Trofee
Gaea Schoeters
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SCHO |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SCHO |
Peter Jacobs
ua/an/04 j
'Als hij de artistieke noodzaak voelt een volledige scène onder water te zetten, eist hij dat. En krijgt hij zijn zin.' Zo'n status heeft Paul. Hij lijkt wel een Jan Fabre of een Ivo Van Hove. Ooit was hij een spannende avant-gardeperformancekunstenaar, nu is hij een gearriveerd, salonfähig regisseur. Hij twijfelt aan zichzelf; hij heeft de neiging zijn consecratie door het internationale cultuurestablishment als een eersteklas begrafenis te zien, als een gevangenis. Net zo beklemmend voelt zijn huwelijk met Agnes. Dat hij intussen van middelbare leeftijd is, helpt ook al niet.
Paul gaat plotseling op de loop, knipt alle communicatielijnen door en keert terug naar het begin, de tijd toen hij nog op het onmogelijke jaagde, in de hoop de onschuld te herwinnen. Hij laaft zich aan Laura, de kunstenares die hij járen geleden abrupt verliet voor Agnes. Ze knopen opnieuw aan met hun relatie, zonder boe of ba, alsof er niets gebeurd is. Paul maakt de cirkel rond; ze doen hun idyllische liefde over, inclusief de reis in de voetsporen van Caravaggio. Maar het evenwicht is precair. Onderweg in het gammele autootje voeren zwijgzaamheid, onderhuidse spanning en wederzijds begrip afwisselend de toon. Ze worden onderbroken door wetenswaardigheden over het onpeilbare leven en werk van de Italiaanse barokschilder, bezwerende vrijpartijen en visioenen die door het bezoek aan de overweldigende schilderijen uitgelokt worden.
Eigenaardig genoeg verdwijnt de gebeurtenis die Paul tot zijn radicale vlucht dwong, snel op de achtergrond - hij heeft te horen gekregen dat hij ongeneeslijk ziek is, dat hij maar enkele maanden meer te leven heeft. Hij houdt het slechte nieuws voor zich, maar de naderende dood drijft wel zijn handelingen en gedachten voort. Is het herbeleven van de idylle een remake van of een parodie op het verleden? Is hij op het spoor van de verloren tijd? Wordt er van hem een apotheose verwacht, de exit die zijn ultieme regie wordt? Of loopt hij toch gewoon op een trap van Escher, 'zonder uitweg'? Het einde van het verhaal is alvast verrassend. Ongeloofwaardig misschien, maar, he, het leven is een toneelstuk.
Clair-obscur
De scènes waarin Gaea Schoeters beschrijft hoe de doeken van Caravaggio hun uitwerking op de personages hebben, zijn de sterkste passages in haar nieuwe roman Zonder titel #1. Ze geven de tweede helft van het boek ruggengraat. De kunstwerken zijn voor Paul een spiegel; ze verschaffen hem inzicht in zijn leven en werk. De bezoeken aan de schemerige Santa Maria del Popolo in Rome en de overladen cokathedraal van Valletta op Malta, waar de Caravaggio zelfs even een toeristenval lijkt, zijn met veel bezieling geschreven. Er zit in dit boek een aanzet tot een boeiende on the road met Caravaggio als gids, en tot een essay over kunst.
Je kunt onderweg mooie beelden sprokkelen, momenten die door de auteur filmisch of theatraal in scène gezet zijn, perfect geregisseerd en uitgelicht, zoals Paul die op straat in Milaan constant tegen voetgangers opbotst, of l'heure bleue in de kruinen van de parasoldennen, of het clair-obscur dat in en rond het werk van Caravaggio hangt.
Toch is Zonder titel #1 soms ook taai. Het gebrek aan verlichtende humor en zelfrelativering bij Paul gaat stilaan op de lezer wegen. Ik hou ook niet van de hoogdravendheid die nu en dan de lectuur bemoeilijkt; ik vrees dat ze eigenlijk banaliteiten en clichés over kunst, het leven, de liefde, de dood camoufleert. Als de zinnen nodeloos lang en te gekunsteld proustiaans worden, heb ik de neiging om af te haken. Of om te checken of ze grammaticaal op hun poten staan. Dat is nefast voor het leesplezier.
