Regentijd : roman
José Eduardo Agualusa
José Eduardo Agualusa (Auteur), Harrie Lemmens (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : AGUA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Koppernik, © 2018 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 8082 |
Wim Bossema
2/ei/09 m
In de wakkere wereld stijgt de politieke spanning. Daniels vrouw scheidt van hem: zij komt uit een gegoede familie gelieerd aan het regime, hij is als journalist kritisch voor de voormalige socialistische bevrijders, die een onderdrukkend systeem van zelfverrijking hebben geperfectioneerd.
Al is Daniel eigenlijk niet dapper genoeg voor echt verzet, hun dochter is dat wel; zij is een van de studentenactivisten die in de cel worden gegooid en in hongerstaking gaan.
Herkenbare stijl
Agualusa vlecht de op het oog zo verschillende verhalen en stijlen (is dit nu een sprookje of een harde politieke roman?) op een zeer persoonlijke manier door elkaar. Het is zijn direct herkenbare stijl geworden, zoals ook in zijn vorige werk Een algemene theorie van het vergeten. De Angolese schrijver van Portugese komaf begon zijn carrière als journalist en hij put veel uit die ervaring. Hij ging fictie schrijven om dichter in de buurt van het ware leven te komen, zoals hij eens zei, en om de tekst in alle vrijheid naar zijn hand te kunnen zetten.
Terwijl Daniel zijn dagen doorbrengt bij kleurrijke personages, zoals de uitbater van een terrein met vakantiehuisjes, wordt de roman gaandeweg gekaapt door dochter Karinguiri en haar heldhaftige verzet. Moet vader Daniel haar niet tegenhouden? Gelukkig loopt het goed af, tot ieders verbazing treedt de tiran af.
In het echte Angola, zeg maar dat van de journalistiek, trad president Dos Santos een paar maanden na de verschijning van Agualusa's roman af, na 38 jaar aan de macht te zijn geweest. Goed gedroomd, Agualusa.
Koppernik, 288 p., 19,50 euro. Vertaald door Harrie Lemmens.
Marijke Arijs
2/ei/11 m
Ieder boek wordt geboren uit innerlijke noodzaak, zegt de Angolees José Eduardo Agualusa (57). Schrijven doe je om een verklaring te vinden voor iets wat je dwarszit. De arrestatie van een groepje jonge Angolese revolutionairen in 2015 zat de auteur behoorlijk dwars en dus schreef hij daar een roman over. Zijn vaste vertaler, Harrie Lemmens, zorgde er vervolgens voor dat Het genootschap van onvrijwillige dromers in onberispelijk Nederlands werd omgezet.
Dromen en gedroomd worden, daar komt het in dit boek op aan. Een journalist droomt over mensen die hij niet kent, een voormalige rebel wordt gedroomd door anderen, gekleed in een paars jasje, een kunstenares zet haar dromen om in beelden en een neurowetenschapper bouwt een machine die andermans dromen kan filmen. Voor dit personage leverde de bekende Braziliaanse onderzoeker Sidarta Ribeiro de nodige inspiratie, maar de hoofdpersoon is gerecycled uit Een algemene theorie van het vergeten, dat vorig jaar werd bekroond met de International Dublin Literary Award. In de eerste bladzijden van Agualusa's jongste zit het Daniel Benchimol bepaald niet mee. Zijn huwelijk is op de klippen gelopen en zijn krant heeft hem ontslagen, omdat hij te kritisch is voor de president. Zijn dochter, Karanguiri, zal zich ontpoppen tot een Angolese Pasionária, die haar landgenoten wakker schudt, maar dat met de vrijheid moet bekopen. Ondanks alle ellende eindigt de roman voorzichtig optimistisch, met een collectieve droom van het hele Angolese volk.
