Land van dadels en prinsen : roman
Frank Nellen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Hollands Diep, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : NELL |
Aanwezig |
Hollands Diep, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : NELL |
Bo Van Houwelingen
ob/kt/07 o
Dat Pavel een ooglapje heeft, daar kijken de jongens uit het dorp niet van op. Het zijn de jaren zeventig, op het Oekraïense platteland. Het leven in de Sovjetstaat is hard, verminkingen zijn niets bijzonders. Igor heeft een deuk in zijn hoofd - trap van een paard. Fedir ging houthakken met zijn bezopen vader en kwam terug met drie vingers minder. Maar dat Pavel, de nieuwe jongen op school, boeken leest: dát is ongekend.
De onzichtbaren is de tweede roman van de nog vrij onbekende Frank Nellen (1982), naast schrijver ook fiscalist en docent aan de Universiteit Maastricht. Hij debuteerde in 2019 met Het land van dadels en prinsen, een verhaal over 'vriendschap en verraad' dat door de uitgever uit de slush pile werd getrokken. In de berg middelmatigheid die uitgeverijen opgestuurd krijgen van aspirant-schrijvers sprong Nellens manuscript eruit. Toch was het niet sterk genoeg om hem in één klap op de kaart te zetten.
Nellens tweede kan daar verandering in brengen en dat heeft alles te maken met die wonderlijke Pavel. Wie ís die intellectuele jongen in zijn nette kleren, die boeken leest op het schoolplein, die de meedogenloze juf trotseert en die - het wonderlijkst van alles - de verveling van zijn klasgenoten weet te verdrijven met sterke verhalen over 's lands grote helden? Wat is zijn eigen verhaal? En hoe past dat verhaal in de bewogen geschiedenis van het land?
Het is verteller Dani die zich dat afvraagt. Ooit woonde hij tegenover Pavel en werd hij gegrepen door de energie die van zijn buurjongen uitging, van zijn krachtige, stellige stem waarnaar je wel móést luisteren. 'Als vanzelf sloten zijn woorden op elkaar aan, alsof ze zich door de eeuwen heen in onze taal hadden genesteld om juist op dat moment en op die plek samen te vloeien tot volmaakte zinnen.' Als Dani later - allang volwassen - die stem bij toeval terughoort op de radio, besluit hij op zoek te gaan naar zijn jeugdvriend.
Het zijn de jaren negentig, het socialistische ideaal waarmee Dani is opgegroeid is een catastrofe gebleken, de Sovjet-Unie is gevallen, de directieven van de communistische partij worden op rolkarretjes naar de archieven gereden. 'Alles wat gisteren heilig was, is nu waardeloos - en andersom. Een plotwending van magistrale proporties.'
Dani's zoektocht naar Pavel is dan ook vooral een zoektocht naar een verklaring voor die verbijsterende omwenteling. Daarmee plaatst Nellen zijn roman indirect stevig in het hier en nu. Want het was Poetin die het uiteenvallen van de Sovjet-Unie 'de grootste geopolitieke ramp van de 20ste eeuw' noemde en in een poging dat terug te draaien Oekraïne binnenviel. Welke omstandigheden toen hebben voor de situatie nu gezorgd? Precies wat Dani zich ook afvraagt, zij het in een andere tijd.
Op zoek naar antwoorden beschrijft Dani zijn jeugd in het dorp, zijn jaren als fabrieksarbeider in een lampenfabriek en de tijd daarna, waarin hij als afwasser in een hotel in Kyiv werkt. Nostalgie en realisme houden elkaar in balans: Pavel heeft een jongensboekachtige jeugd - zwemmen, fruit roven, boomklimmen en rondstruinen in de landelijke omgeving van het dorp, maar uiteindelijk overheerst de verveling. De arbeiders in de fabriek zijn hartverwarmend loyaal naar elkaar, maar ze moeten hard zuipen om de zinloosheid van hun bezigheden te vergeten: 'Gedwee en zwijgzaam sjokten we naar binnen, de arbeiders van de revolutie.' Dani bevindt zich in Kyiv in het epicentrum van de opstand tegen het socialisme, maar zijn leven bestaat alsnog uit het afwassen van een eindeloze berg vaat.
Nellen beschrijft het allemaal in overtuigende, invoelende scènes; je voelt de eentonigheid van het afwaswerk en het uitzichtloze van Dani's bestaan in een grijze flat. Je bent solidair met de fabrieksarbeiders die hun afgeleefde fabriekje proberen op te lappen als er een hoge functionaris langskomt. Je staat met Dani en Pavel een monsterlijk grote meerval uit het water te trekken: 'Misschien zou het dorp ooit horen over onze daad, misschien ook niet. Maar in elk geval zouden we haar begáán - en dat was op dat moment alles wat ertoe deed.'
Dat sterke gevoel van nabijheid met Dani, maar ook met de ongrijpbare Pavel en de meeste bijfiguren (o, die aandoenlijke Igor-met-de-deuk-in-zijn-hoofd!), krijgt ruimte dankzij een schrijver die zichzelf niet belangrijker vindt dan zijn personages. Nellen is er niet op uit zijn literaire eigenzinnigheid te bewijzen met stilistische fratsen zoals opzettelijke lelijkheid, zelfingenomen ironie of nodeloze vaagheid - allemaal zaken die ik in de slush pile op míjn bureau maar al te vaak tegenkom. En hij staat ook niet tussen zijn verhaal en de lezer in met een uitbundig barokke of topzware intellectuele stijl, iets waaraan onze grote schrijvers zich nog weleens vergalopperen. Een treffend citaat geven lukt eigenlijk niet, zo naturel schrijft Nellen. Naturel en degelijk, wat niet hetzelfde is als saai of karakterloos; juist door het gebrek aan elke vorm van overdrijving krijgt de lezer de kans om meer te beleven en dat is alleen maar enerverend.
Wie toch iets wil opmerken zou kunnen zeggen dat dit boek geen mokerslag uitdeelt, dat het te 'verzonnen' is (heeft Nellen wel 'iets' met Oekraïne of met het socialisme?) en je ergens voelt dat een diep doorvoelde persoonlijke urgentie ontbreekt. Maar dat is juist ook het prettige eraan: een keer een roman die niet bomvol schríjver zit, maar bomvol verháál.
Hollands Diep; 256 pagina's; € 22,99.
Bookarang
Een roman over een jongen uit de Sovjet-Unie die verdwijnt nadat hij kritiek uitte op het socialisme. Het verhaal speelt zich af in Kiev aan het einde van de jaren tachtig, tijdens de ondergang van het Sovjetimperium. Dani’s jeugdvriend, Pavel, houdt een vurig betoog tegen het socialisme en verdwijnt vervolgens. Dani gaat op zoek naar Pavel, een zoektocht die hem langs zonderlinge mensen en verlaten plaatsen leidt. Terwijl hij zoekt, herinnert hij zich de verhalen die Pavel hem vroeger vertelde over kosmonauten, onvermoeibare arbeiders en de komst van een paradijs op aarde. Met elke stap die Dani zet, komt hij dichter bij de onthulling van een pijnlijke geschiedenis. In invoelende en sfeervolle stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Frank Nellen (1982) is een Nederlandse schrijver, jurist en econoom.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.