De verdovers : roman
Anna Enquist
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : ENQU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : ENQU |
Persis Bekkering
i /un/16 j
Hoe het verdergaat: Carolien verloor een pink bij de gijzeling. Ze kan niet meer spelen en verschanst zich apathisch in haar huis. Eerder verloor ze al beide zonen bij een ongeluk, de gijzeling was één trauma te veel. Haar echtgenoot Jochem, vioolbouwer, is doodsbang geworden, en zoekt zijn heil in extreme veiligheidsmaatregelen. Hun vrienden Heleen en Hugo willen niet meer terugdenken aan de ramp en vluchten in een nieuw leven.
De roman thematiseert verandering (het nieuwe) tegenover het verleden, wat op vele niveaus wordt uitgewerkt: de klassieke muziek als beleving van het verleden, een reis naar China als voorbeeld van het omgaan met snelle veranderingen.
Enquist laat zien hoe vier mensen verschillend met een trauma omgaan. Iedereen zit vast en niemand kan over zijn gevoelens praten - maar wel denken. Lange monologues intérieurs vertellen gedetailleerd hoe Carolien en Jochem zich voelen. De roman lijdt onder dit hyperrealisme. We lezen álles, ook de sentimenteelste verzuchtingen (zoals we die allemaal hebben) en de innerlijke veroordeling daarvan. Daardoor blijft er niets te raden over. Bovendien zijn veel van die reflecties niet erg diepgaand: 'Ik wil niet meer gedumpt worden', 'laat gaan, laat gewoon gaan'. Door het gebrek aan verhulling worden we niet verleid met het drama mee te leven. Dat werk heeft de schrijver al gedaan.
**
De Arbeiderspers; 256 pagina's; € 21,50.
Willem Nijssen
In deze jongste roman van Anna Enquist, dichteres en romanschrijfster, komen we dezelfde hoofdpersonages tegen als in haar voorlaatste roman 'Kwartet'. 'Want de avond' is als vertelling een vervolg op 'Kwartet', maar kan perfect losstaand daarvan gelezen worden. Het hoofdthema 'hoe kan een mens uit een diepe crisis opkrabbelen' is universeel en dat is wat alle vier de hoofdpersonages – vrienden van vroeger - moeten doen. Elk doet dat op eigen wijze, de een radicaler (tot in de fysieke verschijning), de ander verkrampter (tot het ombouwen van zijn huis tot vesting). Het verhaal wordt verteld vanuit verschillende personages, maar meestal vanuit Carolien, vrouw van Jochem, celliste en huisarts, die haar leven nogmaals ziet instorten door bruut geweld (eerder verloor ze haar twee zoontjes door een ongeluk). Haar diepe dalen, haar vlucht en wanhoop zijn herkenbaar. Enquists stijl is sober maar helder. De psychologie is eerder eenvoudig, à la een populairwetenschappelijk maandblad, maar inleefbaar. De catharsis, een onverwacht moment dat de vier vrienden weer samenbrengt, is bijna te mooi om waar te zijn.
Rob Schouten
i /un/23 j
Van de muzikale vormen die het in de literatuur thematisch het beste doen, spant het strijkkwartet ongetwijfeld de kroon. Goethe wist het al: "Men hoort vier intelligente mensen die zich met elkaar onderhouden, gelooft iets van hun conversatie te begrijpen en de eigenzinnigheden van de instrumenten te leren kennen". Henk Romijn Meijer schreef er een roman over, 'Het kwartet', Sanne Terlouw kwam met 'Het strijkkwart' en Anna Enquist hield het lidwoordloos op 'Kwartet'. Op die laatste roman verscheen zojuist een, zelfstandig te lezen, vervolg met de ietwat wonderlijke titel 'Want de avond'. 'Valt' vult de lezer vanzelf aan, maar het is maar de vraag of dat klopt.
