Sequoia : een toekomstroman
Kirstin Vanlierde
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Afijn, 2005 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : VANL |
31/12/2005
Het "stenen geheugen" is de gerestaureerde oude Catalaanse benedictijnerabdij Sant Pere de Rodes. Wat daar in de 13e eeuw gebeurd is, leeft op het eind van de 20e eeuw niet alleen symbolisch verder voor de hoofdpersonages van dit boek. Centraal staat de Franse Andrea, die zoals elk jaar de zomer doorbrengt bij haar Catalaanse grootvader, die het restauratieteam van de abdij leidt. Daar ontmoet ze de Amerikaanse archeoloog Owen Bussy, die onderzoek doet naar de katharen, die in de 13e eeuw in de Pyreneeën het christendom beleefden op een manier die door Rome met het woord en het vuur bestreden werd. Andrea heeft bij die ontmoeting het gevoel 'alsof ze zich iets belangrijks herinnerde, of een treffende gelijkenis zag met iemand die ze al heel lang kende". Owen heeft het gevoel dat hij in de abdij op zoek is naar zichzelf, alsof hij verwacht "een verre voorouder tegen te komen in een of ander manuscript..." Er verschijnt nog een derde personage op het toneel: Aviano, de zoon van de burgemeester. Alle drie hebben ze het gevoel dat ze elkaar al veel langer kennen. De auteur spiegelt wat hun overkomt aan wat er zeven eeuwen geleden is gebeurd met Alman en Tomà, twee jonge monniken, en Guillaume de Galliac, een kathaarse leermeester. Alman en Tomà waren minnaars, maar de voorbij reizende kathaar maakte zo'n indruk op Tomà, dat die met hem meeging. Nu speelt zich iets gelijkaardigs af: wat tussen Owen en Andrea groeide, verhindert dat Andrea voor Aviano kiest. Voor haar is het alsof "het verleden over het heden schoof en mee speelde in een spel waarvan de regels haar onbekend waren." In en om de kloostergebouwen zien en horen zij en Owen flitsen uit het middeleeuwse kloosterleven. Wat ze stilaan gingen vermoeden, wordt bevestigd door een oude wijze vrouw uit het dorp: in een vorig leven -- de katharen geloofden in de reïncarnatie van de mens in zijn evolutie naar eenwording met God -- heeft het drietal als Alman, Tomà en Guillaume de Galliac in en om de abdij de verspreiding en de vervolging van het katharisme meegemaakt. Tomà en Guillaume (de vroegere dragers van de ziel van Andrea en Aviano) zijn op de brandstapel gestorven. In een visioen zien Andrea en Owen hoe Alman, wiens ziel nu in Owen leeft, ontsnapt aan de meedogenloze inquisitie door uit het torenraam te pletter te springen, nadat hij daar in de muur een document verborgen heeft dat de herinnering aan de katharen levend moet houden. Owen vindt het document en heeft daarmee zijn eerste doel bereikt. Andrea gaat in Barcelona middeleeuwse literatuur studeren en verenigt zich in liefde met Aviano: "Met wat op een snik leek, begroef hij zich in haar. Hun vrijen was koortsig en woordloos. Er was alleen het nu, zonder verleden of toekomst, alleen het genot dat hun lichaam doorzinderde in een rauwe bevestiging van hun bestaan."
