De boekenmoordenaar
Maja Wolny
Maja Wolny (Auteur), Charlotte Pothuizen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Angèle, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WOLN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Angèle, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : WOLN |
Johan de Boose
rt/aa/06 m
Met Terugkeer uit het noorden heeft de Poolse schrijfster Maja Wolny haar derde boek geschreven over thema's die bij ons nauwelijks aan bod komen: het verleden van Oost-Europa en de lotsverbondenheid van mensen over de grens van tijd en dood heen. Ze schrijft metafysische thrillers die lezen als verhaallabyrinten die breed en diep vertakt zijn, vol geheimzinnige routes en bedrieglijke spiegels. Haar thema's zijn hooggegrepen: het noodlot, de tragiek van de geschiedenis en de verbondenheid van schijnbaar losstaande gebeurtenissen in een versnipperde realiteit.
Net zoals in Zwarte bladeren (2016) en De boekenmoordenaar (2018) krijg je in Terugkeer uit het noorden een caleidoscoop van verwikkelingen voorgeschoteld. Het verhaal loopt op twee sporen. Op het eerste spoor reist Olga, een Poolse vrouw, naar Moskou en neemt daar de Trans-Siberië Express (kortweg Transsib). Gaandeweg blijkt dat ze in het reine wil komen met traumatische ervaringen uit het verleden. Op het tweede spoor maken we dezelfde reis met Michal, maar dan een eeuw eerder, in 1913. Hij is een Poolse ingenieur en werd door het tsaristische regime aangeworven (Polen maakte op dat moment deel uit van Rusland) om in Siberië een van de grootste bruggen ter wereld te bouwen. De verhaallijnen vertakken zich en raken met elkaar verstrengeld. Maja Wolny weeft met gemak alle intriges door elkaar en springt moeiteloos van de ene tijd naar de andere. En we krijgen inzage in het leven van de jonge Georgische dichter en boef Dzjoegasjvili, die in een later leven beter bekend zou worden als Jozef Stalin.
Brug
De gebeurtenissen zijn bloedstollend. Olga's reis in de Transsib draait uit op een nachtmerrie. Ze maakt kennis met enkele mannen, die zelf ook een gekwetst verleden hebben en met wie ze na een vreselijk ongeval (of is het een aanslag?) door de Siberische taiga trekt op zoek naar redding. Hoe dichter de redding komt, hoe bedrieglijker de werkelijkheid dreigt te worden. Alle personages die de treinramp hebben overleefd, komen in een draaikolk van gedachten en trauma's terecht, die hen rechtstreeks naar de afgrond leidt. Meermaals suggereert een van hen dat het lijkt of ze eigenlijk al dood zijn, maar het zelf nog niet beseffen.
Michals opdracht in Siberië - de bouw van een brug - wordt overschaduwd door de beklemmende onrust in Rusland, door verdachtmakingen en spionage en door zijn buitenechtelijke affaire met een verpleegster, die stiekem ook verliefd is op de dichter Soso, bijnaam van de jonge Stalin. Ook het lot van Michal is pijnlijk en brengt hem tot nieuwe inzichten. Een aanslag maakt de cirkel van het verhaal rond: ook hij zal met zijn minnares in een tragische realiteit gekatapulteerd worden.
Het boek speelt met perspectieven. In ieder hoofdstuk is het standpunt anders, en ook binnen de hoofdstukken verspringt het. Alles is nauwkeurig aangegeven, zodat de lezer nooit kan verdwalen. Maar het blijft een labyrint, dus zijn de aanwijzingen misschien verraderlijk. Het labyrint wordt echt benard wanneer de auteur de lezer meeneemt in de innerlijke wereld van de personages. Elk van hen wil diepe wonden helen en gelooft dat hij/zij daarin geslaagd is. Het tegendeel is waar. De werkelijkheid neemt wraak. Hoe meer de personages hun lot willen ontvluchten, hoe meer ze het tegemoet lopen. Zo ging het ook in de oude Griekse tragedie. De tragische helden (of antihelden) komen altijd zichzelf tegen, al proberen ze nog zo hard om het tij te keren.
Poolse ziel
Op de achtergrond speelt de geschiedenis zich af. Net als in de eerdere boeken van Maja Wolny ontwikkelen de levens van de individuen zich in een grotere context. Het diep in de Poolse ziel gebrande gevoel voor geschiedenis is constant aanwezig. De auteur heeft - tijdens haar talrijke reizen naar Siberië, waarover ze in een nawoord vertelt - uitvoerig onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld de aanwezigheid van Poolse werknemers in Siberië en de achterdocht die dit veroorzaakte bij de Russen.
Ze brengt ook geregeld de goelag in herinnering. Het Siberische landschap is doordrenkt van het bloed van talloze onschuldigen, en het lijkt wel alsof de personages in dit boek in de voetsporen treden van de schimmen van gevangenen. Meer nog: alsof ze zelf die schimmen worden. Intrigerend. En echt Pools, met echo's van de grote Poolse kunstenaars: Mickiewicz, Norwid, Tuwim, Tadeusz Kantor.
Maja Wolny slaagt erin om het individuele tot iets universeels te maken, om het typisch Slavische herkenbaar te maken voor iedereen. Het resultaat is tegelijkertijd ijzingwekkend en hartstochtelijk: 'We dalen af, de diepte in. Het kompas leidt ons altijd naar het noorden.'
Vertaald door Charlotte Pothuizen, Angèle, 258 blz., 21,99 €.
Lisanne Ortsen
Olga besluit na het overlijden van haar man een tijdje haar toevlucht te zoeken in Rusland. Maar ze zijn nog geen dagen onderweg of de trein ontspoord in een afgelegen gebied op miraculeuze wijze. Samen met twee mannen – die ze eerder op het station leerde kennen – besluiten ze om te voet verder te gaan en hulp te zoeken. Zo’n honderd jaar eerder neemt de succesvolle en getalenteerde ingenieur Michal samen met zijn vrouw en zoontje dezelfde trein naar het noorden. Niet alleen begint hij aan een groot bouwproject maar hij neemt ook zijn minnaar mee, die alles voor hem achterlaat. Tot een gebeurtenis zijn leven volledig omver gooit. ‘Terugkeer uit het noorden’ is het derde in het Nederlands vertaalde boek van de Poolse Maja Wolny (1976) en bevat een mix van diverse verhaallijnen die pas op het laatst samen komen. Prachtig geschreven en met een historische achtergrond.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.