De kleine koning
Jan De Leeuw
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds/Infodok, 2006 |
YOUNG ADULT : DELE |
31/12/2006
Een jongen sleept zichzelf voort over een eindeloze ijsvlakte. Er komt geen einde aan dit bevroren meer. Hij kan niet meer, maar moet in beweging blijven, anders vriest hij dood. En dan ziet hij sporen in de sneeuw. Het is een haas die in een wolvenklem is gelopen. Dit kan zijn redding betekenen, want wanneer hij het dier kan bevrijden zal het hem naar het land leiden. Maar hij moet het beestje een poot afsnijden om hem los te krijgen uit de klem. Plots gaat alles snel. Hij ziet een man komen aanrennen, op de vlucht voor een bende ruiters. De wachten van de koningin. Ze neemt zelf ook deel aan de jacht in haar koets getrokken door vier schimmels. Ze is bloedmooi, de koningin, met haar gouden kroon, ravenzwarte haren en "hazenbloedrode" lippen. Op de bok zit een dwerg. Een beeld dat zo uit een sprookje kan komen. De jongen vlucht verder met angst in het hart, want het is hem duidelijk dat hij beland is in een vreemd en wreed land.
"Kerstdag begon met een schreeuw." Het is de aankondiging van de zoveelste ruzie, maar het is ook een schreeuw om hulp. Niel is verdwenen, nadat hij de vorige avond zijn cadeau had stukgesmeten en stampvoetend het kerstfeest had verlaten. 'Het is allemaal mijn schuld', zegt moeder. 'Hij komt wel terug', zeggen haar vriendinnen. De politie wil de radio en televisie inschakelen. Tot Niels zus, Emma, een licht opgaat. Ze weet waar hij is. Niel wordt op het bevroren meer teruggevonden, uitgeput en onderkoeld. Lichamelijk heeft hij geen onherroepelijke schade opgelopen, maar hij ligt in een coma en de dokters kunnen niets garanderen: "hier heersen andere wetten."
Zo begint Het nachtland met een dubbele verhaallijn. De jongen die over het ijs vlucht, is Niel. Het zijn de droombeelden uit zijn comateuze slaap die hem naar dat verre, fantastische land voeren. Parallel ontwikkelen zich twee verhalen: in het ene wordt geleidelijk aan ontrafeld wat Niel bewogen heeft om in de kerstnacht de benen te namen, in het andere volg je hem op zijn zoektocht naar zijn vader. Al snel merk je dat elementen uit het ene verhaal doordringen in het andere en langzaamaan komen ze dichter bij elkaar. Je vindt in de familiegeschiedenis motieven voor Niels handelingen in het droomverhaal, fantastische figuren en sprookjeselementen worden erdoor verklaard. De vader is jaren geleden uit het gezin verdwenen. Niel heeft een foto, een schrift, wat tekeningen en een stel handpoppen van hem. Die moeten hem op weg zetten. Wie is zijn vader, waarom is hij verdwenen en waar naartoe? Niel gelooft dat hij hem zal vinden, want in het schrift zat ook een kaart, en die heeft hem naar het bevroren meer geleid.
Niel wordt in Catatonië (het land van zijn catatonische slaap) opgevangen door een reizend toneelgezelschap. Hun reis zal hen tot bij de koningin leiden. Niet vanwege hun acteertalent, maar omdat Lepre, de eenarmige man, Niels komst in Catatonië heeft opgemerkt en omdat hij Niel wil gebruiken om de macht van de koningin te breken. Hij brengt het gezelschap in het paleis en Niel moet het alziende oog van de koningin, het geheime wapen van haar macht, te pakken krijgen. Hij wordt in de spiegelzaal van het paleis gesmokkeld. De confrontatie met wat hij ziet in de magische spiegels, doen hem besluiten het alziende oog te laten verdwijnen en naar het zuiden te trekken, waar hij hoopt zijn vader te vinden. Tegelijk wikkelt het verhaal aan het thuisfront zich verder af. Moeder houdt in het ziekenhuis de wacht bij Niels bed, Emma zoekt uit waar zijn obsessie met hun verdwenen vader vandaan komt. Naarmate Emma dat verhaal van hun moeder te horen krijgt, komt ook Niel in Catatonië dichter bij zijn vader.
