De menselijke maat
Roberto Camurri
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
2 items aanwezig |
De Bezige Bij, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : CAMU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2021 |
VOLWASSENEN : ROMANS : CAMU |
Marijke Arijs
rt/aa/27 m
Drie jaar geleden verscheen er een fonkelnieuwe ster aan het Italiaanse literaire firmament. Roberto Camurri, gezondheidswerker van beroep, scoorde in 2018 een onverbiddelijke bestseller met een meesterlijke debuutroman. Van de setting moest het boek het niet hebben. De menselijke maat speelt in Fabbrico, een ingedut plaatsje in de regio Emilia Romagna, waar de schrijver geboren en getogen is. In De naam van de moeder keren we terug naar dat Noord-Italiaanse dorpje, waar nog steeds geen donder te beleven valt. Zijn eersteling draaide om twee vrienden die verliefd waren op dezelfde vrouw. Zijn jongste gaat over een moeizame vader-zoonrelatie in een moederloos gezin.
Huilbaby's kunnen hun ouders tot wanhoop drijven, dat is bekend. De kleine Pietro is een van die schreeuwlelijken die hun verwekkers de oren van het hoofd brullen. 'Vandaag is een goede dag, hij heeft maar zestien uur gehuild', noteert zijn moeder sarcastisch in haar dagboek, de dag voor ze met de noorderzon verdwijnt. Voortaan staan vader en zoon er alleen voor. Dat het geen pretje is om moederloos op te groeien, wordt geïllustreerd aan de hand van een reeks momentopnames uit Pietro's jonge leven, van zijn eerste verjaardag tot zijn eerste zoen, zijn eerste snuif cocaïne, zijn eerste seksuele ervaring en de geboorte van zijn eerste kind.
Ettore en zijn zoon zijn mannen van weinig woorden, want Camurri heeft een voorkeur voor zwijgzame types. Hun opgekropte emoties spreken uit hun onbeholpen gebaren, want ze zijn niet in staat om hun gevoelens onder woorden te brengen. De auteur slaagt er wonderwel in de verpletterende afwezigheid van de moeder aanwezig te maken, zodat het gemis haast tastbaar wordt. Tenminste, voor wie de kunst verstaat van het tussen de regels lezen, want daar nestelt zich hun onuitgesproken verdriet, als een gapend zwart gat dat hen voortdurend dreigt te verzwelgen. Hun onmacht, verlatenheid en levensangst worden opgeroepen in een melancholische taal, zonder dat er een greintje melodrama of vals sentiment aan te pas komt. De wanhoop sluimert onderhuids en de spanning is om te snijden.
De personages zijn door en door menselijk en voelen zo vertrouwd aan dat het je buren zouden kunnen zijn, als ze tenminste niet in Fabbrico woonden. Het dorp telt maar een handvol straten en dus is het logisch dat we af en toe personages uit Camurri's debuut tegen het lijf lopen. Het zijn nu eenmaal honkvaste types die hun heimat zelden verlaten. De bloemetjes zetten ze buiten in het naburige Novellara, de schoonfamilie woont eveneens in de buurt en als ze een keer een tochtje maken naar de bergen, dan loopt dat geheid verkeerd af. Blijven of weggaan? Pietro worstelt met een diepgewortelde vrijheidsdrang, net als zijn moeder, die niet aan de lokroep van de wijde wereld kon weerstaan. Na zijn studie aan de universiteit keert de verloren zoon niettemin terug naar 'de roddels, de dodelijke saaiheid van het leven in de provincie'. De grote stad staat voor het koortsachtige van een onzekere toekomst, voor chaotisch verkeer, enorme gebouwen en een piepklein appartement. Geef hem maar de eindeloze vlakte rond Fabbrico, met zijn uitgestrekte velden en zijn weidse hemel die alle kleuren van de regenboog kunnen aannemen.
De menselijke maat was een verhalenroman die op een magistrale manier ineen gepuzzeld was. De opvolger van die gefragmenteerde debuutroman zit lang niet zo ingenieus in elkaar. Het lineaire, overzichtelijke verhaal kabbelt gezapig voort, net als het leven in de provincie, en hetzelfde geldt voor Camurri's hypnotiserende stijl, die van nevenschikkingen, anaforen en herhalingen aan elkaar hangt. De auteur maakt weleens een tijdsprongetje en wisselt af en toe van perspectief, maar voor spectaculaire plotwendingen of cliffhangers ben je bij hem aan het verkeerde adres. De naam van de moeder is opgetrokken uit stiltes, uit weemoed gevangen in woorden. Grote gevoelens van kleine luiden in kaart brengen, daar is het de schrijver om te doen. Zo puurt hij schoonheid uit de grauwheid van hun alledaagse bestaan en krijgen hun roemloze levens een epische allure.
