Hart der duisternis
Joseph Conrad
Joseph Conrad (Auteur), Lisette Graswinckel (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Uitgeverij Van Oorschot, © 2017 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 14390 |
Toef Jaeger
te/ep/15 s
'Een intieme openbaring', zo omschreef Joseph Conrad (1857-1924) vijf jaar voor zijn dood The mirror of the sea, dat oorspronkelijk in 1906 was verschenen. Het boek bevatte artikelen die hij tussen 1904 en 1906 voor diverse tijdschriften had geschreven over zijn ervaringen bij de koopvaardij, waar hij als zestienjarige terecht was gekomen. Hij voer onder Franse, Britse en Belgische vlag. De reizen zou hij verwerken in onder meer Lord Jim en Heart of darkness.
The mirror of the sea, nu vertaald als De zee, een spiegel, bevat veel mooie verhalen over kapiteins met heimwee, ongeschoren kapiteins bij een vastgelopen schip (iets wat diep vernederend is), het oppikken van Deense drenkelingen of een matroos die een gifmenger blijkt.
Mooi zijn bijvoorbeeld de observaties over de verschillende winden. Zo blijken de wind uit het Oosten en het Westen duidelijke afspraken te hebben: 'De koning van het Westen dringt het erkende domein van zijn vorstelijke broer nooit binnen. Hij is een barbaar, maar van een noordelijk slag. We zien hem bruut, maar zonder sluwheid, en razend, maar zonder kwaadaardigheid'. Ondertussen zijn er lessen over misantropische schepen, vaktermen die door de mensen op het land verkeerd worden gebruikt en haalt een stoomschip het bij lange na niet bij een zeilschip.
Het is goed dat de vertaling er is (helaas zonder voorwoord), domweg omdat alles wat Conrad schreef in vertaling beschikbaar moet zijn. De stukken geven een inkijkje in Conrads grote passies. Maar dat wil niet zeggen dat alle even boeiend is. Soms wordt hij langdradig, zeker wanneer er geen mens aan te pas komt.
Vertaald door Lisette Graswinckel, Van Oorschot, 204 blz. 24,99 €.
Hans Bouman
i /ul/22 j
Een van de mooiste hoofdstukken van De zee, een spiegel van Joseph Conrad is 'De last van de lading', waarin Conrad beschrijft hoe hij in 1887 als eerste stuurman in een zeer koud Amsterdam verblijft, op zijn vuisten bijtend van ongeduld, in afwachting van een lading voor Samarang en Soerabaja.
Aan de Oostelijke Handelskade zit hij bij de kajuitskachel die met weinig succes brandende wordt gehouden door 'een knorrige, onvoorstelbaar vuile en griezelig tandeloze Hollandse scheepsoppasser met haar als een ragebol, die nauwelijks een woord Engels sprak, maar de taal niettemin redelijk machtig moet zijn geweest, daar hij het steevast presteerde alles wat tegen hem werd gezegd in tegenovergestelde zin op te vatten'.
Op zoek naar warmte neemt de arme stuurman in de Czaar Peterstraat de paardentram om uiteindelijk te belanden in 'een schitterend grand café in hartje binnenstad', waar hij de kelner die hem een kop koffie brengt beziet 'als een dierbare vriend'. Bijna extatisch schrijft de anders zo korzelige Conrad: 'De uitspanning was als een balzaal zo groot, met hoge plafonds, verguldsel, rood pluche, een zee van elektrisch licht, en zo warm gestookt dat zelfs de marmeren tafels lauw aanvoelden.' Conrad noemt de naam van het grand café niet, maar een journalist van het Algemeen Handelsblad stelde in 1963 vast dat het Krasnapolsky moet zijn geweest.
Wachtend op lading maakt Conrad 'uitgedost als een poolreiziger op sledetocht naar de noordpool' tramreizen door Amsterdam, waarbij hij constateert dat de paarden oogverblindend glinsteren van de ijspegels.
Als hij de bevrachter van de scheepsexpeditie ontmoet, meneer Hudig, is alles weer goed: 'Zijn kantoor was zo warm, zijn haardvuur brandde zo lustig, hij schuddebuikte zo hartelijk van het lachen dat ik me er altijd slechts met grote moeite toe kon zetten mijn hoed te pakken om te gaan.'
Joseph Conrad (1857-1924), beroemd als schrijver-zeevaarder, was pas 36 toen hij de zee vaarwel zegde. Zijn gezondheid begon hem parten te spelen, er waren maar weinig schepen beschikbaar waarop hij als gezagvoerder koopvaardij aan de slag kon en hij was in toenemende mate gefascineerd geraakt door het schrijven.
