Sartre
Ruud Welten
Ruud Welten (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Klement, cop. 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157 WELT |
31/12/2006
Onze tijd wordt sterk gekleurd door terroristisch geweld. Sinds de aanslag op de Twin Towers kondigde president Bush een 'war on terror' af waarin hij het terroristisch geweld als zinloos geweld bestempelt. De vraag is echter of elk terroristisch geweld wel als zinloos beschouwd mag worden. Veel hangt af vanuit welk standpunt men tegen het geweld aankijkt. Bush sprak over de 'assen van het Kwaad' die bestreden moet worden door het Goede. Terrorisme is in dat perspectief de manifestatie van een ultiem Kwaad. Op die manier vergeten de 'goede mensen' echter dat zij zelf een maatschappij hebben opgebouwd op basis van uitsluiting en onderdrukking. Het terrorisme is allereerst een reactie daartegen, zij het met barbaarse middelen, van de verschoppelingen die opkomen voor gelijkheid die door de goeden zelf wordt gepredikt. Uit angst en verontwaardiging reageren de goeden met een nieuwe (even gewelddadige) terreur tegen allen die niet in hun beeld van goedheid passen. Zo komen we terecht in een vicieuze cirkel waarin het geweld steeds extremer wordt. Rond deze thematiek heeft de Nederlandse filosoof Ruud Welten een indringend essay geschreven waarin hij steunt op de reflecties van drie belangrijke Franse filosofische auteurs uit de vorige eeuw: Sartre, Merleau-Ponty en Camus. Deze drie zaten duidelijk niet altijd op dezelfde golflengte, maar plaatsten de vraag naar de zin van het (terroristisch) geweld hoog op de filosofische en politieke agenda. Zij werden hoofdzakelijk geïnspireerd door de gewelddadige gebeurtenissen van hun tijd: het stalinisme en de Sovjetterreur, de Franse terreur tijdens de dekolonisatie van Algerije, de stadsguerrilla van de Baader-Meinhofgroep.
Welten gaat uitvoerig maar kritisch in op de standpunten van de drie auteurs en beschrijft hun verschuivingen en wederzijdse spanningen en twisten. Alle drie hadden zij tot het begin van de jaren '50 een sterk vertrouwen in het socialisme zoals dat in de Sovjet-Unie werd gerealiseerd. Merleau-Ponty in zijn Humanisme et terreur, Camus in zijn theaterstuk Les justes, Sartre in zijn talrijke artikels in het tijdschrift 'Les Temps Modernes'. Maar geleidelijk brokkelde dat vertrouwen af vooral door allerlei geleidelijk insijpelende informatie over de terreurdaden van het Sovjetsysteem. Sartre bleef het langst trouw, maar het bloedig neerslaan van de Hongaarse Revolutie in 1956 heeft ook hem langzaam aan doen wankelen. Welten besteedt vooral veel aandacht aan de verdere ontwikkelingen bij Sartre: zijn ontwikkeling na Budapest 1956, zijn opvattingen over 'broederschap' in Critique de la raison dialectique (1960), zijn bezoek aan Andreas Baader in de gevangenis (1974).
Doorheen deze historische beschrijvingen brengt Welten een duidelijk beeld van de verschillende uitgangspunten van terreur (structureel geweld van de macht) en terrorisme (verzet van de onderdrukten). Deze standpunten geven voor de hedendaagse internationale situatie ongetwijfeld kritische aanzetten tot een eerlijk inzicht, indien men tenminste bereid is ze met een open geest te benaderen. Dat maakt het boek erg belangrijk. [Willy Deckers]
Desanka Kempers
Jean-Paul Sartre, Albert Camus en Maurice Merleau Ponty waren in het naoorlogse Frankrijk spraakmakende politiek geëngageerde filosofen. In deze bundel wordt hun politieke denken behandeld en toegespitst op de analyse van politieke terreur. De auteur wil hiermee een bijdrage leveren aan het huidige debat over terreur en terrorisme. In deze opzet slaagt hij gedeeltelijk. Aan de hand van beschouwingen over het politieke denken van genoemde auteurs toont Welten (1962) dat terrorisme een politiek en filosofisch complex samenspel is van maatschappelijke uitsluitingsmechanismen en morele intuïties. Jammer is dat het boek grotendeels blijft steken in een nauwgezette beschrijving van de opvattingen van genoemde denkers (met name hun verhouding tot het communisme en de Algerijnse vrijheidsstrijd) en dat het verband met het hedendaagse terrorisme slechts vluchtig wordt aangeduid. Desalniettemin is het pleidooi voor een genuanceerde doordenking van het verschijnsel een belangrijk geluid in een tijd waarin commentaren zich vaak beperken tot ferme veroordelingen van het terrorisme.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.