Vertaald door Manon Smits, De Bezige Bij, 224 blz., 21,99 € (e-boek 11,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Il nome della madre'.
Emilia Menkveld
rt/aa/20 m
Paolo Cognetti noemde Roberto Camurri's debuut een 'ingetogen, gevoelig lied vanuit het laagland'. Met een beetje welwillendheid zou je De menselijke maat (2019) zo kunnen zien. Het is een roman vol sobere, aaneengeregen zinnen die beschrijven, beschrijven, beschrijven: de hitte op de Povlakte, het kleurloze stadje Fabbrico, pijnlijke stiltes tussen mensen die zich geen raad weten met hun gevoelens.
Voor zijn nieuwe boek, De naam van de moeder, koos Camurri hetzelfde decor en dezelfde thematiek. In stilte worstelen vader Ettore en zoon Pietro met het verdriet om Pietro's moeder, die zomaar uit hun leven verdween. Ettore verbrandt het nachthemd van zijn voormalige geliefde en koelt zijn woede verder in de kroeg, Pietro ziet in elke vrouw die ene die hem heeft verlaten. Een vreselijk verdriet, maar de alomtegenwoordige clichés (een warme hand op de huid voelen, lucht inademen die 'de longen vulde met kansen', staren in de leegte naar een onbekende toekomst) en het soms krakende proza ('Ze voelen zich ongemakkelijk in hun tegenover elkaar staan') maken het lastig om écht bewogen te raken.
Uit het Italiaans vertaald door Manon Smits.
De Bezige Bij; € 21,99.
(jos)
rt/aa/02 m
★★★☆☆
Met zijn verhalenroman 'De menselijke maat' werd Roberto Camurri wegens zijn ingetogen stem meteen tot 'kwetsbare meteoor van de Italiaanse literatuur' gedoopt. In de opvolger keert hij opnieuw terug naar zijn eigen godvergeten geboortedorpje Fabbrico om het wedervaren van een gehavend gezin te markeren: een vader en zoon lopen in cirkels rond hun verdriet en rond elkaar nadat de vrouw/moeder al heel vroeg het nest verlaat. Camurri beseft dat onbesproken emoties vaak feller resoneren. Weglaten doet wonderen.
Maar waar de Italiaan eigenheid aan zijn personages geeft, struikelt de lezer over clichés: een ongeruste vader op zoek naar zijn zoontje in de speeltuin, het kinderlijke verdriet om een overleden huisdier, het eerste lijntje coke op een feestje... Met tijdsprongen en perspectiefwisselingen tracht Camurri de van verlies doortrokken gevoelswereld te doen proeven, maar het tekort aan sprankelende details neigt naar een limoncello die met te veel water is verdund. Dat gebrek aan originaliteit neutraliseert de aantrekkingskracht slechts ten dele. Niettemin, telkens wanneer de Italiaan je even weet vast te grijpen, lijkt het verhaal van je weg te lopen, alsof je van alles hoort te voelen en je je bijna schaamt dat dit psychodrama je te onbewogen laat.
Roderik Six
rt/aa/31 m
Ettore en Pietro, vader en zoon, zijn op elkaar aangewezen. De laatste herinnering die Pietro aan zijn moeder heeft: haar aanblik in de beslagen achterruit van de auto, toen hij als baby door zijn vader naar een kuuroord in de bergen werd gevoerd. Maar is dat een herinnering of een wensdroom? Later zal Pietro zijn moeder nog regelmatig menen te ontwaren, soms in de reflectie van een etalage, soms achter een onbestemd raam. Haar afwezigheid is een zwart gat waar Pietro zijn leven rond opbouwt. Heeft ze haar biezen gepakt of heeft Ettore haar vermoord?
In elegant geschreven hoofdstukken hopt Italiaans talent Roberto Camurri van levensfase naar levensfase en schetst hij de tragiek van een jongen die zonder moeder opgroeit. Daarbij schroeft hij in elk hoofdstuk de dreiging op. De dood loert daarbij telkens nadrukkelijk om de hoek – Ettore die een woeste beer tegenkomt in de bergen, Pietro die bijna het leven laat aan een heet fornuis. Het leven is fragiel, zeker zonder de beschermende moederhand. De naam van de moeder wordt terecht geroemd, mits je de klassieke opbouw met cliffhangers en de weinig originele ontknoping aanvaardt.
***
De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: Il nome della madre), 220 blz., € 21,99.
