De criticon, of De kunst van het leven
Baltasar Gracián
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 1994 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 GRAC |
31/12/2000
De Spaanse jezuïet Gracián stond als intellectueel in hoog aanzien in de hofkringen, maar na zijn publicaties werd hij uit zijn priesterlijke functies ontheven. Zijn Handorakel en de kunst van de voorzichtigheid van 1647 was bedoeld als een handleiding voor de omgang met mensen, maar het bevat een massa amorele raadgevingen. Het boek bestaat uit 300 willekeurig geordende en bondig toegelichte instructies.
De auteur heeft het vrijwel niet over het geluk en gebruikt dit woord als synoniem van succes. De enige morele kwaliteit die hij sterk en onder allerlei vormen beklemtoont, is de zelfbeheersing: emoties leren beheersen, niet driftig worden, zichzelf kennen... Van levenswijsheid getuigen de raadgevingen dat we in voorspoed op tegenspoed moeten bedacht zijn en dat kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. Maar om succes te hebben moet men vooral kunnen huichelen: niet onmiddellijk zijn bedoeling laten blijken, denken als weinigen en spreken als velen, op andermans belang ingaan om het eigen belang te dienen, onverschilligheid veinzen voor wat men belangrijk vindt. Verder moet men ervoor zorgen dat anderen je nodig hebben en de 'duimschroeven' van iedereen trachten te vinden. Vrienden moeten nut opleveren en men moet ze vertrouwen alsof ze morgen de ergste vijanden zijn. Dit is puur opportunisme, cynisme en machiavellisme!
Hoewel deze richtlijnen van Gracián volstrekt amoreel zijn, bevatten ze toch interessante elementen, vooral omdat hij ook de psychologie van de tegenstanders verklaart en zegt hoe ze zullen reageren als zijn raad opgevolgd of genegeerd wordt. En actueel zijn ze ook, omdat ze situaties van alle tijden oproepen; soms krijg je de indruk dat hij zich door het gedrag van carrièrejagers en politici uit onze tijd liet inspireren. In een nawoord zegt de vertaler dat de auteur als bewonderaar van Tacitus helderheid en bondigheid nastreefde, maar door de talrijke aforismen staat deze bondigheid nog dichter bij het filosofisch werk van Seneca. De auteur gebruikt originele metaforen en woordspelingen; dat het goed is er een nachtje over te slapen wordt bij hem dat 'het hoofdkussen een stille sibylle' is. Voetnoten verklaren woordspelingen, verwijzen naar spreekwoorden en geven bronvermeldingen. Deze vierde druk werd niet aan de nieuwe spelling aangepast. [Jef Ector]
Redactie
Deze verzameling van driehonderd nogal laconieke aforismen van de Spaanse jezuïet Baltasar Gracián (1601-1658) was bestemd voor de goede verstaanders, de intellectuele elite van zijn tijd. Ze zaten vol woordspelingen, dubbelzinnigheden, paradoxen, etymologisch bepaalde betekenisnuances en ellipsen. Ze bevatten raad om ons te beschermen tegen domheid en kwade bedoelingen van anderen, om ons gezag te vergroten en onze ideeën zo vruchtbaar mogelijk naar voren te brengen en door te drukken. De spreuken zijn in het licht van de kerkelijke moraalleer niet onproblematisch; hij liet ze dan ook door een vriend onder pseudoniem 'uitgeven' en mengde er her en der wat onschuldige vrome spreuken doorheen. Het boekje beïnvloedde onder anderen La Rochefoucauld, Voltaire, Nietzsche en Schopenhauer (die het zelfs vertaalde). Kars' vertaling is helder; hij loste waarschijnlijk vele stilistische 'verduisteringen' op. Zijn nawoord wordt helaas ontsierd door enkele onzorgvuldigheden (jezuïeten zijn bijvoorbeeld geen monniken!) en ondoordachte pedanterieën. Een ook voor de hedendaagse lezer behartenswaardige verzameling levensregels.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.