In elk hoofdstuk volgt op het verhaal dat zich afspeelt in 'Catalunya, eind 20ste eeuw" een fase uit het relaas van de gebeurtenissen in 'Sant Pere de Rodes, eerste helft van de 13de eeuw'. De personages in beide verhalen zijn duidelijk verwant met elkaar, in gevoelens en gedachten, en vooral de emotionele relaties tussen hen vertonen veel gelijkenissen. Soms wordt de overgang van het hedendaagse verhaal naar het middeleeuwse gemaakt door de beschrijving van eenzelfde fenomeen in beide perioden: Andrea kijkt naar de door de tramontana (de wind van over de bergen) afgesleten stenen van de abdij, en diezelfde tramontana deed de monnik Tomà na zijn zwempartij bij de rotsen met ernstige verwondingen in de ziekenzaal van de abdij belanden. Natuurlijk zijn de gebouwen van de abdij (vooral de binnenplaats en een nog niet gerestaureerde toren) een bindteken tussen beide verhaallijnen, maar ook het gevoel van de personages nu dat ze elkaar en de streek kennen, én de beelden en de stemmen die Andrea en Owen uit de monnikentijd waarnemen, vervlechten de levens van het drietal uit de twintigste en de monniken uit dertiende eeuw. Dat daar soms tussenstappen in spelen bewijst de uiterlijke gelijkenis tussen Andrea en haar overgrootmoeder, die in het dorp la Bruja, de heks, genoemd werd maar geliefd was om haar wijsheid en kennis. Overigens komt met het liefdesverhaal over Andrea de voorspelling uit van de laatste parfait of kathaar op de brandstapel: "Over zeven eeuwen zal de laurier weer bloeien."
Dat reïncarnatie bestaat, is voor de drie hoofdpersonages van nu geen hypothese maar waarheid. Daar wordt dus niet over uitgeweid. De lezer kan bijna niet anders dan een boek lang meestappen in dat geloof. Wie reïncarnatie categorisch afwijst, zal ook wel niet geloven dat er in de tijd kortsluitingen zijn tussen heden en verleden, waardoor contact tussen mensen uit verschillende perioden mogelijk is. In dat geval wordt dit een verhaal met fantasy-allures. Andere elementen uit dit boek sluiten daarbij aan: het tarotkaarten, het voorspellen van de toekomst, de niet nader gedefinieerde sturing die ervoor zorgt dat de drie die elkaar eertijds in het klooster ontmoetten, nu weer samenkomen, al hebben ze een erg verschillende achtergrond.
Volgens de verantwoording wou de auteur met dit verhaal een eerbetoon brengen aan de katharen, die ons vanuit de verte nog iets toeroepen dat wel vaag is, maar toch ons hart raakt. Daarin is ze zeker geslaagd. In de gesprekken tussen de abt en de monniken en tussen Owen en Andrea toont ze dat de verketterde katharen een christendom beleefden dat zich niet wou schikken naar de machtsstructuur van de Kerk maar vertrouwde op persoonlijke spiritualiteit om God te bereiken. De katharen luisterden naar hun hart en verweten de Kerk dat ze de verplichtingen die ze haar gelovigen oplegde, zelf niet nakwam. "De instelling van de inquisitie is een schande voor de Kerk... Aan dat instituut is niets christelijks meer."
Jonge mensen die zoeken naar zingeving of naar een manier van bestaan die minder afhankelijk is van media en materie, vinden zeker inspirerende gedachten in de passages over denkbeelden en levenswijzen van de katharen. De rustige informatie over o.m. de ascetische levenswijze van de katharen om zich van het stoffelijke te bevrijden, over hun hoge idealen, hun opvatting van de gelijkwaardigheid van man en vrouw, hun onbaatzuchtigheid, hun verzet tegen een christendom dat de mensen klein hield en onderworpen aan de controle van een bijna seculier hiërarchisch opgebouwde Kerk... wekken bij de lezer een historisch correcter beeld van de katharen dan de verhalen die het alleen hebben over de vervolging en de brandstapels.
Het verhaal tekent een heel ander beeld van monniken en kloosterleven dan gangbaar is: de auteur toont duidelijk dat in de mannenbastions solitaire seks en homofiele liefde vaak voorkwamen.
