This mournable body : a novel
Tsitsi Dangarembga
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Mozaïek, © 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : DANG |
Wim Bossema
i /un/17 j
De Zimbabwaanse auteur Tsitsi Dangarembga werd onlangs in hoger beroep vrijgesproken. Ze was in 2020 opgepakt toen ze samen met een vriendin protesteerde in de hoofdstad Harare tegen het corrupte en onderdrukkende bewind in haar land. De foto van twee vrouwen op een verlaten straat in coronatijd, met mondkapjes op en kartonnen borden om hun nek met slogans, gaf een typerend beeld van Dangarembga: eigenzinnig, uitgesproken, moedig en tamelijk eenzaam.
Zo komt ze ook naar voren in de drie essays gebundeld in Zwart en vrouw. In alle artikelen verbindt ze persoonlijke ervaringen met algemene beschouwingen over feminisme, over zwart zijn in een door witten gedomineerde wereld en over de voor haar nieuwe discriminatie van ouderen, door militante jongeren of door uitgevers die liever een jonge, zwarte, vrouwelijke schrijfster in de boekenmarkt zetten.
Haar politieke uiteenzettingen zijn bondig en helder, alsof het colleges zijn, maar geven vooral recente 'zwarte studies' weer, soms met bijbehorend jargon. Extra lading krijgt het boek door schrijnende verhalen over haar eigen geschiedenis. Zo doemt de autobiografische achtergrond voor haar drie romans op. Ook doet ze een boekje open over de moeite die het haar altijd heeft gekost om haar werk gepubliceerd te krijgen.
Dat is opvallend, want haar debuut Nervous Conditions uit 1988 (onlangs verscheen een heruitgave van de vertaling onder de titel Toestanden) gold vrij snel als een klassieker. De sterk autobiografische roman over een opgroeiend meisje in Zimbabwe, geschreven vanuit een krachtig vrouwelijk perspectief, paste goed in de tijdgeest. Maar het vervolg, The Book of Not, verscheen pas in 2006. En het slotdeel van deze trilogie, This Mournable Body, kwam pas in 2020 uit. Het kwam op de shortlist voor de Booker Prize.
Waarom het steeds zo lang duurde, beschrijft ze in Zwart en vrouw. De uitgeverij in Zimbabwe werd bevolkt door arrogante jonge mannen die hun neus ophaalden voor haar vrouwelijke perspectief. Maar ook bij de feministische Women's Press in Londen lag haar manuscript al twee jaar te verstoffen in de kelder toen ze eens langsging; daarna kwam het wel uit. Een enthousiaste Nigeriaanse uitgeefster in Londen lukte het lange tijd ook niet om de publicatie van haar tweede roman rond te krijgen. Voor het derde deel moest ze eerst uitwijken naar een Amerikaanse uitgever. Dangarembga brengt haar publicatiedrama's als metafoor voor het lot van alle zwarte vrouwen die iets willen bereiken.
De lezer van de trilogie krijgt voortdurend de zenuwen. Het begint al met de eerste zin van haar debuut Toestanden: 'Ik vond het niet erg dat mijn broertje doodging.' De akelige dreiging hangt altijd in de lucht. Het hoofdpersonage Tambudzai, of kortweg Tambu, is een wandelende tijdbom van woede en zelfvernietiging. Als het een tijdje goed gaat, bijvoorbeeld met een vlotte carrière, loopt ze hard tegen een muur op: de muur die vroeg of laat opdoemt als je zwart en vrouw bent. In het slotdeel sleurt Dangarembga de lezer mee in de toenemende gekte van Tambu, totaal aan lager wal geraakt, beland in een jeugdpension waarvoor ze eigenlijk te oud is. Haar nicht Nyasha komt hulp bieden: na een studie in Duitsland keert ze terug met haar Duitse man - net als Tsitsi Dangarembga zelf. Met zelfspot brengt de auteur wat lucht in de tot dan toe loodzware roman.
Is het nuttig om informatie te hebben over de lotgevallen van de auteur bij het lezen van haar fictie? Soms is het leed uit haar eigen leven, dat ze in haar essays beschrijft, nog schrijnender dan dat uit haar romans. Ze was een peuter toen haar ouders in Groot-Brittannië gingen studeren. Zij lieten Tsitsi en haar broertje zonder iets te zeggen achter bij een wit pleeggezin, waar ze jarenlang zouden blijven. Lieve pleegouders, maar een diep trauma.
Het is niet per se nodig zoiets te weten om in de ban te raken van haar romans, maar het geeft wel een extra steek.
Non-fictie
Tsitsi Dangarembga, Zwart en vrouw.
★★★★☆
Uit het Engels vertaald door Nhomy Mettendaf. Ten Have; 144 pagina's; € 18,99.
--
Fictie
Tsitsi Dangarembga, Toestanden.
★★★★☆
Uit het Engels vertaald door Helen Henny. Mozaïek; 320 pagina's; € 23,99.
Bookarang
Een sociale roman over identiteit en onafhankelijkheid. In 1968 is de Zimbabwaanse, intelligente Tambu dertien jaar. Volgens haar vader is het de taak van de vrouw om voor het gezin te zorgen. Als haar broer overlijdt mag ze toch naar school omdat er iemand nodig is om de toekomst van het gezin veilig te stellen. Ze trekt in bij haar oom en tante die vijf jaar in Engeland hebben gewoond en verwesterst zijn. Haar nichtje Nyasha worstelt met de gewoontes van haar moederland. De nichtjes kunnen het goed met elkaar vinden. Ze proberen beiden hun weg te vinden in een verwarrende wereld. Wat is de prijs van hun ontwikkeling? Soepel en lichtvoetig geschreven, vanuit het ik-perspectief. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep.Tsitsi Dangarembga (Mutoko, 1959) is schrijver, toneelschrijver en filmregisseur. Ze schreef meerdere boeken. Voor de roman ‘Toestanden’* kreeg ze de Commonwealth Writers’ Prize toegekend. Ze won eerder zowel de PEN Award for Freedom of Expression als de prestigieuze Vredesprijs van de Duitse Boekhandel.'Toestanden' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1988.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.