Tussen twee ommetjes naar dromenland door beschrijft Agualusa de rauwe werkelijkheid en stippelt hij voor zijn land een gedroomde toekomst uit, eentje zonder dictator José Eduardo dos Santos. Want we hebben hier duidelijk met een politiek boek van doen, maar dan zonder boodschapperigheid. Angola heeft nog steeds te lijden onder de naweeën van de onafhankelijkheid in 1975, het desastreuze bewind van de marxistische MPLA en de gruwelijke burgeroorlog, die maar liefst dertig jaar duurde. De strijd tussen de regeringstroepen, gesteund door de Russen en de Cubanen, en de rebellen van UNITA van Jonas Savimbi, was een zaak van 'democratie versus communisme', zegt Hossi, een voormalige strijder van het rebellenleger, waarop het personage prompt wordt teruggefloten door een Cubaanse psychologe: 'Nee, kameraad, aan de ene kant jullie, marionetten van het imperialisme, gesteund door de Zuid-Afrikaanse racisten, aan de andere kant de socialistische kameraden en de proletarische internationalisten.' Behalve een politieke satire is de roman een eerbetoon aan de rapper Luaty Beirão en zestien andere Angolese dissidenten, die in 2015 zuchtten in de kerkers van president Dos Santos, omdat ze in hun leesclub een boek over geweldloos verzet hadden gelezen. Aan die jongelui, die droomden van een betere toekomst, een beter land en een betere president, is Het genootschap opgedragen.
Krankzinnig en waargebeurd
Agualusa's werk heeft steevast een magisch-realistisch tintje en absurdistische trekjes, en het is bijna even chaotisch als de toestand in zijn geboorteland. De krankzinnigste verhalen, zoals dat van de man die doodgebliksemd werd en door een tweede blikseminslag weer tot leven werd gewekt, worden afgewisseld met waargebeurde feiten, zoals de geschiedenis van de Boeing 727 die in 2003 spoorloos verdween van het vliegveld van Luanda - een mysterieuze affaire die door Daniel Benchimol naar ieders tevredenheid wordt opgelost. De lezer verneemt dat Sitting Bull, opperhoofd van de Sioux, lid was van een geheime orde van mystieke dromers, dat het waanzinnig moeilijk is om je van kant te maken met een jachtgeweer, zoals Hemingway deed, omdat je bijna onmogelijk bij de trekker kunt komen, en dat een mens dood kan gaan van domheid. De verrassende beelden en de oneliners waarvan de Angolese schrijver het geheim bezit, maken deze roman op zich al het lezen waard. 'Een kunstenaar die succes heeft is een gek die zijn eigen waanzin rendabel weet te maken.' 'Je huis delen met een kat is een elegante vorm van eenzaamheid'. En last but not least: 'Luiheid is de moeder van alle kunsten.' Een uitspraak waar Agualusa vierkant achter staat, want slapen is volgens hem ook werken.
De auteur tekent zijn dromen vlijtig op in zijn dagboek en veel van die nachtelijke activiteit is in dit boek opgenomen. Volgens hem is dromen een revolutionaire bezigheid. Het is oefenen voor de werkelijkheid. En je zou haast geloven dat de schrijver over profetische gaven beschikt, want zelden veranderde fictie zo snel in werkelijkheid. Twee maanden na de publicatie van Het genootschap van onvrijwillige dromers trad de gehate president Dos Santos af, na bijna veertig jaar de plak te hebben gevoerd. Van een visionaire roman gesproken. Want de meeste dromen zijn bedrog, maar af en toe komt er toch eens eentje uit.
Vertaald door Harrie Lemmens, Koppernik, 288 blz., 19,50 €. Oorspronkelijke titel: 'A sociedade dos sonhadores involuntários'.
Wim Bossema
il/pr/28 a
In de wakkere wereld loopt de politieke crisis op. Daniels vrouw scheidt van hem: zij komt uit een gegoede familie gelieerd aan het regime, hij is als journalist kritisch op de voormalige socialistische bevrijders, die een onderdrukkend systeem van zelfverrijking hebben geperfectioneerd.
Al is Daniel eigenlijk niet dapper genoeg voor echt verzet, hun dochter is dat wel; zij is een van de studentenactivisten die in de cel worden gegooid en in hongerstaking gaan.
Agualusa vlecht de op het oog zo verschillende verhalen en stijlen (is dit nu een sprookje of een harde politieke roman?) op een zeer persoonlijke manier door elkaar. Het is zijn direct herkenbare stijl geworden, zoals ook in zijn vorige werk Een algemene theorie van het vergeten. De Angolese schrijver van Portugese komaf begon zijn carrière als journalist en hij put veel uit die ervaring. Hij ging fictie schrijven om dichter in de buurt van het ware leven te komen, zoals hij eens zei, en om de tekst in alle vrijheid naar eigen hand te kunnen zetten.
