Hamlet
William Shakespeare
William Wordsworth (Auteur), Jan Kuijper (Vertaler), Anneke Brassinga (Nawoord)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : WORD |
R.J. Blom
De poëziebundel ‘Prelude’ schreef de Engelse dichter William Wordsworth (1770-1850) begin negentiende eeuw en werd pas gedrukt na zijn dood, halverwege de negentiende eeuw. De dichter vond zijn werk niet goed genoeg en wilde niet publiceren. Na zijn dood werd deze verzameling gewaardeerd als een meesterwerk. Dat laatste klopt. Niet altijd kunnen de verzen beschouwd worden als poëzie en doen eerder aan romantisch proza denken. 'Prelude' vormt feitelijk een lang, uniek autobiografisch gedicht. Elk woord is overdacht en laat niet meer los. Daarbij vertelt Wordsworth over zijn leven en dat biedt een blik op een interessant tijdperk. De dichter start bij zijn kinderjaren en schooltijd, waarna hoofdstukken volgen over o.a. Cambridge, vakantie, Londen, Frankrijk en Franse Revolutie. Wordsworths bestaan komt in deze stijl tot leven en dat is boeiend. In de verhaallijn zit geschiedenis. Samengevat een prachtige, omvangrijke bundel, waarin het taalgebruik zeer toegankelijk is. Een werk dat niet alleen is gemaakt voor poëzieliefhebbers maar voor een breed publiek, door een man die ver vooruit was in zijn literaire ontwikkeling. Met een nawoord van Anneke Brassinga en aantekeningen van de vertaler.
Rob Schouten
il/pr/25 a
Het kan soms geen kwaad om je te laten verrassen door vergane glorie, grootheid uit het verleden. Dat overkwam mij bij het lezen van Miltons 'Paradise Lost', in de vertaling van Peter Verstegen. Ik beschouwde Milton als een fossiel tot ik zijn regels over de uit de hemel geknikkerde, boven de aarde zwevende duivel las, om nooit te vergeten. Het geldt ook voor 'The Prelude', het magnum opus van William Wordsworth (1770-1850), de grote romantische Engelse dichter. Ooit las mijn lerares Engels een van zijn gedichten aan ons voor, zo gedragen, met zulke heftige uithalen dat het me altijd is bijgebleven, zij het niet in gunstige zin: It is a Beauteous Evening Calm and Free.
Later bezocht ik eens het huis van de dichter in Rydal Mount, in het lieflijke Lake District, en weer was er teleurstelling, niet alleen omdat het huis gewoon nog bewoond was (met in de boekenkast 'Enjoying Your Alpenkreuzer') maar ook omdat hij mij getuige de memorabilia zo'n treurige burgerman leek te zijn.
Niets van dat alles nog in 'Prelude', een lang gedicht met als ondertitel 'the growth of a poetic mind', die vertaler Jan Kuijper om duistere redenen niet meenam in het Nederlands. Want dat was toch wat Wordsworth in wezen wilde beschrijven, hoe hij zijn dichterlijke inborst ontdekte en zag rijpen.
In zijn tijd stond er daarbij nog iets anders op het spel, de wereld was veranderd, het heldere rationalisme van de Verlichting had allengs plaatsgemaakt voor iets radicaal nieuws: emoties, instincten, sentimenten, heimwee gingen de hoofdrol spelen. De Romantiek deed haar intrede. Overal anders, in Frankrijk door zo'n voorheen ongenode gast als Satan binnen te laten, in Duitsland met sprookjes- en griezelromantiek, in Engeland met een nieuw soort natuurlyriek. In 'Prelude' wordt ook de groei van een nieuwe poëtische stroming beschreven. Wordsworth, zo leerden wij, was de man van de bewust eenvoudige gedichten over de natuur die in hem zulke grootse gevoelens opriep, a spontaneous overflow of powerful feelings.
Die gedichten stonden vooral in zijn bundel 'Lyrical Ballads', die hij samen met zijn vriend S. T. Coleridge schreef. Het is de geest van het geheel, die het gevoelsmatige tegen het rationele afzet, die zo aanspreekt in de lyrische balladen, zoals in het karakteristieke gedicht 'We are seven', waarin een klein meisje tegen alle rede in niet gelooft dat ze thuis met z'n vijven zijn omdat ze de twee gestorven broertjes ook meetelt.
