De geruchten : roman
Hugo Claus
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : CLAU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Morgen, 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 8281 |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
5 items enkel raadpleegbaar |
De Bezige Bij, 1972 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : CLAU |
Heleen Debruyne
em/ov/08 n
De boeken van Hugo Claus prijkten in 1972 nog op de zwarte lijst van de meeste Vlaamse katholieke colleges, wegens te bandeloos. Ondertussen maakte de schrijver in Amsterdam grote sier met Het jaar van de kreeft. Een roman gedrenkt in alcohol, seks en andere genotsmiddelen, die De Bezige Bij nu opnieuw uitbrengt.
Het verhaal heeft weinig om het lijf. Pierre - ernstige boekhouder van goeden huize - ontmoet Toni, joviale kapster van beduidend minder goeden huize. Gaan ze met elkaar naar bed? Blijft ze bij haar boertige echtgenoot Karel? Houdt hun affaire stand? Gaat Karel zich werkelijk van kant maken? Beginnen ze nu ook iets met iemand anders? Wat, is ze zwánger? Van wie dan? Hoe lang blijven ze nog bij elkaar?
Die vragen, die zo uit de koker van een scenarist van Thuis hadden kunnen komen, drijven de plot. 'Als in een slechte film', zo praten Pierre en Toni zelf regelmatig over hun verhouding. Halverwege het boek geeft Claus zelfs quasi achteloos weg hoe het zal eindigen. (Spoiler alert: slecht.)
Maar met die platte verhaalstof heeft Claus iets briljants gedaan. Hij zet de onwaarschijnlijke verhouding op zo'n manier neer, dat het liefdesleed van protagonist Pierre het jouwe wordt. Genadeloos schetst hij hoe Toni te volks en eigenlijk ook te lelijk is voor Pierre, hoe zijn omgeving neerkijkt op de slecht gebouwde kapster met de te luide lach. Virtuoos beschrijft hij de versleten clichés van de liefde die in elk nieuw bed weer vers klinken. 'Zeg mij iets', vroeg Pierre gedempt, voorzichtig, 'dat je nog nooit aan iemand anders hebt gezegd.' Willen we dat niet allemaal elke keer opnieuw geloven?
Pierre en Toni vallen steeds dieper in hun ongeluk. Je vóélt de wanhoop van de geliefden die maar niet tot elkaar kunnen doordringen. Uit onwil? Uit onmacht? Dat mag je als lezer helemaal zelf uitzoeken, want Claus psychologiseert weinig. Een verademing in tijden waarin schrijvers aan de lopende band trauma's uit de kindertijd van hun personages opdissen.
Seksuele revolutie
Het boek geeft ook een prachtige inkijk in progressieve Amsterdamse milieus van de vroege jaren 70. De mannen dragen baarden en jasjes uit shantoeng en roken aan de lopende band stikkies. Pierre merkt hoe ze zijn gladde kin en dure auto minachten. Je voelt hoe de seksuele revolutie zich nog volop aan het voltrekken is. Vrouwen zowel als mannen praten schaamteloos over seks. Maar vooral de vrouwen lijken het niet écht leuk te vinden, eerder iets wat je doet omdat het hedendaags is.
Toni kan niet klaarkomen, vertrouwt ze Pierre toe, ze deed altijd maar alsof. Die uitdaging prikkelt Pierre: hij zoekt zijn heil in sekshandleidingen en stort zich op haar kut als op een moeilijke puzzel. 'Nu moet ik de binnenkant van de dijen krabben, nu moet ik de vouw nog natter maken, nu is de zijkant van de hand gunstiger dan vingers, waar is die verdoemde clitoris nu?'
Toni praat alsof ze het feminisme en de seksuele revolutie enkel door de filter van vrouwenbladen en een enkele vriendin die psychologie studeert binnen heeft gekregen. Maar zelfs in verwaterde vorm maken die nieuwe ideeën haar rusteloos. 'Ik wil alles, dat is mijn probleem. Ik wil het gezellig hebben, vrij zijn en tegelijkertijd wil ik het moeilijk hebben en vrijen en diepe gevoelens ondergaan en spanningen, en voor dit alles wil ik niets doen als tegenprestatie, dit moet vanzelf komen. O, waarom kom ik niet een man tegen die mij dit geeft?' Ziedaar, de moderne mens.
Bestseller
Het verbaast niet dat Het jaar van de kreeft meteen een bestseller werd. Al had Hugo Claus daar zelf ook de hand in. Hij schreef het boek na een op de klippen gelopen verhouding met actrice Kitty Courbois en schaamde zich er niet voor die autobiografische details breed uit te smeren in de populaire pers. Dat trucje behoort vandaag tot het vaste schrijversrepertoire, maar anno 1972 vond de literaire beau monde het nog ongehoord plat dat hij zich door De Telegraaf had laten interviewen. Waarom toch, vroeg Ischa Meijer hem later. "Omdat ik wil dat dit boek, in tegenstelling tot mijn vorige roman, door meer mensen gelezen wordt. En wie ben ik om de grote massa dit boek te onthouden?"
En, over de neiging van de lezer om feit en fictie te vermengen: "Dat boek is door mijn relatie met Kitty geïnspireerd. Het is geen verslag. Ah, de zucht van de Nederlander om alles reëel te willen zien. Ik heb alleen de conventie van de werkelijkheid als vorm gehanteerd."
Hoe het zat tussen Claus en Courbois, doet er allang niet meer toe. De fictionalisering van hun verhouding heeft hen beiden overleefd en overstegen. Het jaar van de kreeft vat met angstaanjagende precisie hoe lelijk de liefde kan zijn.
Redactie
Het jaar van de kreeft is het jaar waarin Pierre, geslaagd zakenman, een korte doch hevige verhouding heeft met Toni, een verwarde, chaotische, nerveuze en seksueel gefrustreerde vrouw die hem echter met al haar onvolkomenheden uitermate boeit. Door allerlei seksuele en psychische moeilijkheden loopt hun verhouding stuk. Enige jaren later wordt Pierre, die nog steeds Toni's horoscoop, de kreeft, leest, bij haar ziekbed geroepen, zij heeft kanker en is ten dode opgeschreven. Met deze ervaringen zal zijn leven voortaan alleen nog door haar beheerst worden. Hoewel alle ingrediënten voor een goedkoop melodrama aanwezig zijn, is het aan Claus' intense en genuanceerde schrijftrant, de psychologisch uitgebalanceerde dialogen te danken dat het dit geenszins is geworden. Een overtuigende roman. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.