De langzame dood van Luciana B.
Guillermo Martínez
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Vassallucci, 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MART |
31/12/2004
Passies en enigma's vermomd als een wiskundige reeks leiden tot seriemoorden in Onzichtbare misdaden, een hoogst merkwaardige en bijzonder ingenieuze thriller van een jonge Argentijnse debutant. Guillermo Martinez is een wiskundige, gespecialiseerd in de logica, en kenner van de klassieke literaire thriller. Niets is wat het lijkt in deze begeesterende thriller die zich situeert in het middelpunt van de driehoek met als zijden: een psychologische roman à la Dostojewski, een geslotenkamerraadsel in de trant van Agatha Christie en een leerboek van hogere wiskunde. Halfweg deze roman raak je ervan overtuigd dat de oplossing van het enigma dient gezocht in de logica of de hogere wiskunde, maar dan zet de schrijver de lezer weer op andere paden (die hem de zoveelste 'aha-erlebnis' bezorgen), om hem alsnog op het verkeerde been te zetten en tenslotte af te ronden met een magistraal en verrassend einde. Nee, de auteur wringt de plot niet in onmogelijke en kunstmatige bochten, hij voert ons niet mee in een bolide op een helterskelter, maar verrast ons gewoon met een opeenvolgende reeks schijnbaar eenvoudige goocheltrucs.
De postmoderne lezer heeft al een tijdje de smaak te pakken voor enigma's, liefst als ze verankerd zitten in esoterisme of verwijzen naar religieuze beginselen uit een ver verleden. Het genre ging in de jaren '80 van vorige eeuw sterk van start met De naam van de roos (Umberto Eco) en hoewel na talloze epigonen er wat sleet op het genre dreigt te komen, scoren vertegenwoordigers van het genre, zoals De Da Vinci Code (Dan Brown) en recent ook Een Venitiaans geheim (Ian Caldwell en Dustin Thomason) nog erg goed.
Onzichtbare misdaden past niet helemaal in het rijtje, hoewel het op het stuk van eruditie en literaire uitstraling zeker niet de mindere is, maar de auteur laat ons heel even in de waan dat dit ook zo'n boek zou kunnen zijn. Vooral dan in de passages waarin de sekte van de Pythagoreeërs wordt aangehaald, maar daarna blijkt andermaal dat het één van zijn strategieën is waarmee hij de lezer op subtiele wijze om de tuin leidt. Bij aanvang van deze spannende roman ziet het er even naar uit dat hier de aanzet wordt gegeven naar de zoveelste spannende roman met als gegeven een seriemoordenaar. Wat later lijkt het wel of de oplossing dient gezocht in de voorzetting van een wiskundige reeks. Nadien stellen we vast dat de misdaden, zoals in iedere degelijk onderbouwde en geloofwaardige psychologische roman, vervat liggen in de persoonlijkheidsstructuur van de personages, maar uiteindelijk daagt op het einde het inzicht dat Onzichtbare misdaden dat alles samen is, en dat om tot de oplossing van het raadsel te komen we de deductieregels van een speurder, de logica van een wiskundige en de analyse van een psycholoog hebben moeten toepassen. Via een symbolisch enigma op het voorplat van dit boek (de letter 'M', het grafisch symbool van wat op het eerste gezicht een onderstreept hart is, en ten slotte het cijfer '8') reikt de auteur ons reeds een sleutel aan hoe niet alleen het raadsel, maar ook het boek in elkaar zit. Na lezing van deze roman merken we de samenhang (zonder dat het raadsel in de loop van het verhaal expliciet wordt verklaard) tussen deze drie ogenschijnlijk vreemde elementen.
De term 'onzichtbare moorden' wordt in de loop van het verhaal geïnterpreteerd als moorden die zo onopvallend gebeuren dat ze beschouwd worden als een natuurlijk overlijden. Op het einde wordt het duidelijk dat het in één van de drie 'gevallen' ook werkelijk om een natuurlijk overlijden gaat, hoewel één van de protagonisten het als moord wil laten uitschijnen. In een andere instantie is de moord ogenschijnlijk een ongeluk, maar gaat het om een zelfmoord-dekkingsmoord teneinde een ander leven te redden. Uiteindelijk zijn er drie daders, waarvan er twee in de ware zin van het woord geen moordenaars zijn. Natuurlijk is er een duidelijk verband tussen deze drie personen, en die is dan weer vergelijkbaar met een wiskundige reeks in de zin dat twee volgt op één, en drie volgt op twee. Voor wie nu helemaal het noorden kwijt is, volgt een kort résumé.