Ook over de werkwijze van archeologen, vooral over de mentale kant daarvan, leert de lezer interessante dingen: door zich in te leven in een gebied kan de archeoloog de mogelijke plekken ontdekken waar mensen belangrijke informatie hebben achtergelaten. Het nawoord verschaft enige historische gegevens over de katharen. De emotionele avonturen van enkele jonge mensen, de dertiende-eeuwse conflicten tussen de Roomse Kerk en anders denkende christenen, de innerlijke strijd van twee monniken en hun zoektocht naar het Ware en het Goede, dat alles wordt in dit boek onderhoudend én inspirerend verteld voor wat oudere jonge lezers. De structuur, met de spiegeling van de twee tijdsperioden in elkaar, is boeiend en werkt wel, al moet de lezer daarbij nogal voetstoots fenomenen als reïncarnatie en toekomstvoorspelling aanvaarden. Het boek leest vlot. De auteur hanteert een heldere taal voor de evocatie van wat binnen en om mensen gebeurt. Wel missen de dialogen soms wat natuurlijkheid. Af en toe is de band met de spreektaal daar zoek en gebruiken de personages woorden of uitdrukkingen die meer tot de schrijftaal behoren. [Herman De Graef]
Hannie Humme
Andrea brengt ieder jaar de zomer door bij haar grootouders in Noord-Spanje. Daar helpt zij opa die de restauratie van een oud klooster leidt. Archeoloog Owen Bussy bezoekt de streek op zoek naar informatie over de Katharen. Tegelijkertijd komt Andrea in contact met de burgemeesterszoon Aviano. Ze komt in een driehoeksverhouding terecht die haar in eerste instantie in de war brengt. Dan blijken de jongeren in contact te staan met mensen uit de 13e eeuw. Naast het verhaal in de 20e eeuw speelt het verhaal van de 13e eeuwse monniken Tomà en Alman. De twee hebben een liefdesverhouding totdat Tomà zich bekeert tot het geloof van de Katharen. De gevoelens van de monniken lopen synchroon met die van Andrea, Owen en Aviano. Het boek vergt behoorlijk wat kennis en sympathie voor het katholicisme. De godsdienstige gevoelens en beleving van de monniken zijn alleen voor een kenner te begrijpen. Het wisselen van eeuw maakt het verhaal voor jongeren van nu weliswaar spannender en interessanter, maar het boek bevat nog veel historische gegevens die saai overkomen. Het spirituele tintje, vooral de reïncarnatie van de monniken, is niet voor ieder acceptabel. Vanaf ca. 14 jaar.
Katrien Reyntjens
ua/an/22 j
Sant Pere de Rodes, eerste helft van de 13de eeuw. Alman en Toma zijn jonge monniken in een Noord-Spaanse abdij. De eerste maanden van het verblijf van Alman getuigen van diens impulsieve onbezonnenheid en jeugdig temperament. Dat waren ook de redenen waarom de vader van Alman, een rijke Madrileense stoffenhandelaar, besliste om zijn zoon onder de hoede van de kerk te plaatsen. Bij de arme Toma ligt het anders. De abt van het klooster kwam onder de indruk van zijn vragen over God en besloot, vertrouwend op de diepgelovige houding van Toma, hem op te nemen in zijn gemeenschap. Hoewel Alman en Toma elkaars tegenpolen zijn, ontstaat er een vreemdsoortige aantrekking tussen hen. Almans onbezonnenheid is slechts een façade, er schuilt een zinnige spiritualiteit achter die Toma van nature in zich heeft. In vele nachtelijke gesprekken raken de novicen steeds meer aan elkaar gehecht. Ook lichamelijk groeien ze naar elkaar toe… ze worden geliefden. Catalunya, eind 20ste eeuw. Andrea, een jonge Franse studente, trekt ook deze zomer naar Catalunya om de vakantie door te brengen bij haar grootouders. Haar grootvader leidt er de restauratie van een klooster. Ze ontmoet daar de Amerikaanse archeoloog, Owen Bussy, die haar grootvader adviseert bij de herstelling van de kloostertoren. Bovendien tracht Owen sporen na te gaan van katharen in Noord-Spanje. Hij gaat ervan uit dat ook het klooster een bolwerk was voor heel wat ondergrondse, kathaarse activiteiten. Tussen Owen en Andrea klikt het meteen. Ze voelen zich geen onbekenden voor