Een jaar na zijn laatste landvalling - zo heet dat officieel - publiceerde Conrad zijn eerste roman: Almayer's Folly (1895). Het was het voorzichtige begin van een succesrijke loopbaan als literator. Conrad wordt beschouwd als een voorloper van de modernisten en werd door literatuurwetenschapper F.R. Leavis gecanoniseerd als een van de vier grootste Engelstalige romanschrijvers (met Jane Austen, George Eliot en Henry James). Dat is vrij bijzonder als je beseft dat het Engels Conrads derde taal was, na Pools en Frans.
Conrad begon zijn loopbaan als zeeman bij de Franse koopvaardij om vier jaar later over te stappen naar de Britse. Ook werkte hij als stoombootkapitein voor een Belgische handelsmaatschappij. Een tocht over de rivier de Congo inspireerde hem tot wat zijn beroemdste boek zou worden: Heart of Darkness (1899). Veel van Conrads werken zijn in Nederlandse vertaling verschenen. Dat gold niet voor The Mirror of the Sea (1906), een verzameling autobiografische essays die in diverse tijdschriften waren verschenen. Aan die omissie is nu een einde gemaakt.
Conrad blijkt 'het zelfingenomen volkje landrotten' niet hoog te hebben zitten. Hoe komen ze bijvoorbeeld bij de waanidee dat zeelui 'het anker uitwerpen'? Het gaat hier verdorie wel over dat 'eerlijke, ruwe stuk ijzer, dat er zo eenvoudig uitziet, maar meer onderdelen telt dan de mens ledematen heeft: de ring, de stok, het kruis, de vloeien, de armen en de schacht'. Zo'n edel stuk metaal 'vier' je, zodat het rustig neerwaarts gaat en het schip 'in de beeldende taal van Hollandse zeelieden' (die Conrad wel respecteert) aan het anker kan liggen slapen.
De zee, een spiegel is geen erg evenwichtig boek: dat zal te makenhebben met het uiteenlopende karakter van de tijdschriften waarvoor de artikelen zijn geschreven. Sommige teksten zijn wat droog en afstandelijk, uit andere spreekt de passie van de schrijver die als jongen van het ruime sop droomde en tussen zijn 16de en 36ste een flink aantal zee-avonturen beleefde.
Conrad is zeer genietbaar als hij moppert. Over de zeilkunst, die niet meer is wat ze was, of over het stoomschip, dat het zeilschip aan het vervangen is. Zoals je van een oude zeekapitein verwacht, dicht Conrad zowel het weer als de schepen menselijke eigenschappen toe. De noorden- en zuidenwind beschouwt hij als 'onbeduidende prinsjes'. De westenwind daarentegen is de 'grootste koning': een bruut die vreselijk kan razen, maar niet sluw en kwaadaardig is. Nee, dan de koning van het oostelijke weer, die tussen de keerkringen heerst. Die doet Conrad denken aan een tengere zuiderling, met scherpe trekken, zwarte wenkbrauwen en donkere ogen: 'ondoorgrondelijk, gesloten, listig, aristocratisch en altijd klaar om je een dolk in de rug te steken'.
Om deze winden te weerstaan is uiteraard een optimale verstandhouding met het schip noodzakelijk: 'Je dient de raadselen van haar vrouwelijke natuur met begripvolle toegeeflijkheid tegemoet te treden, en dan zal ze je trouw terzijde staan in het eeuwige gevecht met de elementen.'
****
Uit het Engels vertaald door Lisette Graswinckel, Van Oorschot, 208 pagina's, € 24,99.
F. Hockx
Joseph Conrad (1857-1924), van Poolse afkomst en in 1886 genaturaliseerd tot Engelsman, is de beroemde auteur van werken als 'Lord Jim', 'The secret agent' en 'Heart of darkness'. Voor hij in 1895 zijn eerste boek publiceerde, leidde hij als zeeman bij de Franse en Britse koopvaardij twintig jaar een zwervend bestaan. Deze in het Engels in 1906 verschenen uitgave bundelt zijn in de periode 1904-1906 in diverse tijdschriften gepubliceerde herinneringen en beschouwingen over het leven op zee. Conrad schrijft over de ambachtelijke kant van het zeemansleven en moppert over het verdringen van de zeilvaart door de vaart met stoomboten. Levendiger zijn herinneringen aan eigen reizen met fraaie portretten van andere zeelieden. Schepen en weersomstandigheden krijgen van Conrad menselijke eigenschappen toebedeeld en het bestaan op zee weerspiegelt bij hem het leven in het algemeen. Dit is een boek dat zich slechts met weinig pagina’s per keer laat lezen, met name door Conrads voorliefde voor lange samengestelde zinnen. De vertaling van deze teksten vol nautische termen moet een helse klus geweest zijn.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.