De duizelingwekkende jaren : Europa 1900-1914
Philipp Blom
Philipp Blom (Auteur), Kris Lauwerys (Vertaler), Isabelle Schoepen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2024 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BLOM |
Emilia Menkveld
ru/eb/17 f
En nu is het tijd voor iets anders, moet Philipp Blom (1970) hebben gedacht. De vooraanstaande Duitse filosoof, historicus en essayist heeft een ouderwetse schelmenroman geschreven - geen verkapte cultuurgeschiedenis, geen ideeënroman, maar gewoon een avonturenboek over een Nederlandse boerenzoon die de Tachtigjarige Oorlog ontvlucht en terechtkomt in Rome en Napels, waar hij zijn geluk beproeft als schilder.
Dieven van het licht is Bloms vierde roman in een lange lijst met publicaties, waaronder ernstige essays over klimaatverandering (Wat op het spel staat, 2017; De onderwerping, 2023) en de kracht van de verbeelding in crisistijd (Het grote wereldtoneel, 2020), maar ook het lichtvoetige egodocument Een Italiaanse reis, waarin de schrijver op zoek gaat naar de herkomst van zijn viool.
In zijn boeken paart hij diepgang aan toegankelijk en beeldend taalgebruik, hoe taai het onderwerp ook is. Met Dieven van het licht laat Blom zien dat hij ook pageturners kan schrijven. Het tempo ligt hoog, de spanning is goed gedoseerd, met veel dialogen om de boel te verlevendigen, wat liefdeslijntjes en een vechtscène op z'n tijd. Maar weet hij ook zijn gebruikelijke diepgang te bereiken?
Vanaf de gruwelijke proloog volgen de gebeurtenissen elkaar zo snel op dat er weinig ruimte blijft voor bezinning. In 1572 levert onze held Sander van der Molen zijn vader aan de Spanjaarden uit, doordat hij per ongeluk diens schuilplaats verraadt. Met een paar andere opstandelingen eindigt de man bungelend aan een tak. Zijn twee zoons moeten het dorp ontvluchten. Hugo, de jongste, houdt van schrik op met praten.
Bijna dertig jaar later treffen we de broers in Rome, waar ze op het Piazza Navona schilderijtjes proberen te slijten. Als gezellen in een Vlaams atelier hebben ze aardig bloemen leren schilderen (Sander) en verf leren mengen (Hugo). Dat komt goed van pas wanneer ze worden ontdekt door een Italiaanse meester, Virgilio Nobili, die hen wel kan gebruiken in zijn atelier. Natuurlijk heeft hij een knappe, getalenteerde dochter, Diana, die het met Sander aanlegt.
Sandro della Molina, zoals hij zich nu laat noemen, bouwt snel een reputatie op en mag zelfs aan de slag voor hoge heren in het Vaticaan, en later in Napels. Met veel sjeu beschrijft Blom de machinaties in de katholieke kerk, waar Sander als schilder met zijn neus bovenop staat. Vooral zijn Napolitaanse broodheer komt mooi uit de verf. Kardinaal en inquisiteur don Pedro de Gùzman wil het bederf in de Napolitaanse kerk tegengaan, terwijl hij wegkwijnt door syfilis, opgelopen tijdens... enfin.
Ook de vrouwen in het boek krijgen kleur (Diana is niet Sanders laatste liefje). Stuk voor stuk geeft Blom ze een jeugd, een persoonlijkheid en een opmerkelijk moderne visie op hun vrouw-zijn, maar die wordt nergens potsierlijk. Dat wordt het wel in enkele romantische scènes, zoals die waarin Diana op straat uitglijdt over een vissenkop en in Sanders armen belandt, waarna 'hun lippen zo dicht bij elkaar komen dat ze elkaar één ademtocht lang bijna raken'.
Naast zijn fictieve personages heeft Blom er ook schik in om bekende namen op te voeren. Sanders eerste baas in Rome, die een zuiplap blijkt, hangt graag met Caravaggio in de kroeg. Later in het verhaal loopt de stad uit voor de verbranding van de 'ketter' Giordano Bruno op het Campo de' Fiori (waar nog steeds zijn standbeeld staat).
Hartstikke geinig, deze cameo's, maar ze voelen ook wat gratuit. Over Caravaggio gaat het verder nauwelijks, en de opzienbarende ontwikkelingen in de Europese schilderkunst van die tijd diept Blom niet uit - afgezien van wat opmerkingen over het verschil tussen de Vlaamse en de Italiaanse stijl. Ook de religieuze twisten die Bruno het leven kostten, zijn in Dieven van het licht niet meer dan achtergrondruis.
De plot drijft op Sanders persoonlijke drama, de rest is bijzaak. Het is jammer dat juist zijn karakter, ook na alle avonturen, verliefdheden en miraculeuze ontsnappingen, zo weinig ontwikkeling vertoont. Hij blijft een goeiige maar gebroken man die geplaagd wordt door demonen.
Typerend is een passage waarin de componist en moordenaar Carlo Gesualdo (nog zo'n bekende naam) voor Sander poseert. Het gesprek komt op een kwestie die de schilder al langer blijkt te pijnigen: bestaat er gerechtigheid in dit leven? Gesualdo maakt een paar opmerkingen over zielen die als 'dissonante akkoorden' zijn, niet in staat om op aarde hun oplossingen te vinden. Sander waagt dat te betwijfelen, maar dan is het gesprek alweer voorbij.
Zo blijft er veel in de lucht hangen. Een onaangename expeditie naar Palermo, in opdracht van de kardinaal, lijkt slechts ingelast om Sander te doen beseffen dat hij nog altijd afhankelijk is van anderen. De (destijds net uitgevonden) microscoop duikt zonder aanwijsbare reden op, net als de meeste beroemdheden.
Tegen het einde van de roman blijkt gerechtigheid dan toch de rode draad. In een ultieme poging om met het verleden af te rekenen waagt Sander zich aan zijn versie van het Laatste oordeel, waarop de doden terugkeren op aarde. 'Verflaag komt op verflaag, schaduwen worden dieper, details winnen aan precisie, gezichten drukken verbazing en angst, hoop en radeloosheid uit, de wolken lichten op in het vale schijnsel van de vuurbal boven de horizon...' Na veel anticipatie volgt een climax vol verrassing en spektakel, en dan hecht Blom de boel netjes af. Prima vermaak, maar juist van deze schrijver had ik meer verwacht.
Uit het Duits vertaald door Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen. De Bezige Bij; 416 pagina's; € 27,50.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.