Terwijl Daniel zijn dagen doorbrengt bij kleurrijke personages - zoals de uitbater van een terrein met vakantiehuisjes, een ex-rebel en dromer - wordt de roman gaandeweg gekaapt door dochter Karinguiri en haar heldhaftige verzet. Moet vader Daniel haar niet tegenhouden? Straks hongert ze zich nog dood. De ex-vrouw en moeder eist dat hij optreedt, maar dat doet hij niet. Gelukkig loopt het goed af, tot ieders verbazing treedt de tiran af.
In het echte Angola, zeg maar dat van de journalistiek, trad president Dos Santos een paar maanden na de verschijning van Agualusa's roman af, na 38 jaar aan de macht te zijn geweest. Goed gedroomd, Agualusa.
****
Uit het Portugees vertaald door Harrie Lemmens. Koppernik; 288 pagina's; € 19,50.
Roderik Six
2/ei/09 m
Soms wordt de naam van de vertaler een keurmerk op zich: als Harrie Lemmens een Portugees vertaalt, mag je blind op de kwaliteit vertrouwen. Niet dat José Eduardo Agualusa zich na het winnen van de International Dublin Literary Award (voor zijn roman Een algemene theorie van het vergeten ) nog moest bewijzen, maar elk duwtje richting deze auteur is meegenomen. En deze droomroman bewijst opnieuw zijn kunnen.
Tijdens de nadagen van een dictatoriaal regime in Angola raken de dromen en nachtmerries van een handvol hoofdpersonages met elkaar verstrengeld. De spil in die droomcentrifuge: de journalist Benchimol, die in een klein resort zijn kersverse scheiding probeert te verwerken en daar kennis maakt met Hossi Kaley, hoteluitbater en ex-guerrillastrijder. Kaley heeft een slecht geheugen – wat goed is voor zijn slecht geweten – maar beschikt wel over het talent om andermans onderbewustzijn binnen te dringen. Samen met de opstandige dochter van Benchimol raken ze verstrikt in een magisch-realistisch complot dat de regering doet wankelen. Deze haast profetische roman – toen het boek verscheen was er net een regimewissel aan de gang in Angola – is een ode aan de verbeelding én de menselijke veerkracht: literair en politiek verzet is nooit vergeefs. Grootse literatuur, dit.
****
Koppernik (oorspronkelijke titel: A Sociedade dos Sonhadores Involuntarios), 254 blz., € 19,50.
Drs. G.A. Ribbink
Daniel Benchimol is een gescheiden journalist, wiens dochter samen met andere jongeren oproept tot verzet tegen de dictator van Angola en diens corrupte bewind. Als hij ontslagen wordt wegens kritische stukken in een Portugese krant, trekt hij zich terug in het strandhotel van Hossi Kaley, die ooit voor de geheime dienst van de Unita-rebellen werkte. Via via leert hij Moira Fernandes, een Mozambikaanse kunstenares die in Kaapstad woont, kennen. Moira introduceert hem bij een Braziliaanse neuroloog die dromen wil vangen in bewegende beelden. Dat sluit aan bij het verhaal van Hossi. Hij werd gevangen genomen door regeringstroepen en naar Cuba gestuurd omdat men dacht dat zijn dromen voorspellende krachten hadden. Speelt zich af tussen droom en werkelijkheid, die bruut verstoord wordt als de jongeren in opstand komen. Agualusa (Angola, 1960) put zijn inspiratie vaak uit recente gebeurtenissen in zijn geboorteland, maar dit is zijn meest geëngageerde boek. Een prachtige roman over een mooi land, met een tragische geschiedenis.
Alle Lansu
2/ei/19 m
De Portugese schrijver José Eduardo Agualusa heeft zich altijd laten inspireren door het land waar hij geboren (1960) en getogen is, Angola - tot 1975 een Portugese kolonie, na de onafhankelijkheid het decor van een bloedige machtsstrijd tussen rivaliserende bevrijdingsbewegingen die tot 2002 voortduurde. Tot voor kort zuchtte Angola onder corrupte politici die zichzelf verrijkten met olie- en diamantdollars terwijl de gewone Angolezen nog altijd de wonden likken van de verscheurende burgeroorlog.
Deze surrealistische wereld heeft Agualusa van meet af aan geïnspireerd tot romans waarin hij een meesterlijk spel speelt met werkelijkheid en fictie, met historische feiten en verzinsels.
