Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Het Spectrum, 2004 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 248.5 GODM |
Besprekingen
31/12/2004
Over de verhouding tussen de rooms-katholieke kerk en de nazistische dictatuur onder Hitler, bij aanvang van 1933 tot het einde van de Tweede Wereldoorlog, zijn reeds meerdere beschouwelijke werken verschenen. Uit o.a. Daniel Goldhagen (Een morele afrekening) en John Cornwell (Hitlers paus) viel af te leiden dat zowel Pius XI (paus van 1922 tot 1939) als diens secretaris de latere Pius XII (paus van 1939-1958), zij het op indirecte wijze, medeplichtig zijn aan de misdaden begaan door het nazi-regime en de holocaust in het bijzonder. Hierbij wordt het Vaticaan enerzijds voorgesteld als een broeihaard van antisemitisme, anderzijds wordt het verweten te laks te zijn geweest in de morele veroordeling van het fascisme in Italië en het nazisme in Duitsland. Waarom de rooms-katholieke kerk haar stem niet verhief tegen de wreedheden van het racisme, de brutaliteit van het totalitarisme en de onderdrukking van de vrijheid, is een vraag, zo stelt Peter Godman, die zelden op een neutrale manier gesteld werd. Hijbaseerde zich op het oorspronkelijke bronnenmateriaal en zocht in de archieven van het Vaticaan naar elementen om te komen tot een genuanceerd antwoord.
Godman toont aan dat de Heilige Stoel in de jaren '30, lang voordat Pius XII tot paus werd gekroond, een veroordeling van de zedelijke en leerstellige dwalingen van het nationaal-socialisme voorbereidde. De gezichtspunten in deze documenten druisten in tegen de plannen van Hitler en zijn trawanten, en hoewel opgesteld door Pius XI, werden ze eveneens bijgetreden door Pius XII. Het zijn precies deze documenten, opgenomen in de appendix, met betrekking tot het nationaal fanatisme, teksten over racisme of de onjuiste rassencultus, over communisme en totalitarisme, die een aanzienlijk deel van dit boek uitmaken, en die Godman aanwendt om tot een gedetailleerde interpretatie te komen van de motieven en reacties van Rome. In tegenstelling tot andere werken komt het Vaticaan in dit werk niet naar voren als een monoliet, een kerkelijk apparaat met één stem, maar veeleer als een huis verdeeld en verzwakt door tegengestelde visies en niet altijd even kordate uitvoerders. Godman slaagt erin de aanvallen op de rooms-katholieke kerk enigszins te nuanceren, maar de objectieve lezer kan niet anders dan besluiten dat fouten gemaakt uit zwakte, fouten blijven. [Staf Schoeters]
John van Wieringen
Een goed boek dat een nieuw licht werpt op de verhouding van het Vaticaan tot Hitler. Tot nu toe zijn er vrijwel alleen uitspraken gedaan op basis van weinig bronnen, nú komen geheime bronnen aan bod die destijds uit veiligheidsoverwegingen naar de USA werden verscheept. Als we aannemen dat deze bronnen authentiek zijn, wat hielden ze dan in? Het gaat om twee concepten uit 1935 en 1936, waarin Pius XI (1857-1939) het racisme en het nazisme veroordeelt. Ze zijn opgesteld door jezuïeten in Rome, maar nooit tot publicatie gekomen omdat Pius XI en de latere Pius XII (1876-1958) (toen nog Minister van Buitenlandse zaken) vreesden, dat het in 1933 gesloten concordaat met Duitsland (dat voor de Rooms-Katholieke Kerk zeer lucatief was) opgezegd zou worden. De vraag rijst: hoe komt Godman aan zijn bronnen? En ten tweede: is hij als kerkhistoricus de aangewezen persoon om met die bronnen om te gaan? De betreffende teksten zijn als bijlage (in het Latijn, met een Nederlandse vertaling) opgenomen. Met eindnoten, literatuuropgave en register. Een boeiend en intrigerend boek.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.