Een ander probleem is de afstand tussen de personages en de lezer. Die stoort; een roman lezen is meer dan een woordenvloed over je heen laten komen; het moet ook klikken, je moet je op een of andere manier aangesproken voelen. Om het met Facebooktermen te zeggen: je krijgt nooit een uitnodiging om Paul, Agnes of Laura te liken. Of te haten. De vrouwen komen te weinig uit de verf om empathie op te wekken. En Pauls monologues intérieurs zijn me soms te beredeneerd, te geconstrueerd. Er is iets onechts aan hem.
Ik heb Zonder titel #1 met gemengde gevoelens uitgelezen, maar mijn fascinatie voor Caravaggio is alvast nog aangewakkerd door de doorleefde beschrijvingen. Die zijn een verademing in het te berekende opzet van deze roman.
Het leven is dan wel een toneelstuk, maar hier is de regisseur te pertinent aanwezig. Zonder titel #1 had als motto - om het met woorden van Paul te zeggen - 'alles is pose en pose is alles' kunnen krijgen.
Querido, 252 blz., 18,99 € (e-boek 11,99 €)
Bo Van Houwelingen
ru/eb/23 f
'Zet zoiets op scène en geen mens gelooft het', denkt Paul. Schoeters - naast auteur ook scenarist - kent de grenzen van theater en weet dat er in een roman andere dingen mogelijk zijn. Proza leent zich meer voor het tonen van dat wat onzichtbaar is: de idee.
En van ideeën barst dit werk, vooral over het maken van kunst en de keerzijde van succes. Wie succesvol is, verliest zijn recht op falen. En wie niet meer kan falen, kan geen kunst meer maken. Pauls laatste stuk wordt alom geprezen maar hijzelf vindt het mislukt. Hij ziet zichzelf als een gedresseerde poedel die braaf zijn kunstjes opvoert; geen rebel meer die zich afzet tegen het establishment. Ik ben salonfähig geworden, beseft Paul - wanhopig.
Dit alles overpeinst hij in Italië, waar hij met Laura het spoor van de schilder Caravaggio - ook zo'n getroebleerde kunstenaar - volgt. De reis, de kunst, de liefde en de nakende dood vormen de voedingsbodem voor reflecties die de moeite waard zijn om langer op te kauwen. Jammer dat Schoeters daar nauwelijks gelegenheid toe biedt; haar roman is overvol. Bijna elke zin heeft een teneur van Dit-Is-Heel-Belangrijk. Die impliciete dwang tot opletten vermoeit op den duur. Het ene inzicht is nog niet ingedaald of het volgende dient zich alweer aan. Schoeters doet geen concessies aan het incasseringsvermogen van de lezer. Is dat rebels of salonfähig?
***
Querido; 251 pagina's; € 20,00.
Peter Bosma
De succesvolle theaterregisseur Paul verlaat impulsief zijn echtgenote Agnes en verbreekt elk contact met zijn werkkring. Hij keert terug naar zijn ex-geliefde Laura. Samen reizen ze naar Italië, in het spoor van de schilder Caravaggio. Het verhaal wordt verteld in de vorm van een gedachtenstroom van Paul, een kunstzinnige en intellectuele twijfelaar die zich veel kwellende vragen stelt. Hij maakt ons deelgenoot van zijn omstandige zelfobservaties en herinneringen. Het startpunt is de diagnose van een ongeneeslijke tumor bij hem, maar de bron van zijn onrust is toch vooral een doodgewone midlifecrisis van een ijdele man. Hij ervaart een totale relativering van zijn successen en heeft alle ambities overboord gezet. Zijn ervaring in de theatersector klinkt duidelijk door in zijn gedachten, zijn woordenstroom bevat heldere gedachten over dramaturgie. Het oeuvre van Caravaggio komt in chronologische volgorde aan de orde en vormt een rode draad in het verhaal. Samen beleven Paul en Laura een uiterst gepassioneerde liefdesrelatie. Het boek zindert van hun zintuigelijke ervaringen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.