Veroverde vergeving : oog in oog met de Zuid-Afrikaanse killer Eugene de Kock
Pumla Gobodo-Madikizela (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Balans, cop. 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : ZUID-AFRIKA 945.6 |
Besprekingen
31/12/2004
Weet je, Pumla, de hand die je aanraakte, dat was de hand waarmee ik schoot", zegt Eugene de Kock, voormalig Zuid-Afrikaans veiligheidsagent, aan de psychologe Pumla Gobodo-Madikizela. De veiligheidsagent had jarenlang aanslagen op anti-apartheidsactivisten beraamd en uitgevoerd maar getuigde, als een van de weinige toplui van het apartheidsregime, op de Waarheids- en Verzoeningscommissie over zijn daden en de verantwoordelijkheid van zijn medewerkers en oversten. Voor bepaalde daden kreeg hij amnestie en vergeving, voor andere zat (en zit) hij een gevangenisstraf uit. De psychologe raakte De Kocks hand aan toen die tijdens een interview emotioneel reageerde op haar vraag naar de vergeving die hij had ontvangen van de weduwes van twee zwarte politieagenten die vermoord waren door De Kocks brigades.
Bovenstaande uitspraak van De Kock confronteert de psychologe met het contrast tussen haar empathie en het absolute kwaad dat een man als De Kock incarneert ('Prime Evil' luidt zijn bijnaam). Haar empathie schokt, ze kan er moeilijker mee om dan met de woede die ze voelt over zijn moorddadig verleden. Haar interviews met De Kock waren deel van haar doctoraatsonderzoek, maar die persoonlijke confrontatie hinderde de vordering van haar onderzoek en daarom besloot ze die persoonlijke kant neer te schrijven in dit boek. De psychologe werkte mee aan de Waarheids- en Verzoeningscommissie en haar wetenschappelijk werk behelst thema's als trauma, empathie en de ethische relatie tussen slachtoffer en dader. De confrontatie met De Kock scherpte zowel haar wetenschappelijke inzichten als haar persoonlijke ethiek aan.
De mogelijkheid aan vergeving, maar ook de nood eraan verklaart de auteur vanuit de empathie die mogelijk is "doordat er iets in de ander als deel van het zelf ervaren worden en er iets in het zelf aan de ander lijkt toe te behoren". In het geval van slachtofferschap, wijst de auteur op de macht die de dader blijft hebben over het slachtoffer wanneer die gevangen zit in gevoelens van trauma, woede en wraak. Het is vooral die machtsrelatie die Gobodo-Madikizela centraal wil stellen in het proces van vergeving en verzoening. Die relatie moet omgedraaid worden zodat het slachtoffer een zekere morele macht op de dader kan uitoefenen. De dader moet een diep inzicht en berouw tonen, en dat treft ze aan bij De Kock, wat voor haar vergeving en misschien zelfs een pardon voor de man mogelijk maakt. Daarentegen uit ze kritiek op het optreden van F.W. de Klerk en Winnie Mandela tijdens de Waarheidscommissie. De laatste ontkende alle aantijgingen maar kon op basis van haar populariteit de machteloze moeder van Stompie tot een vergeving dwingen.
Gobodo-Madikizela's boek werd algemeen positief onthaald in Zuid-Afrika. Het verraste haar, want ze dacht dat sympathie voor De Kock een groot taboe zou zijn. Maar een man als hij dwingt een zeker respect af omdat hij durft getuigen, berouw tonen en de dialoog aangaan. De positieve receptie heeft uiteindelijk vooral met de kwaliteiten van dit boek te maken, het is een indringende analyse, concreet en confronterend, sterk gericht op humane ethiek, maar nergens vaag of moraliserend. [Chris Bulcaen]
Frits Baarda
Een uitgebreid verslag van een reeks ontmoetingen tussen een zwarte Zuid-Afrikaanse psychologe en Eugene de Kock, commandant van de geheime politie en gewetenloze leider van doodseskaders tijdens de apartheid. De docente psychologie, die opgroeide in zwarte woonwijken, wordt na de opheffing van het racistische blanke bewind lid van de Waarheids- en Verzoeningscommissie, die de politieke misdrijven onderzoekt. De getuigenis van De Kock leidt tot een aantal persoonlijke gesprekken in de gevangenis. De veroordeelde en ondervraagster raken in een sfeer van begrip en vergeving, een wankel evenwicht tussen 'goed' en 'kwaad' dat de psychologe in een aantal hoofdstukken beschrijft. Ze duidt de ontwikkelingen psychologisch en verwijst ook naar andere literatuur. Het indringende, helder geschreven verslag wordt afgesloten met een korte geschiedenis van de apartheid, een uitgebreid notenapparaat en een biografie van de schrijfster.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.