Naar gegevens van M.M.C. Diemont
Na zijn succesvolle debuutroman ‘De menselijke maat’* – in Italië bekroond met meerdere prijzen – keert de auteur (1982) opnieuw terug naar Fabbrico, een nietszeggend dorpje in Noord-Italië. De vrouw van Ettore heeft hem onverwacht verlaten toen hun zoon Pietro een baby was en Ettore blijft aan haar denken. Pietro heeft geen herinneringen aan haar, maar haar afwezigheid speelt een grote rol in zijn leven. Vader en zoon hebben een moeilijke relatie, die beheerst wordt door de vrouw wiens naam nooit genoemd wordt en de pijn van haar gemis. Hij vlucht naar de grote stad, maar het verleden laat hem niet met rust. Pietro blijft zoekende, ook in zijn relatie met zijn jeugdliefde Miriam. Een verhaal over complexe familierelaties en onuitgesproken gevoelens dat afwisselend wordt verteld door Ettore en Pietro. Bondig geschreven, maar met veel aandacht voor emoties. De auteur slaagt er zo in zowel de personages als de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt tot leven te brengen.
Ronald De Rooy
ru/eb/06 f
'La famiglia' behoort tot de meest geliefde thema's van Italiaanse schrijvers en filmmakers. Zo werden we vroeger vaak ondergedompeld in het wel en wee van die grote, warme Italiaanse families, waar de rollen duidelijk waren, waar familiebelangen en eergevoel vooropstonden, waar je altijd terecht kon.
Dat traditionele warme nest is allang verdwenen. Gebroken eenkindgezinnen en moeizame familiebanden zijn de rode draden in beroemde boeken van schrijvers als Niccolò Ammaniti, Paolo Giordano en Paolo Cognetti. En ook nieuwkomer Roberto Camurri (1982) past in deze trend. In zijn bekroonde debuut De menselijke maat (2018) vertelde hij aangrijpend over mannen en vrouwen die ondanks hechte banden nooit over gevoelens spreken.
In De naam van de moeder beschrijft hij een kapotte familie waar iedereen in een eigen wereld leeft. De moeder verdwijnt zonder uitleg of excuus uit het leven van haar jonge gezin. Een amper tien maanden oude baby blijft achter bij zijn onbeholpen en radeloze vader.
'Hij mist haar, hoe radicaal ze altijd was, hoe ze nooit twijfels had, hij mist het om haar in huis te hebben, haar te horen lachen, die paar keer dat ze zich liet gaan was het geweldig, denkt hij. Hij mist haar handen, dat ze om zeven uur zondagochtend het huis poetste, hij mist het om te worden gewekt door het geluid van de stofzuiger, om haar te horen zingen onder de douche.'
Ettore spreekt met niemand over zijn gemis. Zijn enige uitlaatklep is zich bezatten, een gevecht beginnen met vreemde kerels, en dan maar aan hen vragen waar zijn vrouw is. Terug thuis verbrandt hij haar gekoesterde nachthemd, scheert de snor af die zij zo prachtig vond.
Van deze stille en gekrenkte vader leert ook de kleine Pietro niet hoe om te gaan met gevoelens. Wanneer ze samen de puppy Snuffel gaan ophalen ziet het jongetje vooral het leed van de moederhond en vraagt hij zich af of de pijn van het gemis van zijn eigen moeder ooit zal overgaan.
Als adolescent is hij doodsbang om zijn vriendin Miriam te verliezen, maar hij kan haar geen volwaardige relatie bieden, krenkt haar met gevoelloos gedrag en vlucht in heilloze avontuurtjes. De uitbarsting, waarbij Miriam zegt dat zijn moeder gelijk had om hem in de steek te laten, laat niet lang op zich wachten.
Jaren later zitten Ettore en Pietro, die zojuist zelf vader is geworden, zwijgend bij het graf van Snuffel. Pietro waagt het om de stilte te verbreken met een wanhopige vraag: 'Denk jij dat Snuffel het gemis van haar moeder uiteindelijk niet meer voelde?' Als enige reactie geeft zijn vader hem het dagboek van zijn moeder over de eerste maanden van zijn leven. Het staat vol 'gebeurtenissen die emotieloos plaatsvinden' en eindigt met de zin 'vandaag is een goede dag, hij heeft maar zestien uur gehuild'.
Een nieuwe affaire van Pietro leidt tenslotte tot een confrontatie tussen vader en zoon, en een ontlading. Net als in de bekroonde verhalen van De menselijke maat vertelt Camurri zo opnieuw aanstekelijk over mannen, vrouwen en de gevoelens die zij aanvankelijk niet uit durven spreken. Het uitgangspunt van deze nieuwe roman is ook zeker origineel, normaal zijn het tenslotte vaders die hun gezin in de steek laten. Het nostalgische relaas over onbesproken en onverwerkte trauma's wordt bij vlagen meeslepend, maar uiteindelijk is de uitwerking nogal doorzichtig en zijn de plotse uitbarstingen van opgekropte gevoelens wel erg zwaar aangezet.
Vert. Manon Smits, De Bezige Bij; 224 blz. € 21,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.