In het grote gedicht 'Prelude', waaraan hij jaren werkte, beschrijft Wordsworth nauwkeurig en omstandig de rijping van zijn dichtersader, zijn ontvankelijkheid voor de natuur maar ook zijn maatschappelijk wedervaren en hoe dit alles hem tot de poëzie bracht. En al klinkt zijn beschrijving hier en daar ouderwets romantisch, wat hij in wezen beschrijft is van alle tijden: hoe het brein het bijzondere in het alledaagse en banale ontdekt.
'Prelude' begint met Wordsworths kinder- en jeugdjaren en eindigt met zijn terugkeer uit Frankrijk, waar hij flarden Franse Revolutie meemaakte en bij een liefje een dochter produceerde, om ten slotte in zijn geboortestreek, het lieflijke Lake District te eindigen, ergens halverwege zijn leven nog maar. Want Wordsworth werd tachtig jaar, maar het is een algemeen aanvaard feit dat je het werk uit de tweede helft van zijn leven rustig ongelezen kunt laten en dat de periode van 'Prelude', geschreven in de jaren rond 1800, zijn meest vruchtbare was. Trouwens, prelude waarvan? Wordsworth had nog grootse plannen om een vervolg te schrijven waarin hij zijn kijk op de wereld nog verder uit wilde diepen, maar het kwam er niet van.
'Prelude' is geschreven in vrije verzen, wat het vertaler Jan Kuijper makkelijker maakte, maar daardoor loop je ook een grotere kans om uit het spoor van het origineel te raken. Het is Kuijper, zelf dichter van strenge sonnetten, gelukt die frisse, soms naïeve maar ook bevlogen toon van Wordsworth, mooi te raken. Vooral de kalme cadans van de regels, essentieel voor dit soort romantische poëzie, is in het Nederlands goed bewaard gebleven, zelfs in de meer peinzende passages, bijvoorbeeld als de dichter een doorbrekend besef beschrijft wanneer hij in de zomervakantie van zijn studie in Cambridge thuiskomt: "Uit die tijd staat me al even helder bij / dat ik een nieuw besef heb voelen dagen: / een soort van menselijke hartgrondigheid / doordrong mijn liefde voor objecten die / tot dan toe de aangename sfeer van mijn / privébestaan uitmaakten en niet meer - / objecten van een liefde als van een engel / of van een zalige geest bij een verblijf // op aarde in individueel geluk. // Voor mij gingen er nu gedachten open / van wisseling, felicitatie, spijt - 't gevoel was pasgeboren, en verstrekkend."
Ik ken maar weinig voorbeelden waarbij iemand zo minutieus beschrijft hoe hij ontwaakt uit zijn onschuld. Het laat zien hoe Wordsworth, in een tijd dat er van Freud en consorten nog geen sprake was, de psyche doorgrondde. En zo doorloopt 'Prelude' eigenlijk alle stadia van het ontluikend dichterschap, van prille, kinderlijke schoonheidsaanbidding tot volle bloei van de verbeelding.
Het is trouwens wel apart om zo'n evocatie van de zwerversjaren van een dichter in tijden van corona te lezen, een beetje zoals wij deze dagen naar oude films en documentaires kijken vol dicht op elkaar levende mensen, want Wordsworth wandelt, reist en boemelt er op los, hij schudt handen van landlopers en arme boeren, bezoekt familie en vrienden, hij levert zich over aan de wereld, holt op het vasteland zelfs een beetje mee met de Franse Revolutie, kortom van social distancing geen sprake.
Integendeel, deelname aan het leven zelf, naast natuurbeleving, lijken essentieel voor de groei van de dichterlijke verbeelding. Dat is een les uit dit gedicht, dat je met zijn tienduizend regels niet achter elkaar moet lezen maar in stukjes en beetjes, zoals het ook geschreven is.
Vert. Jan Kuijper Athenaeum; 280 blz. € 22,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.