elkaar, hoewel ze elkaar nog nooit ontmoetten. Ook met Aviano, de burgemeesterszoon uit het dorp, raakt Andrea bevriend en dezelfde verbondenheid als met Owen is ook nu voelbaar. Gaandeweg ondervinden de drie dat hun ontmoeting geen toeval is… Vrij snel wordt duidelijk dat deze twee verhalen zich op dezelfde locatie afspelen: het onherbergzame, doch prachtige Catalunya waar vele kloosters verborgen liggen. De uitvoerige beschrijvingen van deze plek en de bijhorende kaarttekening schetsen een fraai beeld van de omgeving. De intrige komt pas later aan bod. Hij sluipt stilletjes het verhaal binnen, maar voert de lezer onverbiddelijk mee en zet halsstarrig aan tot verder lezen. Op onverwachte momenten dringen vreemde berichten de kloostermuren binnen. Verhalen over onderdrukking, vervolging, kortom inquisitie van Albigenzen verontrusten Alman. Toma raakt echter in de ban van het pure gedachtegoed van deze door Rome verketterde sekte. De persoonlijke spiritualiteit en de volle en beheerste overgave aan God en Evangelie raken Toma diep. Als op een nacht enkele reizigers het klooster binnenvallen, beseft Toma dat ze voor hem komen. Hij moet met deze reizende Albigenzen mee op pad… En zo belanden we weer in de 20ste eeuw en wordt de band tussen de twee verhalen weer iets nauwer. Owen voelt intuïtief aan dat er zich lang geleden in het klooster een persoonlijk drama afspeelde. Andrea probeert de gebeurtenissen mee te achterhalen. Beide verhalen handelen bijgevolg over een zelfde zoektocht van de personages naar het ware geluk en de ware liefde. Kiest Toma voor Alman of voor het kathaarse geloof, waarin lust, verlangen en lichamelijkheid verwerpelijk zijn? Kiest Andrea voor Owen of voor Aviano en is er in beide verhalen geen verliezer die zijn liefde onbeantwoord voelt? Afwisselend in tijd en ruimte schetst Kirstin Van Lierde op een bijzonder meeslepende en weinig voorspelbare manier het leven van vijf jonge mensen. Deze personages worden daarbij uitvoerig en treffend uitgewerkt. Ze vertelt ons bovendien over de kathaarse geschiedenis en haalt daarbij zeker niet alleen de zwarte kant aan, de vervolging en inquisitie. In vele diepzinnige gesprekken tussen de monniken legt ze de lezer op een verantwoorde manier uit waar het kathaarse geloof voor staat. Zonder het woord reïncarnatie in de mond te nemen, geeft Van Lierde aan dat ernstige persoonlijke drama’s uit het verleden de toekomst bepalen van jongeren nu. Geen goedkoop trucje om de link te leggen tussen de 13de eeuw en de 20ste, wel spitsvondig en onderlegd met als uitgangspunt dat de kloostermuren een geheugen hebben. De herinneringen komen vrij als je in een verleden gelooft. Andrea, Owen en Aviano zijn op zoek naar dit verleden en beseffen dat hun rol in dit leven nauw samenhangt en bepaald werd door Alman en Toma. Als gereïncarneerde benedictijnermonniken moeten ook zij hun eigen weg zoeken en groeien naar volwassenheid. De meervoudige verhaallijn, de diepzinnige gesprekken over geloof en waarheid en de uitvoerige beschrijvingen maken 'Geheugen van steen' geen makkelijk boek. De intrige is niet te miskennen, prikkelt enorm, doch houdt de vaart in het verhaal zeker niet tegen. Een zekere leeservaring is beslist nodig, maar als deze voorwaarde vervuld is, zal het lezen niet meer te stuiten zijn. In een korte epiloog geeft Kirstin Van Lierde zonder schroom toe dat niet alles in dit verhaal historisch te verantwoorden is. In deze bekentenis schuilt een even grote kracht als in het verhaal zelf. Ben je bovendien gegrepen door de locatie, het klooster en het kathaarse thema, dan zal je ongetwijfeld graag surfen naar de site van de auteur (www.kirstinvanlierde.be) waar veel achtergrondinformatie te lezen valt. 'Geheugen van steen' vormt een inspiratiebron voor jongeren die zich niet alleen door materiële zaken laten leiden. Een must in je boekenkast!
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.