In zijn zojuist vertaalde roman 'Het genootschap van onvrijwillige dromers' speelt Agualusa dat spel met dromen, de dromen die in onze slaap tot ons komen en de dromen die we overdag koesteren over een beter leven en een betere wereld. Het decor is wederom Angola, nu in de nadagen van een totaal corrupte dictatuur (anno 2016).
Ik-verteller in deze bedwelmende compositie is de journalist Daniel Benchimol - een alter ego van Agualusa die we ook al tegenkwamen in zijn vorige roman, 'Een algemene theorie van het vergeten'. Een man die droomt over 'mensen die ik niet ken, maar die wel echt bestaan of bestaan hebben'. Zijn kritische columns vormen een splijtzwam tussen hem en zijn steenrijk geworden schoonfamilie. Als zijn vrouw hem verlaten heeft, likt hij zijn wonden in een bungalowhotel aan de kust. Daar raakt hij bevriend met de eigenaar, Hossi Kaley, een man met een verleden als slachtoffer en beul in de burgeroorlog, lijdend aan geheugenverlies, en een heel actieve dromer die veelvuldig opduikt in de dromen van de mensen in zijn omgeving (en dan altijd in hetzelfde paarse jasje).
Daniel komt ondertussen, door de toevallige vondst van haar fototoestel, op het spoor van Moira Fernandes, een Mozambikaanse kunstenares in Kaapstad, die haar dromen gebruikt als inspiratiebron voor foto's en schilderijen. De kunstenares wil de kijker raken en ontregelen ('ik wil iets wat de normale betekenis van de dingen onderuithaalt. Je moet de werkelijkheid gek maken.') Als Daniel haar opzoekt komen ze bij toeval - toeval speelt, net als in het echte leven, altijd een grote rol in de fictie van Agualusa - Helio de Castro tegen, een Braziliaanse neurowetenschapper die een methodiek aan het ontwikkelen is om de hersenactiviteit tijdens het dromen om te zetten in filmische beelden.
In de gesprekken tussen de droomfanaten Daniel, Moira en Helio filosofeert Agualusa over 'de droom': "Veel herinneringen waarvan we dachten dat we ze kwijt waren, keren terug in onze dromen." "Dromen is oefenen voor de werkelijkheid in de comfortabele veiligheid van je eigen bed."
In de dagboeken van Hossi Kaley hebben we dan al gelezen over het therapeutische nut van nachtmerries, en over de speciale interesse van de Cubaanse inlichtingendienst in onze dromen. Hossi is voor hen interessant omdat hij lijkt te kunnen infiltreren in andermans dromen. Welk een machtsmiddel zou je hebben als je anderen kunt laten dromen wat jij wilt!
Juist als het je begint te duizelen in deze wonderlijke dromenwereld, brengt Agualusa je in één klap terug op aarde. Na terugkeer van een van zijn reizen wordt Daniel geconfronteerd met de arrestatie van zijn tienerdochter Karinjuiri. Zijn beste vriend vertelt hem: "Zij heeft gedaan wat wij allemaal zouden moeten doen en uit lafheid en berusting niet doen..." Hier opent Agualusa een verhaallijn die gebaseerd is op een historisch clubje van jonge kunstenaars die vanaf 2015 met ludieke acties het gezag van de dictatoriale president wisten te ondermijnen. De belangrijkste droom in de roman blijkt de droom over het einde van de dictatuur in Angola.
Zoals de werkelijkheid binnendringt in onze dromen, zo beïnvloeden onze dromen de werkelijkheid. Speels heen en weer schakelend tussen de verschillende verhaallijnen houdt Agualusa je de hele roman door op het puntje van je stoel.
Inmiddels blijkt Agualusa met 'Het genootschap van onvrijwillige dromers' een profetische roman te hebben geschreven. Het fictieve slot is met het aftreden (anno 2017) van de sinds 1975 aan de macht zijnde dictator Dos Santos zomaar werkelijkheid geworden. Niet eens zo gek in het geval van een schrijver voor wie fictie en werkelijkheid altijd al communicerende vaten waren.
Vert. Harrie Lemmens Koppernik; 254 blz. € 19,50.
oordeel
Agualusa bedwelmt en zet je weer met beide voeten op de grond.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.