Welkom in het symbioceen : over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek
Jos de Mul
Jos de Mul (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Klement, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 905.2 MUL |
31/12/2007
De ondertitel van dit boek verwijst naar Friedrich Nietzsches studie over de Griekse tragedie: "De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek". De klassieke Griekse tragedies Prometheus ontketend van Aischylos, Antigone van Sophokles, en Medea van Euripides zijn de inspiratiebronnen van waaruit de Rotterdamse filosoof Jos de Mul een visie op de condition humaine ontwikkelt, waarin hij het belang verdedigt van een tragische houding tegenover het noodlot, dat onontkoombaar is, zich in velerlei vormen voordoet, maar dat we zo moeilijk kunnen aanvaarden. Dat noodlot moest dus 'getemd' worden. De heroïsche affirmatie van het noodlot in de klassieke Griekse cultuur evolueerde in christelijke tijden tot een "deemoedige acceptatie", in afwachting van een eeuwig heil. Het moderne wetenschapsoptimisme dacht het noodlot 'af te schaffen' door alles technisch beheersbaar te maken. Het tragische bewustzijn deemsterde weg. De Mul wenst naar eigen zeggen in te gaan tegen de proclamatie van de "dood van de tragedie" door George Steiner, waarmee deze stelde dat de overgang van "mythos naar logos" betekende dat de technische rationaliteit en het optimistische levensbesef geen plaats meer boden voor het tragische levensbesef van de oude Grieken. Volgens De Mul openbaart het tragische zich opnieuw in het hart van onze (post)moderne technologieën, waardoor meteen de heropleving van het tragische levensbesef weer mogelijk wordt. Meer en meer blijkt immers dat onze moderne technowetenschap de spanning tussen vrijheid en noodzaak niet kan opheffen, en het noodlot niet definitief heeft uitgeschakeld. Technologieën zijn volgens De Mul "noodlottig": ze zullen altijd en overal onvermoede bijeffecten genereren of ons in onverkwikkelijke dilemma's manoeuvreren. Helaas kunnen we er ons niet aan onttrekken omdat we 'van nature' technische wezens zijn.
In hun essentie blijven noodlot en toeval conceptueel onbegrijpelijk, daarom analyseert de Mul vele voorbeelden van tragische gebeurtenissen en brengt ze in verband met de klassieke tragedies. Hij ontleedt de werkzaamheid van de triniteit Noodlot, Toeval, Tragiek bij de vliegtuigramp in de Bijlmer, alwaar noodlottige toevalligheden tot een catastrofaal gevolg leidden, de fatale politieke houding van Ayaan Hirsi Ali -- als Antigone -- in haar kruistocht tegen het islamfundamentalisme, moeders die zoals Medea kindermoord plegen, enz. De Mul verblijft verder in het "sadistische universum" van W.F. Hermans' tragische romans, in de tragische brave new world van Michel Houellebecqs genetisch verbeterde klonen, en hij gaat te rade bij Aristoteles, Freud en Nietzsche om het louterende effect te onderzoeken van de tragische catharsis, als kunst van het lijden.
Na lezing weet je het wel: de toekomst wordt onvoorstelbaar en onvoorspelbaar, en niemand weet wanneer de stap naar definitieve onbeheersbaarheid zal gezet zijn. Jos de Mul probeert toch de moed erin te houden: "het is ons noodlot om steeds opnieuw andere houdingen ten opzichte van dit noodlot te moeten ontwikkelen." De mens gaat altijd voort, in "blinde hoop". De domesticatie van het noodlot is een magistraal werk over het ontstaan en de doorwerking van onze prometheïsche erfenis. Het voetnotenapparaat voegt interessante detailinformatie toe. De uitgebreide literatuurlijst en registers maken dit stimulerende boek volledig.
[Hedwig Billiet]
Dr. D.G. van der Steen
In dit boek komen de draden van het werk van Jos de Mul bij elkaar. De Mul, cultuurfilosoof aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, houdt zich al jaren bezig met het romantisch verlangen van de mens naar harmonie, met het inzicht, tegelijkertijd, van zijn eindigheid en kwetsbaarheid, en met het tragisch besef dat zijn technisch vernuft soms helpt, maar zich soms ook tegen hem keert. In de acht hoofdstukken van dit boek doorkruist hij dit brede terrein; maar omdat ze deels eerder gepubliceerd zijn en hier niet systematisch geïntegreerd, biedt het meer eruditie in de breedte dan analyse in de diepte. Heel veel (van Aeschylus tot Hirsi Ali en van Savanna weer terug naar Sofocles), heel boeiend en stimulerend. Met index en literatuurlijst.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.