Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh en Van Ditmar, 2006 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : FRAN 851.6 HOUE |
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Nijgh en Van Ditmar, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : FRAN 851.6 HOUE |
Besprekingen
31/12/2006
Biografieën, als ze tenminste volledig willen zijn, verschijnen uiteraard pas na de dood van de gebiografeerde. Die regel wordt sinds enige tijd opvallend doorbroken. Zo verscheen over Gerrit Komrij een biografie, terwijl de gevierde dichter des vaderlands, pas zestig en springlevend, nog volop aan zijn oeuvre werkte en daar nog steeds mee bezig is. Al even merkwaardig, zo niet nóg merkwaardiger, is de onderhavige biografie van Denis Demonpion over Michel Houellebecq, net geen vijftig, van wie ongetwijfeld nog een en ander te verwachten valt.
Wie zich afvraagt hoe zoiets komt, hoeft niet lang naar een antwoord te zoeken. Zoals Komrij is Houellebecq een cultfiguur. Het zijn allebei 'fenomenen', die zowel wegens hun ongewoon literair talent als door hun eigenzinnige, tegendraadse en vaak provocerende houding volop in de publieke belangstelling staan. Wie zich als biograaf geroepen voelt, wil daar graag als eerste bij zijn, o.m. omdat hij weet dat zijn boek niet slechts door bewonderaars van het fenomeen gretig zal worden ontvangen, maar al evenzeer door afwijzende critici grondig zal worden uitgeplozen. En voor de uitgever levert zoiets hoge verkoopcijfers op.
Als Demonpion deze biografie 'ongeautoriseerd' noemt in de ondertitel, is daar een welbepaalde reden voor. In een kort inleidend hoofdstuk zet hij uiteen hoe Houellebecq tegenover zijn onderzoek "vanaf het begin een vermoeid dédain" betuigde, en er zelfs het plan om 'zelf' een korte autobiografie te schrijven tegenover stelde. Aan enige vorm van medewerking met zijn biograaf stelde hij als voorwaarde dat hij diens tekst van noten en commentaar in de marge zou voorzien. Na moeizame maar vergeefse onderhandelingen is daar uiteindelijk niets van terechtgekomen. En dat vindt zijn biograaf "maar goed ook. Want in de loop van de naspeuringen voor dit boek is gebleken dat hij een dermate grote mystificateur is dat het hoe dan ook moeilijk zou zijn geweest zijn beweringen voor zoete koek te slikken."
In zoverre een biograaf objectief kan zijn, is het Demonpion gelukt de grootst mogelijke afstandelijke sereniteit ten opzichte van zijn object in acht te nemen. Voor dit boek werd grondig naspeuringswerk gedaan; het berust op een massa schriftelijke en visuele documenten en getuigenissen. De indrukwekkende lijst van personen die de biograaf behulpzaam zijn geweest, beslaat ruim anderhalve bladzijde. Het enige doel dat hij beoogde was op basis van diverse getuigenissen zo getrouw mogelijk te beschrijven hoe de jonge jaren van Michel Thomas (eigenlijke naam) zijn geweest, het begin van zijn arbeidzame leven, zijn eerste stappen in de literatuur, zijn metamorfose tot Michel Houellebecq (pseudoniem, naam van zijn grootmoeder van vaders kant).
Daarnaast ontpopt onze biograaf zich als een uitstekend lezer-interpreet van de romans. Is het in vele gevallen al niet gemakkelijk te bepalen wat echt is en wat fictie in het werk van een schrijver, dan is Houellebecq een kampioen in het vermengen van de twee. Vandaar dringt de vraag zich op: zijn de romanpersonages niet eigenlijk een vermomming van de schrijver zelf? Op overtuigende wijze toont Demonpion deze versmelting van werkelijkheid en verbeelding aan in bv. zijn analyse van Elementaire deeltjes, dat gaat over twee halfbroers, Bruno, de oudste, en Michel, twee jaar jonger. Ze hebben dezelfde moeder, die hen in de steek heeft gelaten. Toen ze nog klein waren, zijn ze allebei bij hun grootmoeder ondergebracht. De afwezige vaders zijn al evenmin tegen hun taak opgewassen. Als de kinderen volwassen worden, dragen ze de wond van die scheiding nog steeds met zich mee. De een is in 1956 geboren, net als Michel Thomas, en de ander in 1958, het jaartal dat Michel Houellebecq steeds als zijn geboortejaar heeft opgegeven. Dit kan volgens Demonpion geen eenvoudig toeval zijn in de creatie van een roman. Temeer daar de overeenkomsten tussen de auteur en zijn personages talrijk blijken te zijn. De parallellen zijn zo overduidelijk, dat ze meer dan enig tekstcommentaar vertellen welk deel van hemzelf in de roman gesijpeld is.
