verhaal op een metaniveau licht. [Kris Van Heuckelom]
M.G. van Mourik
Zippy erft van een tante een incompleet visbestek en hoewel ze vanwege haar ongebruikelijke eetgewoonten –ze eet uitsluitend half ontdooide diepvriesgroenten- nooit reist, gaat ze naar Tel Aviv om het zelf op te halen. En passant zoekt ze ook nog een man. In het hotel staat al gauw mevrouw Kugelmann voor haar neus, die haar vertelt over het joodse leven voor de oorlog in een klein Pools stadje. Zippy’s ouders, ook uit een dergelijk stadje afkomstig en Holocaust overlevenden, hebben haar noch over hun oorlogservaringen, noch over hun leven daarvoor verteld om haar niet op te zadelen met het verdriet om wat er niet meer is. Uiteindelijk blijken de verhalen van de vasthoudende mevrouw Kugelmann te gaan over Zippy’s eigen familie. Pradelski, zelf kind van overlevenden, is socioloog en documentairemaker en heeft in die hoedanigheid honderden mensen geïnterviewd, o.a. voor de Shoah Foundation die verklaringen van overlevenden archiveert. Haar eigen ervaringen en wat zij in haar interviews heeft gehoord, zitten verwerkt in deze roman. Merkwaardige hoofdpersonen, maar boeiende beschrijvingen van joods Pools vooroorlogs leven, uitmondend in tragedies na de Duitse inval. Kleine druk.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.