Jan de Leeuw is een boeiende verteller. Hij houdt je op een dubbel plan in de ban van een sterk verhaal, waarin maar langzaamaan de sluier over heel wat mysteries wordt opgelicht. Met de psychoanalytische Vatersuche verwijst De Leeuw rechtstreeks naar Freuds ziektegeschiedenis van 'De Wolvenman': Niels verdrongen herinneringen, zijn angst, de wolf als vadersubstituut, de zoon als rivaal van de vader, Niels droom van zeven witte wolven in een boom... Maar de verhouding vader-wolf in zijn psychoanalytische betekenis is een lastig stukje lectuur en de beschrijving is wat al te royaal in soms zware beeldspraak gedrenkt. Een aantal verhaalelementen, zoals de link tussen de haas in de wolvenklem en de eenarmige man, de spiegelsymboliek, de wolven, de referenties aan sprookjes her en der etc. doen je naar symbolische verklaringen zoeken, maar vinden naar mijn gevoel te weinig verklaring in de tekst zelf. Ze blijven zonder betekenis wanneer je niet over de gepaste achtergrondkennis beschikt en belasten het verhaal onnodig.
De Leeuw maakt Niels droomverhaal ook veel te ingewikkeld. Er zijn te veel personages die een onduidelijke rol spelen, Niel raakt in te veel avonturen verwikkeld, de intriges vertakken te wijd. De Leeuw laat ook verschillende personages reflecteren over belangrijke gebeurtenissen of personages; hun gezichtspunten raken elkaar gedeeltelijk, maar dat zorgt eerder voor verwarring dan voor nuance in het globale beeld.
Tot slot -- en dat blijkt pas op het einde -- is het evenwicht tussen een fantastisch avonturenverhaal en het verhaal van Niels psychische strijd te precair. De wolvensymboliek in een avontuurlijke context is stukken minder beklemmend dan wanneer die in de gezinssituatie wordt geanalyseerd. Wie zich enigszins relax door Niels fantastische reis heeft laten meevoeren, loopt mogelijk vast op de afwikkeling, die een zekere maturiteit vraagt.
In weerwil van al deze bedenkingen is Het nachtland een intrigerend boek. De Leeuw karakteriseert zijn personages met een scherp psychologisch inzicht (dat mag je verwachten van een psycholoog), hij heeft een goed taalgevoel, schrijft spits en met lef. Een schrijver om in het oog te houden. Voor zijn vorige jeugdboek, Vederland (2004), kreeg hij een boekenwelp en Het nachtland is, vind ik, heel wat opmerkelijker. [Jen de Groeve]
Hans Thijssen
Niels bevindt zich in coma; in een mysterieus land is hij op zoek naar zijn vader. Parallel loopt het verhaal van zijn zus Emma. Het wisselend perspectief wordt ondersteund door kleurverschil tussen de bladzijden: op de grijze pagina's verhaalt de alwetende verteller over Niels belevenissen; op de witte pagina's leer je via de ik-figuur Ellen het verleden van zowel Niels als Ellen kennen. Elke verhaallijn heeft een eigen ontwikkeling en spanningsopbouw en uiteindelijk vallen die samen in een dramatische ontknoping. Ondanks weinig karakterontwikkeling blijven de hoofdpersonen boeien en is er een spannende opbouw. Het verhaalgegeven vraagt een (te) groot abstractieniveau ondanks dat aan het eind alle losse verhaaleindjes een betekenis krijgen. Het taalgebruik is bijzonder gestileerd en past bij het (te) beklemmende verhaalgegeven. De auteur won een Boekenwelp voor zijn debuut 'Vederland'*. Voor een selecte groep geoefende lezers vanaf ca. 14 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.