Turis
Özcan Akyol
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : AKYO |
Maarten Steenmeijer
ob/kt/28 o
In zijn derde roman, Afslag 23, tapt Özcan Akyol uit een vertrouwd vaatje. Aan het woord is opnieuw zijn alter ego Eus, die niet moe wordt ons eraan te herinneren dat hij een rotjeugd heeft gehad. Zijn Turkse ouders hebben er niets van gebakken, zoals we al wisten uit Eus (2012) en Toerist (2016). Zijn vader: een liefdeloze alcoholist die geen donder uitvoert en zijn kinderen verantwoordelijk houdt voor zijn ongeluk. Zijn moeder: een sloof die aan één stuk door klaagt over haar situatie maar niets doet om daar verandering in te brengen. 'Armoede, emotionele verwaarlozing, domheid', zo vat Akyol zijn achtergrond nog eens samen in zijn nieuwe roman.
Afslag 23 - vernoemd naar de A1-afrit naar Deventer, de stad van Eus - heeft de vorm van een terugblik op de jaren 2005-2012, de periode waarin de ex-crimineel zijn leven een doorstart in de goede richting probeert te geven. We weten meteen al dat dit niet zal lukken, want de roman begint ermee dat Eus in 2012 opnieuw is opgepakt. Op het politiebureau neemt hij een paar uur de tijd om aan de klabakken uit te leggen wat er in die zeven jaar allemaal is voorgevallen.
Eus maakt meteen werk van de tweede kans die hij in 2005 krijgt. Hij gaat studeren aan het ROC Aventus en krijgt daar veel steun van een van de docenten. Ook weet hij woonruimte te fixen en een baan als vertegenwoordiger van Philips. Daarvoor moest er wel wat gesjoemeld worden met documenten en ook op het werk zelf kan Eus het niet laten om niet helemaal volgens de regels te werken. Maar de resultaten tellen en die zijn zó goed dat hij zelfs carrière maakt. En zie, doordat hij zijn leven nu goed op de rails heeft, krijgt de relatie met zijn vriendin Ruby weer de wind in de zeilen.
Het probleem is alleen dat Eus er maar niet in slaagt om samen te vallen met zijn nieuwe bestaan. Bovendien is het vooruitzicht van huisje-boompje-beestje weinig aanlokkelijk, zo maakt de situatie waarin zijn twee beste vrienden terecht zijn gekomen hem wel duidelijk. Kampbewoner Kareltje is getrouwd en vader geworden, maar wordt daar doodongelukkig van. Ata trouwt om zijn overleden vader postuum een plezier te doen en dat had hij maar beter kunnen laten.
Wat ook niet helpt, en wat hem uiteindelijk de das om doet, is dat Eus mee gaat werken aan een zwendelzaak. Voor de centen, zou je zeggen, maar het blijkt toch ingewikkelder te zitten. Dat geldt ook voor de paraplu die hij van het uitzendbureau leende en die hij met de hand op het hart beloofde terug te brengen, wat hij nooit deed. Die onbenullige kwestie liet hem al die jaren niet los, maar er is niemand die dat begrijpt, zo treurt Eus op de laatste pagina van Afslag 23.
Begrip, dat hoopt hij te vinden bij de politiefunctionarissen bij wie hij zijn hart uitstort. 'Wat jullie hopelijk inzien', zegt hij bijvoorbeeld, 'is dat Kareltje en ik, allebei op onze eigen manier, een kutjeugd hebben gehad.' Wat ook niet meevalt, is dat iedereen hem altijd maar stigmatiseert als Turk. En zo zijn er legio redenen waarom het hem maar niet lukt om een plek in het leven te vinden. Hij heeft, om maar wat te noemen, niet van huis uit meegekregen hoe je je moet kleden, hoe je je moet gedragen, hoe je moet spreken. En dat hij zich in de nesten werkt, komt vooral door 'externe prikkels', het is de schuld van 'mensen die allerlei dingen willen uitvreten en in mij een gedoodverfde handlanger herkennen'.
Eus vraagt om begrip, om mededogen, en schuwt daarbij het gevoelige detail niet. Zijn ouders hebben hem nooit meegenomen naar een pretpark, ganzenbord spelen was er thuis niet bij en zijn moeder was niet van het type dat de tekeningen bewondert die je op school had gemaakt.
Deze combinatie van zelfmedelijden en sentimentaliteit zou je er bijna toe verleiden om Afslag 23 te lezen als een literaire smartlap. Maar dat is buiten Özcans vlakke toon en voortkabbelende stijl gerekend. Een parodie dan? Ik heb het er niet in kunnen lezen. En tragisch wil dit nieuwe hoofdstuk uit het leven van Eus ook maar niet worden, al dirigeert de verteller ons soms wel die kant op ('ik vind mezelf niet stoer of zo, eerder een tragische figuur die ook maar wat doet'). Uiteindelijk laat de roman je achter met een onbestemd gevoel.
Prometheus; 288 pagina's; € 22,50.
Bookarang
Een eigentijdse, semi-autobiografische roman over een Turkse jongen die opgroeit aan de zelfkant van de maatschappij en de bittere ernst van het leven. Als Eus het huis van bewaring verlaat, moet hij een nieuwe koers voor zijn leven bedenken. Hij belooft de mensen die hij teleurstelde dat hij een rechtschapen burger kan zijn. De samenleving is wat minder vergevingsgezind, maar door creatief te zijn lukt het hem een baan te vinden bij een groot elektronicabedrijf als lokale vertegenwoordiger. Hele dagen zit Eus in de auto en onderweg komt hij allerlei verleidingen tegen, van kruimeldieven en drugsdealers tot vrouwen. Vrij eenvoudig sluit hij zich af van het milieu waarin hij opgroeide, maar de grootste uitdaging blijkt om het monster in hemzelf tot bedaren te brengen. Met vaart, in rauwe taal en met zwarte humor geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Özcan Akyol is televisie- en radiomaker, columnist en auteur. Hij schreef eerder: ‘Eus’, ‘Toerist’ en 'Generaal zonder leger'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.