BUtterfield 8 : roman
John O'Hara
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Contact, 2002 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : OHAR |
31/12/2002
<4>John O'Hara verhaalt hoe de 'ruling class' in een provinciestadje door een economische crisis haar macht verliest. Hij doet dat met evenveel aandacht voor de details van de omgangsvormen als Edith Wharton en met evenveel humor ook. Zo geeft hij omslachtig verslag van de finesses van de etiquette van de country club. Met een overdaad van opsommingen weet hij ons een idee te geven van het keurslijf dat gevormd werd door de sociale codes. John O'Hara is geïnteresseerd in de beschaving, niet in de natuur. Naast het keurig onderhouden golfterrein ligt de verwilderde natuur, maar daar neemt hij zijn lezer nooit mee naartoe.
Voor het eerst werd een roman van John O'Hara vertaald in het Nederlands, Afspraak in Samarra. De titel verwijst naar de parabel van Samarra. Daarin vlucht een bediende naar Samarra om aan de Dood te ontsnappen. Wanneer zijn baas later de Dood ziet, vraagt hij waarom die een dreigend gebaar gemaakt heeft naar zijn bediende: "Dat was geen dreigend gebaar. [...] het was slechts een schok van verrassing. Ik was verrast hem te zien in Bagdad, want vanavond heb ik met hem een afspraak in Samarra." Dit citaat is meteen het programma van de roman. Als lezer begrijp je dat iemand in dit boek onontkoombaar zijn dood tegemoet gaat.
De roman begint op kerstochtend 1930 met een koppeltje in bed. Hij legt zijn handen om haar middel en zij slaat haar armen om zijn brede rug. "En even kende Gibbsville geen gelukkiger mensen dan Luther [Lute] Fliegler en zijn vrouw Irma." Toen de roman in 1934 verscheen kwam er veel commentaar op het onverbloemde taalgebruik van John O'Hara. Ook nu nog weet hij hiermee te verrassen. Niet dat je als lezer geschokt zult zijn, maar hij weet je wel te raken door de manier waarop hij de personages karakteriseert via hun seksuele gevoelens.
Lute is autoverkoper. Als de economische crisis eenmaal voorbij is, zullen hij en zijn vrouw lid kunnen worden van de country club. Net zoals Julian English, de Cadillac-dealer waar Lute voor werkt, en zijn vrouw Caroline. Je hebt het echter pas echt gemaakt in Gibbsville wanneer je, zoals de Englishes, in de country club behoort tot het selecte groepje dat samenkomt in de rookkamer. Daar, in 'het heilige der heiligen', veroorzaakt Julian een incident. Hij gooit de Ierse katholieke arrivist Harry O'Reilly een glas whisky in het gezicht. Dit incident is de start van de ondergang van Julian English. Er waren natuurlijk wel meer leden van de club die vreselijke dingen hadden gedaan zonder dat ze vreselijke mensen waren en daarnaast had je ook leden die gewoon vreselijke mensen waren. Julian is niet eens zo'n vreselijk mens. Hij weet echter niet om te gaan met de veranderingen die plaatsgrijpen. Ooit zou zijn status verhoogd zijn wanneer hij die katholiek op zijn plaats had gezet. De gewijzigde machtsverhoudingen vragen echter om nieuwe sociale codes. Julian English krijgt ze niet geleerd. In het herentoilet, bij een scotch en soda, heeft hij tijd om hierover na te denken. De drank gaat zijn gedachten benevelen en de schrijfstijl van John O'Hara volgt die vervoering. De passage is geschreven in de hijvorm maar toch weet John O'Hara je mee te sleuren in de dronken gedachtegang van zijn hoofdpersonage. Er volgt een tweede incident waarbij Julian het aanlegt met een smartlappenzangeres die het vriendinnetje is van Ed Charney, de plaatselijke maffiabaas. Deze gebeurtenis is onderdeel van een zijlijn in de roman die het wedervaren volgt van Al Grecco. Grecco levert, in dienst van Charney, illegale drank. Dit is een lucratieve bezigheid voor de maffia tijdens deze jaren van de drooglegging. En dan is er een derde incident waarbij Julian betrokken is. En dan... Dan gebeurt het onvermijdelijke.
John O'Hara is lange tijd ten onrechte verguisd geweest. De compositie van Afspraak in Samarra is bijzonder elegant. Zo contrasteert de openingsscène tussen Lute sterk met de introductie van Julian en Caroline. De verhaallijn, die onderbroken wordt door de jeugdherinneringen van de protagonisten, gaat in verschillende etappes naar de climax toe. Het is een plezier om te lezen.
John O'Hara is helemaal geen oubollig schrijver, zoals sommigen beweren. Zijn roman is gelardeerd met ironie en sarcasme die bepalend zijn voor de hoofdtoon van de roman. Het is vergelijkbaar met de cartoon van Ralph Barton op de cover van 'The New Yorker' die Caroline leest: "[...] een heleboel winkelende mensen, allemaal met angstaanjagend boze of grimmige gezichten, elkaar en zichzelf en hun pakjes hatend, en boven de gezichten van het winkelpubliek hing een krans met de tekst: GELUKKIG KERSTFEEST." [Rudi Meulemans]
L. Torn
De Amerikaanse schrijver John O'Hara (1905-1970) was tijdens zijn leven uitermate succesvol. Van zijn romans en verhalenbundels werden in de V.S. miljoenen exemplaren verkocht. In Nederland vond zijn werk slechts enkele enthousiaste bewonderaars (o.a. Simon Carmiggelt en Tim Krabbé), en pas nu verschijnt een roman in Nederlandse vertaling. 'Afspraak in Samarra', O'Hara's debuutroman uit 1934, is het verhaal van het jonge echtpaar Julian en Caroline English. Ondanks zijn liefde voor Caroline ervaart Julian zijn bestaan als een mislukking. Innerlijk verscheurd stelt hij op roekeloze wijze zijn vrienden en zijn vrouw op de proef. Hij manoeuvreert zichzelf in een onmogelijke positie en pleegt zelfmoord. O'Hara vertelt dit noodlottige verhaal op een aantrekkelijke manier. Door middel van een monologue interieur verkent hij de diepte van de ziel; daarnaast waaiert hij in flashbacks en somtijds amusante uitweidingen breed uit. In O'Hara's messcherpe dialogen komt de psychologie van zijn personages voluit tot zijn recht. Omslagfoto van rokende man (sigaret, hand, neus). Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.