5000 jaar Europa : landschap, steden, handel, politiek, religie en cultuur
Wim Blockmans
Wim Blockmans (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Halewyck, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 926.2 BLOC |
31/12/2000
Dit is een absoluut onbetwistbaar meesterwerk van de eminente Vlaamse Keizer Karel-specialist en befaamde maatschappijhistoricus Wim Blockmans (geb. 1945), die aan de universiteit van Leiden doceert. Keizer Karel V 1500-1558 is een schoolvoorbeeld van meeslepende synthetische geschiedschrijving, wetenschappelijk en toegankelijk tegelijkertijd, een pareltje voor zowel het brede publiek als voor de geschoolde historicus. De publicatie is fraai vormgegeven, handig van formaat en niet duur. Het boek bevat geen plaatjes, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de beeldrijke taal van de auteur. Bovendien worden er geen bochten genomen om te verklaren waarom noodzakelijke bijlagen ontbreken. Alles zit in de prijs: een beknopt voetnotenapparaat, een chronologie, overzichtelijke genealogieën, kaarten, een selectieve bibliografie en een register van persoonsnamen.
Wim Blockmans heeft, geholpen door zijn grote talenkennis, de verschillende historiografische tradities over Karel V verwerkt en tot eenheid gebracht: de Spaanse, de katholiek-Duits-Oostenrijkse, de Luthers-Duitse, de Belgische, de Angelsaksische, de mediterrane. Eindeloze lectuur en geduldig compilatiewerk is hier de aangewezen weg want "door de massale overlevering van bronnenmateriaal is niemand in staat het geheel te overzien op basis van eigen oorspronkelijke studie".
De eerste helft van de 16de eeuw was een cruciale periode, met de verovering van Amerika, de renaissance en het humanisme, de opkomst van het protestantisme en het ontstaan van het pre-kapitalisme. In dat uitzonderlijke dynamische kader kreeg Karel V (1500-1558) door een speling van het lot buitensporig veel macht toebedeeld. Blockmans gaat niet op zoek naar de persoonlijkheid van de keizer -- die was nl. helemaal niet uitzonderlijk en zeker niet 'bovenmenselijk' --, maar naar zijn beleid en de gevolgen ervan voor de wereldgeschiedenis. Hij bouwt zijn boek zorgvuldig via zeven thematische hoofdstukken op, waarbij hij eerst de enorme potentialiteit van het keizerschap schetst en geleidelijk laat zien hoe en waarom Karel faalde.
Na een brede kaderschets onderzoekt hij in de volgende twee hoofdstukken de strategieën van Karel en zijn raadgevers om het immense imperium uit te breiden en samen te houden. De keizer voerde veel oorlog, vooral tegen zijn twee grote vijanden, Frankrijk en het Ottomaanse rijk. Blockmans concludeert dat de diplomatieke middelen om conflicten op te lossen onderbenut werden en dat de reputatie en de eer van de Keizer voor alles -- en voor veel menselijk lijden -- kwam. Vervolgens wordt zijn religieuze politiek besproken. Karels repressieve beleid tegen moslims en protestanten lag in de lijn van de exclusivistische visie van de middeleeuwse pausen en vorsten. Hij waande zich een miles Christi, een ridder van Christus. Karels interne politieke systeem berustte op familiale verbondenheid (cf. de landvoogdessen), op de loyauteit van hoge adelgeslachten en op een professionele bureaucratie.
In de slothoofdstukken wordt de onhaalbaarheid van de doelstellingen van de keizer aangetoond. Zijn regering, die hij zelf in het teken van de vrede onder de christenen en de verdediging van de katholieke kerk had willen plaatsen, eindigde in meer oorlogsgeweld, een scheuring binnen de katholieke kerk, een splitsing van zijn dynastie, hogere belastingen, afnemende welvaart en toenemende onverdraagzaamheid. "Zeker is dat zoveel macht in de handen van één (matig begaafd) persoon, hoe goed ook geadviseerd, tot aberraties heeft geleid... Zelf heeft hij zijn falen scherp ingezien en er de hoogst ongebruikelijke consequentie aan verbonden van zijn aftreden". De wil van de keizer won het niet van de kracht van structuren. [Gunter Bousset]
Dr. L.C. van de Pol
Karel V, Keizer van het Duitse Rijk, koning van Spanje en Portugal en hun Spaanse gebieden, Heer der Nederlanden, heerser van delen van Italië, had meer gebied, macht en geld dan enig ander Europees vorst sinds de Oudheid. Zijn idealen van eenheid van het rijk, vrede, en bescherming van de kerk tegen interne (protestante) en externe (Turken) vijanden bereikte hij echter niet; integendeel, zijn rijk viel na zijn dood uiteen, de protestanten braken met de katholieke kerk, er werd constant oorlog gevoerd en de onderdanen waren door oorlog en belastingen ontevreden. De hoogleraar geschiedenis te Leiden legt aan de hand van een gedetailleerde beschrijving van het politieke systeem uit waarom: slechte communicatiemiddelen en politieke versnippering, maar ook persoonlijk falen van Karel, zoals starheid en onderschatting van de ontevredenheid binnen de kerk. De auteur geeft een goede samenvatting van het systeem van Karels rijk en van de oorzaken van Karels falen. Over Karel en Nederland is er weinig te vinden. E.e.a. is bedoeld voor een breed publiek, maar is toch eerder een leerboek dan een leesboek vanwege de zakelijke stijl, het ontbreken van illustraties, het feit dat het verhaal niet chronologisch is en er meer aandacht is voor politiek dan voor personen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.