Zonen van de veroveraars : de herrijzenis van de Turkische volken
Hugh Pope (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : TURKIJE 941 |
Besprekingen
31/12/2007
Turkije geniet vandaag veel aandacht om allerlei redenen, van toerisme tot internationale politiek. Een boek over de historische, culturele en sociale ontwikkeling van het Turkische deel van de wereld komt bijgevolg niets te vroeg. Hugh Pope stelt in zijn inleiding dat hij het schrijven van Zonen van de veroveraars als een roeping, of zelfs een plicht beschouwde, om wat jaren onderbelicht was gebleven onder de aandacht te brengen. De omschrijving 'Zonen van de veroveraars' geldt als een eretitel voor de afstammelingen van de strijders van de Turkische legers die het Ottomaanse Rijk stichtten. Je mag dit boek gerust beschouwen als een eerbetoon aan én een poging tot opwaardering van de Turkische volken.
De Turkische volkeren
Hugh Pope: Zonen van de veroveraars
Wie Turkije zegt denkt vandaag aan Istanbul, de Bosporus, de drukbezochte kusten of historische sites als Efese of Milete. Hugh Pope wijst ons van bij het begin op de beperktheid van deze visie. Turks horen we in zowat twintig landen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië, maar ook in Europese landen en steden. Het boek voert ons dus heel wat verder dan Turkije en enkele buurlanden. Zo leven in de grote Chinese provincie Xinjiang miljoenen Oejgoeren. Met hun historische leider Isa Alptekin voerde de auteur in Istanbul een beklijvend gesprek, dat mee aan de basis lag van dit werk. Hij vergelijkt hem met de dalai lama omdat beider volken door China worden onderdrukt en zij desondanks kiezen voor passief verzet en vreedzame oplossingen. Ook in Tajikistan, Oezbekistan of de Kirgizische Republiek leven minderheden van Turkische volken en de meer afgezonderde nomadenstammen in Mongolië, met resten van sjamanistische gebruiken en geloofsovertuigingen, zijn nog moeilijker te situeren.
Liever dan een historische reconstructie van het Turkische verleden, koos Pope voor een thematische benadering. Zes delen belichten telkens een ander thema. Het eerste verwoordt de auteur treffend als volgt: "Ieder volk koestert wel een bepaald talent -- de Perzen hun talent voor poëzie, de Armeniërs hun ambachtelijk talent, de Arabieren hun talent voor taal en de joden hun talent voor religie -- maar de begaafdheid van de Turken is vooral gelegen in militaire organisatie." Dat weerspiegelt zich in de vorming van het Ottomaanse Rijk in de 13e eeuw, maar ook in de recente militaire staatsgrepen van 1960, 1971 en 1980. Opiniepeilingen verklaren het leger tot het betrouwbaarste instituut. Dit heeft echter consequenties en geeft bv. voeding aan het voorbehoud tegen het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie, die door haar recente geschiedenis een antimilitaristische koers beoogt. Kijken we echter naar de onderdrukking van de Turkische minderheid in Bulgarije of naar de eeuwenlange Russische heerschappij in de Kaukasus en Centraal-Azië met groot militair machtsvertoon, dan begrijpen we beter de voorliefde voor een sterk leger.
Het verhaal van Atatürk, onmogelijk om het niet ergens centraal te plaatsen, opent het tweede deel. Het wordt gekoppeld aan de ontstaansgeschiedenis en de huidige werking van de brouwerij in Tekel, de eerste fabriek die de vader van de moderne Turkse natie liet oprichten. Het grote belang van Atatürks hervormingen wordt onderstreept, maar toch klinkt geen eentonige lofzang. Het verhaal over Atatürks voorliefde voor alcohol is zelfs amusant en menselijk. En zoals Turkije Atatürk eert, is Turkmenistan vol lof over Turkmenbashy, Azerbeidjan over Elchibey en in Kazachstan zorgde Nazarbayev voor verandering. Hun levensverhalen markeren belangrijke politiek-maatschappelijke hervormingen. Om hen dichter bij de lezer te brengen, heeft de auteur met honderden mensen gepraat. Als journalist en correspondent voor 'The Wall Street Journal' in Istanbul, legde hij gemakkelijk contacten. Hij citeert zijn gesprekspartners vaak, legt hun ideeën uit, trekt conclusies uit hun bevindingen. Hij reisde het grote Turkische gebied af en bezocht vele landen en plaatsen om met eigen ogen vaststellingen te doen. Zijn werk is het resultaat van een doorgedreven onderzoek dat ruim tien jaar in beslag nam.
