Een geschiedenis van het lezen
Alberto Manguel
Alberto Manguel (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 701 MANG |
31/12/2003
De schrijver Severo Sarduy beschreef eens de aankomst van een reizende filmoperateur in een afgelegen Cubaans dorpje. De man zette zijn draagbare scherm op, liet de dorpsbewoners op houten banken plaatsnemen en toonde hen vervolgens een documentaire over nieuwe landbouwtechnieken. De dorpelingen bekeken de heldere, bewegende beelden maar zagen er klaarblijkelijk niets in, behalve dan de figuur van een kip, links onderin. Die kip was alles wat ze konden ontcijferen, aangezien ze geen ervaringen hadden met het kijken naar een film en niet wisten hoe je een serie van lange opnames, close-ups en bewegende beelden moest volgen. Voor hen waren die beelden niets anders dan een warboel van licht en schaduw".
Deze anekdote wordt aangehaald in Kunstlezen> van Alberto Manguel en is tekenend voor hoe kennis en ervaring figuurlijk, maar ook zeer letterlijk, onze blik verruimen en een stevige basis verschaffen om ons open te stellen voor de informatie en indrukken allerhande die voortdurend op ons afkomen.
Manguel focust op beeldende kunst, op het lezen van kunst; lezen wordt hier een dynamische, interactieve handeling waarbij je je hele intellectuele en emotionele hebben en houden in het geweer moet brengen om het nu eens badinerende dan weer academische betoog te volgen. Merkwaardig dat de oorspronkelijke ondertitel 'A history of love and hate' werd vervangen door het lamme, tamme 'over het kijken naar beeldende kunst'. Dit boek gaat wis en waarachtig over passie; liefde en haat krijgen op vele manieren een plaats en een vorm, evengoed in het scheppingsproces als in de dialoog met de toeschouwer. Manguel voedt die dialoog vanuit zijn eigen beleving, vanuit de kunstenaar en vanuit een zeer breed cultureel en historisch kader. De lezer wordt uitgenodigd om op dezelfde manier te werk te gaan, maar komt af en toe in ademnood door de overdonderende hoeveelheid informatie; dan zie je bij wijze van spreken heel even alleen de kip uit het verhaal van Sarduy. Manguels persoonlijke commentaren lopen echter bijzonderlijk lekker naar binnen. Je dient qua leesritme dus regelmatig van versnelling te wisselen en dat kan behoorlijk vermoeiend zijn; anderzijds sleept de auteur je zodanig mee dat je gaat tintelen van puur leesplezier. In Kunstlezen wordt niet altijd van algemeen bekende kunstwerken uitgegaan. De confrontatie met nieuwe beelden -- met de beperkingen eigen aan een kleine reproductie -- maakt dat je hic et nunc het verwerkingsproces doormaakt dat een schilderij op gang kan brengen, je kunt dat proces toetsen aan vroegere ervaringen of aan de beleving van de auteur, dat werkt heel verfrissend en prikkelend.
Niet alle hoofdstukken zijn even sterk of evenwichtig uitgewerkt. 'Het beeld als getuige' over de fotografie van Tina Modotti is vrij vlak, omdat hier de koppeling met andere kunstwerken minder krachtig werkt en de achtergrondinformatie over de kunstenares te anekdotisch is. Spannend is het hoofdstuk 'Het beeld als afwezigheid' waarin Manguel ingaat op 'Twee piano's', een schilderij van Joan Mitchell. Hier is de vermenging van het verhaal van de kunstenaar en de toeschouwer en het bredere culturele kader optimaal. De werking van kleur en vorm zijn essentieel en krijgen context door in te gaan op werk van o.m. Pollock, Cézanne en Van Gogh, om vervolgens opnieuw op het werk van Mitchell te focussen met oog voor de authentieke zeggingskracht ervan. Hoogtepunt is het hoofdstuk 'Het beeld als reflectie': "Ieder portret is op een bepaalde manier een zelfportret dat de beschouwer reflecteert. Omdat 'Het oog niet wordt verzadigd van zien', geven we een portret onze inzichten en onze ervaringen mee. In de alchemie van de creatieve daad is ieder portret een spiegel". Wat vertelt een schilderij en wat verzwijgt het? Versmelt de driehoeksverhouding tussen kunstenaar, model en beschouwer tot één onlosmakelijk geheel?
Ondanks enkele kritische kanttekeningen is dit zo'n boek waarbij je hersenen gaan kronkelen van genoegen bij het lekkere leesvoer dat ze voorgeschoteld krijgen. [Marita Vermeulen]
Redactie
Dit fraaie boek, gedrukt op licht getint papier, biedt een reeks wandelingen langs motieven uit de beeldende kunst. Hierbij betrekt Manguel ook fotografie, architectuur en theater. Het beeld heeft het vermogen zich in de geest van de beschouwer te verwijden en te vermenigvuldigen, en daar speelt hij op in. Vertrekkend van elf concrete kunstwerken neemt hij de lezer mee op een ontdekkingsreis waarbij het gaat om het kijken. En er is veel te zien. Beelden vertellen verhalen en hij voert ons dan ook langs tal van tekenende details uit de kunstgeschiedenis: iconografisch, biografisch, historisch. Zijn doel is de beschouwer met inzet van diens verstand en emoties een gesprek te laten aangaan met het kunstwerk. Soms vertrekt hij daarbij van een beroemd schilder als Caravaggio, Campin of Picasso, soms van een minder bekend kunstenaar. Zijn verhaal beweegt zich telkens rond een ander aspect van het beeld: het beeld als raadsel, als nachtmerrie, als reflectie, als ontwrichting, als filosofie, als herinnering enz. Zijn vele excursies vragen om veel afbeeldingen: 33 in kleur, 164 in zwart-wit. Met noten en alfabetisch register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.