Demonpion is zich van het voorlopige karakter van zijn levensbeschrijving heel goed bewust. Hij formuleert het heel bescheiden waar hij zegt: "Dit ongeautoriseerde boek pretendeert niet een gewaarmerkte tekstverklaring van zijn oeuvre te geven. De ambitie beperkt zich tot het geven van een schets." En ook al bij de aanvang krijgen we te lezen: "Het onderwerp is nog lang niet uitgeput. [...] Er zullen andere boeken [...] volgen. Zo gaat dat met fenomenen."
De voornaamste verdienste van deze biografie bestaat erin dat ze de lezer enkele sleutels aanreikt aan de hand waarvan ze de mens Houellebecq, zijn artistiek talent, zijn misleidingen en onbehagen, zijn mysterieuze zelfbeheersing beter zullen begrijpen. Daarbij wil dit boek slechts een bescheiden hulpmiddel zijn. Volgens zijn auteur immers "is de beste manier om een idee -- in gunstige of ongunstige zin -- te krijgen van het fenomeen: zijn werk te lezen en te herlezen. Het kan niet nadrukkelijk genoeg aangeraden worden." Alleen al wegens een dergelijke aanbeveling komt deze biograaf alle lof toe. Hoewel geen afgeronde biografie -- hoe zou zoiets in dit geval mogelijk zijn? -- is dit een uitstekend boek over een groot schrijver. Met zijn 16 bladzijden fotomateriaal achterin is het een waardevol document, dat in de bibliotheek van geen enkel Houellebecq-fan mag ontbreken. En ook de Houellebecq-verguizers zullen er een vette kluif aan hebben.
De Nederlandse vertaling maakt over het algemeen een goede indruk. Het Franse origineel heb ik niet gelezen en vergelijken was dus uitgesloten. Toch heb ik enkele keren de wenkbrauwen gefronst, bv. wanneer het Nederlands wat te veel naar het Frans riekte of waar de vertaalster het heeft over "Belgen, 'eschatologische en perverse wezens'", terwijl het hier duidelijk om scatologische Belgen gaat. Doch laat ik voor Kiki Coumans maar mild wezen, zelfs de beste vertaler laat wel eens een steek vallen wanneer een succesboek in ijltempo moet worden vertaald. [Raymond Van Den Broeck]
Menno Gnodde
Op 26-02-1956 aanschouwt Michel Thomas op Réunion het levenslicht om zich rond 1990, inmiddels agronoom en gescheiden vader, te transformeren tot Houellebecq, de naam van zijn grootmoeder van vaders kant. Als geboortejaar geldt voortaan 1958. Mystificatie alom. Wat drijft dit indolent ogende, introverte, kettingrokende fenomeen? Hoe komt hij tot zijn nihilistische provocaties en vervolgens tot zijn futuristische en sciëntistische constructies? Hoe passen hij en zijn oeuvre ideologisch in deze tijd? Een moeilijk ontwarbare materie, te meer daar Houellebecq radicaal dwarsligt. Journalist Demonpion, door Houellebecq denigrerend "Demorpion" ("morpion": "onderkruipsel") genoemd, heeft zich diepgaand gedocumenteerd, heeft het netwerk van familie, vrienden, studiegenoten en collega's in kaart gebracht, hen ondervraagd en een contrastrijk portret getekend. Oorzaak en gevolg, zoals in zake de breuk met zijn moeder of de rol van zijn tweede vrouw Marie-Pierre, zijn niet altijd eenduidig te herleiden. Niettemin, een zeer lezenswaardige biografie met notenapparaat en fotokatern.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.