Pas na 240 bladzijden komen de islam en de hiermee verbonden identiteitsstrijd in Centraal-Azië uitgebreid naar voren. Dat heeft als voordeel dat het thema niet alle aandacht opeist en dat je intussen voldoende vertrouwd bent geraakt met de verschillende Turkische volken, hun leiders en hun leefgewoonten. De auteur opent een reeks van vier hoofdstukken met een korte, enigszins gekleurde voorstelling van de eerste Indische Mogol-keizer Babur, een Turkische heerser die langs moederszijde afstamde van Dzjengis Khan en gold als een orthodox-soennitische moslim. De situatie op religieus vlak is in het Midden-Oosten en Centraal-Azië complex. Niet alleen zijn staat en godsdienst in sommige landen sterk met elkaar verbonden en in andere weer veel minder, godsdienst en nationalisme zijn in elk geval met elkaar verstrengeld, zelfs in het seculiere Turkije. Soennieten en sjiieten vormen naargelang plaats en tijd meerderheidsgroepen of minderheden en soms is het water tussen beide heel diep. Bovendien worden moderne moslimsekten vaak gefinancierd door Turkse zakenlui, wat past in het streven naar een herstel of groei van de islam. In Turkije en in andere landen met Turkische volken gaat onder het predikaat islamitisch een grote diversiteit schuil. Uiteraard geldt dit ook voor de miljoenen emigranten, en het hoofdstukje over de Nederlandse Turken Ahmet en Fidan Ekiz vormt een herkenbaar dubbelverhaal.
Het laatste deel van het boek schetst de perspectieven van de Turkische volken in de 21e eeuw. Het vertrekt in Oezbekistan en loopt over Istanbul en het Duitse Essen tot in de Verenigde Staten. Ook in deze vier hoofdstukken komen verschillende aspecten aan bod: het militair-strategisch belang van landen in Centraal-Azië, de gedaanteverandering van de stad Istanbul als gevolg van de enorme urbanisatiegolf, identiteitscrisissen bij migranten. Toch voert vooral het geloof in een toekomst, die meer belooft dan het recente verleden, de boventoon. Het lijkt zware materie, maar de auteur slaagt erin het luchtig en verteerbaar te houden door individuele verhalen en persoonlijke beschrijvingen van belangrijke gebeurtenissen en omwentelingen. Hij spint geen grote theorieën uit, maar duidt belangrijke visies en ideeën aan en illustreert ze met talloze verhalen, vaak 'petites histoires' zoals over de herkomst van de croissants of de obsessie van de Turken om hun auto's perfect te onderhouden. Op die manier slaagt hij er vierhonderd bladzijden lang in het evenwicht te bewaren tussen de beschrijving van historische feiten en duiding en aandacht voor de politieke, economische en maatschappelijke situatie van vandaag. Dat is niet gemakkelijk omdat het om heel wat landen gaat, al heeft hij zich noodgedwongen beperkt tot een tiental. Die landen behoorden bovendien tot verschillende wereldrijken. In dit verband merken we op dat het werk geschreven is vanuit Turkisch oogpunt. Wie de geschiedenis bekijkt vanuit Mongools standpunt, zal een ander boek schrijven, wie Perzië of Rusland centraal stelt weer een ander. Maar Pope's zelfopgelegde plicht om de Turkische volkeren onder de aandacht te brengen, is met deze uitgave zeker volbracht.
[Dirk Magerman]
Trix Westeneng
Turkische (of Turkse) volken wonen zowel in Turkije zelf als ook in een groot gebied daarbuiten: van West-China via Centraal-Azië, Duitsland en Nederland naar de Appalachen in de Verenigde Staten. Zij stammen af van nomadische volken in het Midden-Oosten en Centraal-Azië en spreken of spraken onderling nauw verwante talen. Hugh Pope ontdekte en constateerde dat er weinig over hun geschiedenis bekend is. Hij brengt daar verandering in door de uitgave van dit boek dat gebaseerd is op tien jaar reizen en onderzoek. In 1989 begint hij met een trip naar Bulgarije waar zich een van de grootste recente golven van Turkische migranten bevindt. Op al zijn verdere reizen spoort hij mensen op die hem verhalen kunnen vertellen en bezoekt hij gemeenschappen in een gordel van Turkstalige bewoners. Hij legt vervolgens verbanden en interpreteert zijn bevindingen. Zowel de geschiedenis als de moderne ontwikkelingen komen ruim aan de orde. Het boek is zeer toegankelijk en verhalend geschreven. Hugh Pope studeerde Perzisch en Arabisch in Oxford, was verslaggever van onder andere The Independent, de BBC en Reuters en schreef met Nicole Pope 'Turkey unveiled' (1997). Op dit ogenblik is hij correspondent voor The Wall Street Journal in Istanbul. Met een katern zwart-witfoto's, bijlagen en register.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.