In koelen bloede : het ware verhaal van een meervoudige moord en zijn gevolgen
Truman Capote
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Rubinstein, 2006 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : LUISTERBOEKEN |
31/12/2007
In de 16e en 17e eeuw bracht de handel over zee grote welvaart in Amsterdam en in de rest van de Nederlanden. Transport over water was in de 17e eeuw snel en goedkoop in vergelijking met het vervoer over land. Om te pronken met hun economisch gunstige situatie lieten zowel de stadsbesturen als de welvarende patriciërs overal in de Nederlanden statige herenhuizen en grachtenpaleizen verrijzen. Halverwege de 17e eeuw keerde jammer genoeg het tij voor hen. In 1652 brak de oorlog uit met de Engelsen. In 1665 volgde een tweede oorlog en in 1672 een derde, waarin de Nederlandse Republiek door een Frans en een Duits invasieleger bijna volledig van de kaart werd geveegd. Alsof dat nog niet genoeg was, braken er in de tweede helft van de 18e eeuw religieuze rellen uit in heel wat Nederlandse steden. Aanleiding hiervoor was niet zozeer de invoering van een nieuwe psalmberijming, die dichter bij het gewone spraakgebruik kwam te staan dan de oude vertaling van Petrus Datheen uit de 16e eeuw, maar wel de nieuwe wijze van zingen die samen met de nieuwe tekst geïntroduceerd werd. Het is de verdienste van Maarten 't Hart dat hij in zijn eerste historische roman Het psalmenoproer (De Arbeiderspers, 2006) deze duistere bladzijde uit de geschiedenis van het Calvinistische Noorden terug opgediept heeft. Met een groots inlevingsvermogen heeft hij deze roemloze periode gereconstrueerd nadat hij uitvoerig verschillende historische bronnen raadpleegde en zich met de nodige academische ondersteuning aan het sappige 18e-eeuws Nederlands waagde.
Wie een dorre reportage verwacht over het psalmenoproer heeft het bij het verkeerde eind. Het tot de verbeelding sprekende relaas wordt verteld vanuit het standpunt van Roemer Stroombreker, een reder te Maassluis die gedwongen werd tot een verstandshuwelijk met Diderica Croockewerff om een nog grotere reder te kunnen worden. Financieel gaat het Roemer aanvankelijk voor de wind, maar op relationeel vlak beleeft hij geen al te beste tijden. De zakelijk ingestelde Diderica blijkt een ijskonijn te zijn op seksueel vlak. Bij zijn jeugdliefde Anna Kortsweyl laait de passie wel hoog op. Hij maakt haar zwanger, maar het is hem niet gegund om samen met Anna hun hartstochtelijk verwekte zoon Gilles op te voeden. Tot overmaat van ramp komen Roemer en Gilles door de controverse rond de nieuwe zangwijze lijnrecht tegenover elkaar te staan, met Gilles' 12-jarige verbanning tot gevolg. Een ongeluk komt nooit alleen, kort daarna ondervindt Roemer als reder de gevolgen van de neergang van de visserij. Ook deze keer kan Roemer het lot niet in eigen handen nemen.
Het is de vraag of de Vlaamse lezer enige boodschap heeft aan dit stukje Calvinistische geschiedenis, laat staan dat de Nederlanders zelf hiervoor warmlopen. Criticasters kunnen eveneens vallen over de 18e-eeuwse spreektaal die wordt opgeroepen in het boek, omdat 't Hart uitsluitend de toenmalige schrijftaal heeft kunnen raadplegen. Dat 't Hart feilloos componisten weet in te lassen in zijn oeuvre, heeft hij o.m. bewezen in zijn persoonlijke kroniek Een deerne in lokkend postuur (De Leeswolf 2000, p. 365), maar in Het psalmenoproer voert 't Hart de grootmeesters Mozart, Bach en Beethoven wel erg geforceerd ten tonele. Eveneens benieuwd of een aantal critici opnieuw zullen stellen dat 't Hart 'de grenzen van het medemenselijke respect ver overschrijdt' en dat zijn enige doel erin bestaat 'het christendom te banaliseren en de christenen te ridiculiseren'. Deze bedenkingen mogen allesbehalve afbreuk doen aan dit huzarenstukje van Maarten 't Hart. Van al zijn romans is dit wel de gematigdste en de best gestoffeerde. Rest me nog het voorleestalent van Jeroen Willems te prijzen, die Het psalmenoproer allerminst afhaspelt en met heel veel bezieling de nu eens sfeervolle en intieme en dan weer dreigende en donkere wereld van 't Hart tot leven weet te wekken. Liefst acht luister-cd's of ruim negen uur is elke literatuurliefhebber met Het psalmenoproer zoet. [Nicolas Verscheure]
Redactie
Integrale weergave van het gelijknamige boek, voorgelezen door de veelgeprezen acteur Jeroen Willems. Met een gesproken nawoord van de auteur zelf. Het boek is aangeboden in de a.i.'s boeken* met onderstaande tekst van recensent L. Torn. 'Historische roman die zich afspeelt in Maassluis tijdens de 18e, begin 19e eeuw. In 1773 werd in gereformeerd Nederland een nieuwe psalmberijming ingevoerd. Men moest ook sneller gaan zingen in plaats van de gedragen zang op hele, langgerekte noten. Nederland stond op z’n kop. De commotie over het psalmgezang werd algauw een uitlaatklep van de verpauperde onderklasse. Het vissersstadje Maassluis (...) wordt het toneel van een grimmige volksopstand. De muziek- en natuurminnende reder Roemer Stroombreker raakt door een amoureuze affaire met huid en haar betrokken bij het oproer. Naast pikante slaapkamergeheimen en hilarische domineesportretten zorgen natuurbeschrijvingen en muziek voor een levendige invulling van de historische setting. De verschijning van ‘Moot Sart’ en Beethoven in het verhaal is een vondst. Maarten ’t Hart heeft uitvoerig archiefonderzoek verricht voor dit boek. Letterlijke citaten in dialogen en 18e-eeuws vocabulaire geven het verhaal een authentieke kleur. Maarten ’t Hart op zijn best.'