Alleen de bergen zijn mijn vrienden : verslag vanuit de Manus-gevangenis
Behrouz Boochani (Auteur), Irwan Droog (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Jurgen Maas, 2019 |
VERDIEPING 2 : BATAVIA : WAARGEBEURD : BOOC |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Jurgen Maas, 2019 |
Thema: mensenrechten 6.MR |
Besprekingen
Luuk Oost
In 2013 vlucht de Koerdisch-Iraanse schrijver en journalist Behrouz Boochani via Indonesië naar Australië. Tijdens de overtocht worden de vluchtelingen aangehouden door de Australische kustwacht. En conform een nieuwe wet overgebracht naar een detentiecentrum op het eiland Manus van Papoea-Nieuw-Guinea. De omstandigheden daar zijn erbarmelijk. Boochani beschrijft het leven in gevangenschap. De willekeur van de gevangenbewaarders, de obsessie met het voedsel, de kliekvorming en de intimidatie. Hij analyseert het systeem van de onderdrukking en geeft daarvan talloze voorbeelden. Hij laat zijn medegevangenen anoniem, noemt geen namen maar voorziet ze van illustratieve bijnamen. Bijnamen die iets uitdrukken van de rol die ze in deze bijzondere gemeenschap spelen. Beeldend beschrijft Boochani de rellen, de vernedering van het altijd maar in de rij staan en de opstanden die zo nu en dan uitbreken. Hij droomt over de bergen, zijn vrienden, in Iran waar hij vroeger naar toe vluchtte in tijden van geweld. Nu vindt hij zijn vrijheid op de strook grond tussen afrastering en oceaan.
De mannen van Manus
Marnix Verplancke
em/ov/23 n
'Ik heb zoveel boosaardigheid doorstaan / Ik heb zoveel gevochten tegen de bierkaai / Dus ik ben er klaar voor / Ik ben klaar om op dat afgelegen eiland te worden gedumpt." Dat dacht journalist Behrouz Boochani, een Iraanse Koerd, zes jaar geleden toen hij op Kerstmiseiland het vliegtuig op gedreven werd door Australische militairen. Hij was Iran ontvlucht, had drie maanden in Indonesië gezeten, had een paar dagen op een lekke vissersschuit rondgedobberd en was uiteindelijk opgepikt door de Australische marine. Het vliegtuig zou hem naar Manus brengen, een eilandje met een schimmige reputatie in de buurt van Papoea-Nieuw-Guinea, waar hij in een vluchtelingenkamp terecht zou komen. Alles beter dan de onophoudelijke rusteloosheid en angst van de voorbije maanden, dacht hij. Veel erger dan dat kon het niet worden, maar dat werd het wel, lezen we in zijn onthutsende verslag vanuit de gevangenis op Manus, 'Alleen de bergen zijn mijn vrienden'.
In de zomer van 2013 ging in Australië Operation Sovereign Borders van start, een door militairen uitgevoerd grensbewakingsprogramma dat een strikte zero-tolerance tegenover vluchtelingenbootjes inhield. Geen enkel bootje zou nog op de Australische kust aankomen, en dus ook geen enkele vluchteling. Die zouden allemaal afgevoerd worden naar Manus, waar ze opgesloten zouden worden in kampen. Boochani had de pech vier dagen na de invoering van dit programma opgepakt te worden en een radertje te worden in de afschrikkingsmachine die de Australische overheid had bedacht. Dat er veel journalisten en fotografen toekeken toen hij en zijn lotgenoten op Kerstmiseiland op het vliegtuig stapten, was geen toeval.
Op Manus kwam Boochani in de Fox-gevangenis terecht, waar vierhonderd mensen op elkaar gepropt zaten op een oppervlakte van nog geen voetbalveld. Het was een bruisende heksenketel waar uitgehongerde en steeds luidruchtiger wordende vluchtelingen uitzinnig door elkaar liepen. Nergens was er stilte. Als je stilstond, werd je door de stroom meegesleurd, schrijft Boochani. Alleen de toiletten boden uitkomst, daar kon je je even afzonderen om te denken, jezelf te snijden of uiteindelijk zelfmoord te plegen.
De gevangenis was georganiseerd als een kyriarchisch systeem, begon Boochani, afgestudeerd als politicoloog, na verloop van tijd in te zien, een term die in 1992 voor het eerst werd gebruikt door Elisabeth Schüssler Fiorenza. Ze beschreef er een sociaal systeem mee dat gericht was op onderdrukking, overheersing en onderwerping. Op Manus begon dit met het depersonaliseren en dehumaniseren van de gevangenen. Boochani werd MEG45. Vervolgens werden de verschillende etnische groepen tegen elkaar opgezet, zodat ze niet in de bewakers, maar wel in de andere gevangenen hun vijanden zouden zien. Onophoudelijk werden er ook nutteloze regels ingevoerd, en de geestelijke stabiliteit van de vluchtelingen werd ondermijnd door zomaar de elektriciteit uit te schakelen of het lauwe water dat ze te drinken kregen eens te vervangen door fris vruchtensap. Hoop geven en deze meteen daarna weer ondermijnen, als je het lang genoeg volhoudt, krijgt iedereen gek. Zeker als je mensen ook nog eens verbiedt iets te doen. Wanneer een aantal gevangenen een backgammonbord improviseerde, werd dat meteen vernietigd door de bewakers. Spelen mocht niet, zeiden ze, al knepen ze wel een oogje dicht voor Maysan de Hoer, een man die zich verkleedde als schunnige geestelijke, al dansend een striptease deed en op het einde alleen nog een mannenslip aanhad die hij met een schaar had bijgewerkt tot sexy vrouwenstring.
Boochani bleef in in het gevangenkamp tot dit eind 2017 gesloten werd, maar ook toen kwam er geen einde aan zijn beproeving. Zonder reispapieren kon hij Manus niet verlaten. Tot hij vorige week toestemming kreeg naar Nieuw-Zeeland te reizen verlaten, was het eiland zijn gevangenis.
'Alleen de bergen zijn mijn vrienden', gebaseerd op de tijdens zijn gevangenschap verstuurde appjes aan een vriend, is geen klassieke gevangenisliteratuur. Het boek combineert het verhaal van de mannen op Manus met een filosofisch traktaat en een psychologische studie naar de gevolgen van vrijheidsberoving. Boochani doorspekt zijn proza met subtiele poëzie die verwijst naar de Koerdische literaire traditie. Maar het boek is ook geen gevangenisliteratuur omdat de mensen die er vastgehouden worden geen misdadigers zijn, maar asielzoekers.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.