Albert I : koning in tijden van oorlog en crisis 1909-1934
Jan Velaers
Jan Velaers (Auteur), Herman Van Goethem (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lannoo, 1994 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 936.3 LEOPOLD III |
31/12/2002
In deze derde druk van Leopold III : de koning, het land, de oorlog hebben Jan Velaers en Herman van Goethem rekening gehouden met de nieuwste aanwinsten, o.a. met Kroongetuige, het autobiografisch boek van Leopold III. Kroongetuige is niet zozeer van belang door de voorspelbare inhoud, dan wel door zijn geest van niet te stelpen 'verbittering'. Tot aan zijn jongste snik bleef Leopold zijn groot gelijk en zijn gramschap verkondigen.
In zijn politieke 'testament' (1944) repte Leopold III met geen woord van bewondering over het Belgisch verzet, dat zware offers had gebracht, stond geen woord van dankbaarheid aan het adres van de geallieerden, geen woord van waardering voor de regering Pierlot-Spaak, die -- weliswaar na maanden aarzeling in Frankrijk en na zelfs onderhandelingen met Duitsland te hebben overwogen -- naar Londen uitweek en België in oktober 1940 actief in het Britse kamp bracht en zo aan de kant van de geallieerde overwinnaars. Geen voldoening, geen lof, integendeel: Leopold eiste "excuses" en "genoegdoening" van de ongehoorzame ministers.
Dat beruchte 'politieke testament' was opgesteld in samenwerking met een kliek nobiljons, elitaire diplomaten en militairen die door niemand dan door de koning waren verkozen. Zij verfoeiden de parlementaire democratie en wilden België en 'onze Kongo' blijkbaar omtoveren in een reactionair Utopia, autoritair en corporatistisch geleid door een 'verlicht' monarch. Die retro-troep moest haar antidemocratische vingeroefeningen voorzeker niet in diepe ellende verrichten. Het gezelschap leefde tijdens de bezetting van de belastingen, opgebracht door een bevolking die gebukt ging onder een almaar harder en genadelozer bezettingsregime. Leopold leefde in de grootste dubbelzinnigheid, zwalpend tussen zijn sympathieën voor de Duitse Nieuwe Orde en zijn bezorgdheid om België binnen de bestaande grenzen te handhaven. Leopold en zijn kwade genieën hadden blijkbaar geen idee van de boosaardigheid van het nazisme. Zij dachten het met Hitler op een akkoordje te kunnen gooien over een soort van Belgische autonomie. Reeds voor de Duitse inval bespeurde eerste minister Hubert Pierlot onraad, rook hij defaitisme, zelfs verraad. Tijdens het historische gesprek op het kasteel Wijnendale, op 25 mei 1940, werd het duidelijk dat Leopold zijn in de grondwet toegekende status van opperbevelhebber van de strijdkrachten wou gebruiken als breekijzer om diezelfde grondwet te ontwrichten en zich te ontdoen van wat hij zag als een onduldbare bevoogding door onbekwame ministers. De regering week uit naar Frankrijk en Leopold III werd de krijgsgevangene van Laken.
Het toppunt van de dwaasheid was Leopolds bezoek aan Hitler in Berchtesgaden op 19 november 1940. Over welke bovenmenselijke overtuigingsgaven Leopold ook meende te beschikken om de Führer te kunnen vermurwen, het gesprek liep natuurlijk op niets uit. Leopold kreeg geen enkele zekerheid over zijn en Belgiës toekomst en geen tastbare verbetering van het lot van zijn 'onderdanen'. Het onderhoud zou alleen zijn reputatie onherstelbare schade toebrengen. Het is een raadsel hoe de koning en zijn entourage meenden te mogen rekenen op het woord van een Hitler, die de ene brutale woordbreuk na de andere had gepleegd.
De koning beschouwde zich verder als 'krijgsgevangene', wat wekenlange verblijven in Beieren niet uitsloot. Leopold verloor veel van zijn aanzien, vooral in Wallonië (de Duitsers hielden de Walen in krijgsgevangenschap en lieten de Vlamingen vrij), door zijn huwelijk met Lilian Baels, de prinses van Retie. Daardoor verloor zijn gevangenschap het laatste restje geloofwaardigheid. Kardinaal Van Roey speelde een rampzalige rol. Hij koos openlijk partij voor de koning tegen zijn ministers. Hij voltrok Leopolds kerkelijke huwelijk voor het burgerlijke en na de bevrijding bracht hij de hele katholieke zuil -- waarvan de CVP de politieke arm was -- in het Leopoldistische kamp, waarmee hij Leopolds lot bezegelde. "Leopold was de koning van één partij geworden; hij was niet langer de koning der Belgen".
Dit zijn enkele aspecten van dit merkwaardige boek. We kunnen slechts onze bewondering uitspreken voor het indrukwekkende historische graafwerk van de beide auteurs en ook voor de wijze waarop ze het resultaat met verve hebben neergeschreven. [Robert Schoeters]
J. van Bree
Toen in 1994 de eerste druk van dit boek verscheen*, waren de recensies lovend en terecht. Van de eerste, gebonden uitgave is nu een iets goedkopere herdruk in paperback verschenen. In die zeven jaar is weer het een en ander over de omstreden Belgische koning Leopold III (1901-1983) verschenen, zoals Leopolds eigen, kort voor zijn dood in 1983 opgetekende verhaal dat recent verscheen onder de titel 'Kroongetuige'**. Merkwaardig genoeg is van dit alles niets terug te vinden in deze herdruk die volledig identiek is aan de uitgave van 1994, zelfs de literatuurlijst is niet aangepast. Blijft staan dat dit werk nog altijd het best gedocumenteerde is als het gaat om koning Leopold en zijn rol in de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende koningscrisis in België.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.