Nadat hun strijkkwartet door een criminele explosie aan boord van het schip waarop ze samenspeelden uiteen is gespat, gaan Carolien, Jochem, Hugo en Heleen allemaal hun eigen weg, de een verminkt (Carolien, pink verloren), de ander getraumatiseerd (Jochem, die z'n hele huis laat barricaderen), deze die het wil vergeten (Hugo, die in China een nieuw bestaan begint), gene die elders overnieuw begint (Heleen, die fluit gaat spelen in een barokensemble). De band tussen alle vier personen onderling lijkt totaal verloren gegaan.
Je kunt je afvragen of al die heftige en uiteenlopende reacties niet een beetje te veel van het goede zijn, maar Anna Enquist is een gepassioneerd schrijfster die de emoties van haar hoofdpersonen niet onder stoelen of banken steekt. Hier zomaar een zin uit het begin als een gambiste Jochem bezoekt: "Hij rukt haar de gamba uit handen en beent de trap op. Zij volgt, angstvallig de leuning vastklampend." Rukken, benen, vastklampen. En: "Ze hoort zijn zware voetstappen op de trap, het gekletter in de wc, de waterval van de badkamerkraan" of ze "stort zich het huisje uit". Turbulente formuleringen voor alledaagse gebeurtenissen. "Ik druk me idioot onhandig uit", zegt hoofdpersoon Carolien ergens en dat klopt, 'Want de avond' is nogal pathetisch getoonzet, vol zware stappen, totaal veranderde, soms zelfs onherkenbare vrienden, onverwachte wendingen. Je zou Enquist in deze roman een barokkunstenaar kunnen noemen, het is allemaal zeer contrastrijk.
Op zeker moment vertrekt Carolien haar oude vriend Hugo achterna naar China, waar ze Max ontmoet, een weldoende kinderarts op wie ze halsoverkop verliefd wordt (geen seks of erotiek in dit boek trouwens, goddank), maar ook Max wordt het al gauw te veel en hij vertrekt met de Noorderzon.
'Want de avond' is, niet alleen in de titel, een boek vol onaffe lijntjes, scherven en brokstukken, maar die op het laatst op wonderbaarlijke wijze bij elkaar worden geveegd, als de vier oud-kwartetleden na een rechtszitting over de explosie die ze uiteendreef, onverwacht samen uit eten gaan en elkaar weer omarmen: "Ze ziet in de ruit hoe ze alle vier hun glazen heffen en elkaar toedrinken. Het is klaar. Het is goed." Voor de lezer komt dit slot als een ware deus ex machina, maar gezien de literaire haarspeldbochten en volta's uit het voorafgaande is het niet eens zo'n onplausibel einde.
Ik kan me voorstellen dat Enquist zich voornam de ramp waaraan het kwartet ten onder ging, ook stilistisch in haar roman vorm te geven, maar ze heeft te veel buskruit gebruikt. Daarbij komt dat ze de vele gedachten in de hoofden van haar protagonisten op wel zeer geprononceerde wijze vormgeeft. Hier een punctie uit het brein van Jochem: "Alles verandert, hoe je je ook inspant om de oude situatie in stand te houden. Ik heb ramen, al verberg ik ze achter de elegante lamellen van de modieuze zonwering, zodat ik me in het half-ondergrondse hok kan wanen waar ik me thuis voelde." Wie denkt er nu zo, in hele, welgevormde, als voor een lezing bestemde zinnen?
Het is jammer, maar 'Want de avond' is een niet geslaagde proeve van een schrijfster die in het verleden liet zien dat ze het een stuk beter kan. Alleen de passages over China, rustig, beeldend en treffend, blijven overeind, omdat Enquist niet in de hoofden en handelingen van haar personages loopt te wroeten maar vooral maatschappij en natuur beschrijft. Daar zou je meer van willen. Volgende keer dus wat minder pathos graag.
oordeel
Enkele treffende passages, maar al met al te veel pathos.
Arbeiderspers; 258 blz. € 21,50.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.