Wereldvreemdheid
Patricia De Martelaere
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, © 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MART |
31/12/2004
Het is al verdomd moeilijk voor jezelf om te weten hoe je iets écht ervaart. Nog moeilijker is het om dat verwoord te krijgen. Niet alleen omdat taal de ervaring reduceert tot dat wat je erover kan vertellen, maar ook omdat we vaak vervallen in clichématige omschrijvingen. Dat doen we omdat onze woordkennis dikwijls te beperkt is om complexe ervaringen te beschrijven, maar ook om te beantwoorden aan hoe we denken dat anderen vinden dat we ons moeten voelen.
'I can't get you out of my head. Boy your love is all I think about' (Kyli Minogue), 'You are under my skin' (Madonna). Beide citaten appelleren aan hetzelfde gevoel. Het eerste is een echt cliché, het zegt niets over wat dat betekent iemand 'niet uit je hoofd krijgen'. Al kunnen we er ons allemaal veel bij voorstellen -- en net daarom kunnen duizenden liedjes deze zelfde tekst probleemloos overnemen -- het blijft een weinig gevatte omschrijving voor een overweldigende ervaring. Het tweede neigt al meer naar poëzie, hanteert een minder vaak gebruikt beeld om dezelfde ervaring te omschrijven. Het doet meer recht aan de diepte van de ervaring. In romans mag het iets meer zijn en gebeurt er af en toe dit: "Niemand is ooit zo ondraaglijk gelukkig geweest als ik, bijvoorbeeld om de geur van koffie, de kleur van de rode hibiscus, de streling van jouw hand. Maar op de een of andere manier is het allemaal te veel voor mij, ik kan niet tegen dit soort wereld, deze wereld vol helse gewaarwordingen zonder bijbehorende duidelijke betekenis".
Maar het is niet helemaal eerlijk de jongste roman van Patricia De Martelaere, want daarover wil ik het hier hebben, te vergelijken met een 'lovesong'; de roman valt immers niet te reduceren tot een liefdesroman -- al zou daar op zich niks mis mee zijn.
Hoewel. Het onverwachte antwoord verhaalt fragmenten uit de levens van een aantal vrouwen die één ding gemeenschappelijk hebben: Godfried H. is in hun leven verschenen en wel met een dramatische impact. Bij hen allemaal heeft dat te maken met liefde, bemind (willen) worden, een verlangen naar genot en met uniciteit, overweldiging. In dat opzicht is het een roman over de liefde. Het voorlaatste hoofdstuk markeert dit, op een merkwaardige manier, het best: in een liefdesbrief van meer dan honderd bladzijden lang die een compositie is van brieven van de verschillende vrouwen aan Godfried H. -- althans dat lijkt toch zo, want wat je weet uit de voorgaande hoofdstukken (die telkens over één vrouw gaan) komt in de brieven op een verstrengelde manier terug. De brief is een krachttoer die aan je vel plakt. De brief én de voorgaande hoofdstukken gaan ook over veel meer dan de liefde -- of beter gezegd, liefde is (hier) een zo omvattende ervaring dat er per definitie veel meer levensdomeinen bij betrokken zijn. In hoe we met de liefde omgaan en hoe we ze ervaren, zit veel van ons hele leven verscholen. Doordat De Martelaere erg verschillende vrouwen uittekent -- een wetenschapster, een psychoanalytica, een schilderes... -- krijgen we ook een breed palet aan levens- en liefdesverhoudingen voorgeschoteld.
De Martelaere geeft bovendien blijk van een ongemene intelligentie in een heel associatieve en analytische schrijfstijl. Volgens de psychoanalyse is een analytische levenshouding de meest aangewezen manier om naar jezelf te kijken. Analytisch en associatief denken is evenwel niet vanzelfsprekend omdat het ogenschijnlijk weinig zekerheid geeft en weinig houvast biedt. Zo denken laat immers veel realiteit toe. Dat blijkt slechts deels uit dit boek. De beschreven realiteit beperkt zich veelal tot de verhouding van de vrouwen met Godfried H. Daarin is het boek veelal genadeloos, zeker daar waar de verhouding tussen liefde en tijd wordt onderzocht of tussen liefde en geluk, of waar de onmogelijkheid om te ontsnappen aan de impact van een persoon die je diep raakt wordt benoemd: "weet je nog: je eerste telefoon [...] je raakte er niet wijs uit, je was al in mijn buurt komen rondrijden en toch wist je niet wat ik voor je betekende. Je vroeg me bijna om raad. Wat is dit voor iets vreemds, en gaat dit nu zo blijven duren, en zal dit ooit ophouden?" of nog: "was het maar al voorbij, gedaan, voorgoed, voor altijd. Alleen wat voorbij is, is blijkbaar voor altijd voorbij". Het deel waar veel minder, bijna niet, wordt op ingezoemd, is op het effect dat Godfried H. heeft op de relatie waar de vrouw(en) in zit(ten). Daardoor kreeg ik het gevoel dat het toch ook vooral een 'dramatische' vertelling is. Over de onmogelijkheid om de bestaande relatie te verbreken is De Martelaere uiterst kort: "ik wil niet met je leven. Ik bedoel: ik wel het wel, maar ik kan en mag en wil het niet willen" -- daar moet de lezer het mee doen.
De Martelaere heeft met Het onverwachte antwoord een overweldigende en bij momenten ongelooflijk knappe roman afgeleverd. De constructie is soms te zichtbaar en te complex, maar het bevat doordringende beschrijvingen voor ingrijpende en tragische ervaringen -- en perfecte zinnen, waarvan ik er u nog graag een meegeef als afsluiter. Let daarbij vooral op de herhaling van het laatste woord, daarin ligt, voor mij althans, het bewijs van grote kunde: "Hoe durf je eigenlijk te veronderstellen dat ik je wel moet liefhebben? Dat is werkelijk het toppunt, en is helemaal op niets gebaseerd. Of denk je dat misschien omdat ik je zo streel (je schouders bijvoorbeeld), je zo kus (je oor bijvoorbeeld), je zo wijn laat drinken (Rioja) of je zo laat klaarkomen (bijvoorbeeld, bijvoorbeeld)?" [Johan Van der Auweraert]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.