De ikfiguur, een Argentijnse student wiskunde, die het verhaal jaren na de gebeurtenissen en naar aanleiding van de dood van een van de protagonisten als een flashback aan het papier toevertrouwt, verbleef in 1993 met een onderzoeksbeurs in Oxford, waar hij zich zal toeleggen op de studie van de logica. De eerste dubbele bodem dient zich aan, want zijn werkstuk zou onderhavig boek kunnen zijn. Hij neemt zijn intrek bij een oude dame die samenleeft met haar kleindochter in een statig pand in het centrum van de Britse universiteitsstad. Hij ontmoet Arthur Seldom, een vooraanstaande wiskundige gespecialiseerd in seriële logica (!) en vriend van de oude dame op het ogenblik dat ze het lijk van deze laatste bij haar thuis aantreffen. De oude dame blijkt te zijn vermoord. De plaatselijke politie stelt een onderzoek in en een eerste kandidaat dader, de kleindochter Elisabeth, prijkt als enige erfgename bovenaan het lijstje verdachten. Heel even slechts, want professor Seldom ontving een cryptische boodschap: 'De eerste van de drie', voorzien van een symbool in de vorm van een cirkel. Seldom hield het bericht voor een studentengrap naar aanleiding van een boek dat van hem is verschenen, waarin hij logische reeksen betrekt op seriemoorden. Na de confrontatie met de moord op de oude dame neemt Seldom het bericht ernstig, en vermoedt hij achter de moord een intellectueel motief, waarbij de dader zich wil meten met het intellect van de wiskundige. Het symbooltje (de cirkel) zou in dat geval het begin kunnen zijn van een wiskundige reeks, en het is van belang te achterhalen hoe de reeks verder zal gaan om de identiteit van ofwel het volgende slachtoffer, of de dader in kwestie, te achterhalen.
Even ziet het ernaar uit dat wiskundige enigma's van Euclides en Pythagoras tot Gödel en Wittgenstein aan de basis liggen van het mysterie en pakt de auteur uit met citaten en verklaringen die doen denken aan wat Eco de lezer opdist over de leer van de Kabbala in De slinger van Foucault. Want ook hier neemt de schrijver een loopje met de lezer als hij zich te buiten gaat aan dialogen in de trant van: "Mijn hypothese is dat het te maken heeft met de esthetica die door de tijden heen werd gepropageerd en die in wezen onveranderlijk was. Er is geen kantiaanse conditionering, maar wel een esthetica van eenvoud en elegantie die ook bepalend is voor de formulering van veronderstellingen. De wiskundigen zijn van mening dat de schoonheid van een theorema bepaalde goddelijke verhoudingen vereist tussen de eenvoud van de onderliggende axioma's en die van de uiteindelijke stelling". Dit voor ondergetekende onbegrijpelijk stukje wiskundejargon, opgetekend uit de mond van professor Seldom, lijkt op het eerste gezicht bladvulling. Pas op het einde zal duidelijk worden dat het Seldom te doen was mist te spuiten, dat niet alleen ten behoeve van zijn toehoorder maar ook voor de lezer. Wiskunde en voorbeelden van complexe vraagstukken uit de logica vormen in deze thriller de façade waarachter emoties en passies hoog oplopen.
Een schitterend voorbeeld van deze dubbele-bodemopbouw in de dialogen is ook het gesprek dat de ikfiguur voert met Elisabeth, de kleindochter van de vermoorde oude dame, waarin deze hem opbiecht dat ze haar beroep van celliste in een orkest verafschuwt: "'Ik haat het', zei ze en haar pupillen werden zwart. 'Ik ga het steeds meer haten en het kost me steeds meer moeite dat niet te laten blijken. Soms ben ik bang dat je het kunt zien als we spelen, dat de dirigent of een van mijn collega's doorheeft hoezeer ik iedere noot die ik speel haat. Maar na afloop van ieder concert applaudisseren de mensen en lijkt niemand het gemerkt te hebben. Is dat niet geestig?' / 'Volgens mij hoef je niet bang te zijn. Ik geloof niet dat haat een speciale klank heeft. In die zin is de muziek net zo abstract als de wiskunde: daarin wordt geen onderscheid gemaakt tussen morele categorieën. Zolang je de partituur volgt, kan ik me niet voorstellen dat iemand erachter komt'". Ook op een ander vlak zal Elisabeth haar 'partituur' volgen, en ook hier zullen haar haat en diepere intenties onopgemerkt blijven.
Onzichtbare misdaden is een spannend en sfeervol boek dat een veelheid aan valkuilen, misleidingen en dubbele bodems bevat, en de charme in zich draagt van een buitengewoon knappe goocheltruc. [Staf Schoeters]
G.P. Schuring
Een Argentijnse student gaat in Oxford wiskunde studeren. Maar vlak na zijn aankomst wordt zijn hospita, Mrs Eagleton vermoord. Er wordt een papier met vreemde symbolen gevonden. Korte tijd later wordt er een tweede moord gepleegd en dan een derde, en weer worden er symbolen gevonden. Samen met de bekende wiskundige Arthur Seldom buigt de student zich over de zaak. Het lijkt erop dat een seriemoordenaar wiskundige vraagstukken achterlaat die kunnen worden opgelost om zo een volgende moord te voorkomen. Kennis van seriële logica is onontbeerlijk om de zaak op te lossen. Een origineel gegeven in een misdaadverhaal dat verder alle kenmerken van de Britse deductieve misdaadroman heeft en er iets aan toevoegt: ook de lezer raakt als het ware betrokken bij het oplossen van de wiskundige puzzel. Er staan enkele lange verhandelingen in het verhaal over wiskundige en logische kwesties, wat voor de argeloze lezer een zware kluif is. Maar aan het slot blijkt dat dit een terecht geroemde, bekroonde en populaire roman is, want de ontknoping is verrassend en knap. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.