De cowboykampioen
Aura Xilonen
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Wereldbibliotheek, © 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : XILO |
Marnix Verplancke
2/ei/10 m
'Explosieve woorden zijn zoveel echter dan die contrasterende fatsoenswoorden, zoetsappige tuttebellen, die archaïsche, allang in onbruik geraakte, bejaarde kutwoorden. Doe mij die slettenbakken maar, woorden die alles in één klap zeggen en niet beetje bij beetje.'
Hier spreekt Liborio, 17 jaar oud en omdat hij in Mexico al te gewelddadig uit de hoek is gekomen, naar de VS gevlucht. Hij werkt er in een boekhandel, tot hij op een dag een bloedmooi meisje uit handen van een stel handtastelijke leeglopers redt, wat hem op een gigantische rammeling komt te staan, waarna de boekhandel netjes in gruzelementen wordt geslagen.
Aireen blijkt de schoonheid te heten die aan de basis van al dit onheil ligt en Liborio steekt het in zijn hoofd dat hij haar het hof moet maken. Aangezien zij mannelijke avances kan missen als kiespijn en haar handen vol heeft met het verzorgen van haar opa, lukt dit niet zo goed.
Dit is het uitgangspunt van Aura Xilonens over je heen walsende debuutroman De cowboykampioen. Xilonen ontpopt zich als een ware woordentovenares die vooral uit is op grappige effecten en daarbij rijkelijk put uit een grabbelton vol understatements en overdrijvingen.
Liborio is jong en onervaren, wil ze de lezer al te duidelijk meegeven, en daarom beschrijft ze hem zo onbehouwen. Naarmate de roman vordert en de jongen zich steeds meer voegt naar de mores van het Amerikaanse bestaan, kalmeert zijn taal ook wat. En dat is maar goed ook, want we kunnen ons niet voorstellen dat er zelfs maar één enkele lezer bestaat die 350 pagina's van Xilonens speedproza doorstaat zonder nadien een paar Temesta's of Xanaxen te moeten slikken. Mettertijd wordt De cowboykampioen dus conventioneler. Aanvankelijk botst de trage, ietwat ongeloofwaardige en zeemzoeterige plot van het boek met de flitsende taal en krijg je als lezer de indruk dat er onder de slagroom maar een eenvoudig taartbodempje schuilt.
Macho Mexico
Zodra die slagroom is verdwenen, wordt dit vermoeden bevestigd. De cowboykampioen blijkt dan een heel gewoon boekje te zijn.
Liborio laat zich nogal clichématig uitbuiten als katoenplukker of onbetaalde poetsman om uiteindelijk zijn ware aard te ontdekken in de bokssport. Wat kun je ook anders verwachten van iemand die zich in macho Mexico een weg uit de luiers gevochten heeft? Na een paar trainingen is hij ongenaakbaar en met zijn hulp zal het opvangcentrum waar hij een tijdje gewoond heeft, verder kunnen bestaan.
En wat met de liefde, vraag je je dan af. Zal Romeo zijn Julieta krijgen? Natuurlijk niet, dat zou er net te ver over zijn, maar het geluk wenkt desalniettemin.
De cowboykampioen, bedenk je na het dichtslaan van deze roman, is een suikerspin op een hardcore stokje.
Marijke Arijs
2/ei/19 m
'Arm Mexico, zo ver van God en zo dicht bij de Verenigde Staten', verzuchtte de Mexicaanse president Porfirio Díaz zo'n anderhalve eeuw geleden. De uitspraak lijkt actueler dan ooit, want met Donald Trump zijn er harde tijden aangebroken voor Mexicaanse migranten, chicanos en wetbacks. De cowboykampioen vertelt het verhaal van een van die 'natte ruggen', die de Río Bravo is overgezwommen om in Amerika een menswaardig bestaan op te bouwen. Het boek kwam in 2015 als winnaar uit de bus bij een literatuurwedstrijd. Groot was de verbazing toen bleek dat deze heftige roman over een grofgebekte kwajongen het werk was van een meisje van amper negentien. Het debuut van Aura Xilonen is intussen vertaald in acht talen en heeft lezend Amerika veroverd, maar de schrijfster zelf mag de VS niet in. Als Mexicaanse slaagt ze er niet in een visum te bemachtigen.
Het bekroonde boek is opgedragen aan 'alle migranten op de wereld, want eigenlijk, in oorsprong, zijn we dat allemaal' en het moet gezegd, het had zijn timing mee. Net toen het verscheen, begon Donald Trump zijn plannen voor een muur langs de grens met Mexico wereldkundig te maken. Het is bedoeld als hommage aan de grootvader van Xilonen, die in zijn jonge jaren zijn American dream najoeg als bokser, journalist en fotograaf. De belevenissen van Liborio, een jonge migrant in gringoland, hebben alles aan zijn wilde verhalen te danken. Voor hem heeft die Amerikaanse droom meer van een nachtmerrie. Met fijnzinnigheid kom je als illegaal niet ver en dus gaat het er vanaf de eerste zin ruig aan toe. Hoe zou je zelf zijn, als een stel 'fokking meridianen' een mooi meisje lopen te teasen op wie je stiekem verkikkerd bent en een 'teringlijer met zijn gore schurftpoten aan haar kont zit'? De jongen gaat finaal door het lint. Zijn memorabele knokpartij wordt gefilmd, gaat viraal op de sociale media en zal zijn leven veranderen, want in die openingsscène ligt de kiem van alles wat volgt.
Boodschapperig
In perfect gedoseerde flashbacks wordt uit de doeken gedaan hoe Liborio na een geval van onvrijwillige doodslag zijn geboorteland moest ontvluchten, de Río Bravo in dook en er uren later halfdood weer uitkwam, geroosterd werd in de woestijn, werd tewerkgesteld als katoenplukker en strandde in een Amerikaanse grensstad als onderbetaald hulpje in een boekhandel, waar hij zich voelt als 'een drenkeling in een zee van papier'. Aan zijn moeilijke jeugd heeft hij een fenomenaal overlevingsinstinct, een onverwoestbaar goed humeur, een fabelachtig incasseringsvermogen en een dodelijke rechtse overgehouden. Liborio is gewend zich door het leven te meppen. Type ruwe bolster, blanke pit. Met zijn vechtersnatuur schopt hij het moeiteloos tot bokskampioen.
Want dit is de kroniek van de geboorte van een held. Of zoals de schrijfster het formuleert, het verhaal van een 'knul die de latinogemeenschap in de VS een reden gaf om trots te zijn op hun bloed, hun taal en hun huidskleur' en die laat zien dat 'helden onder wat voor omstandigheden ook, overal, in elk land op aarde geboren kunnen worden'. Het is een beetje makkelijk, zo'n boodschapperig happy end. En er is nog meer op dit bejubelde romandebuut af te dingen. De plot had bijvoorbeeld een stuk strakker gekund. Maar het jeugdige enthousiasme van Xilonen is aanstekelijk en haar verbale vuurwerk maakt veel goed. Het woord 'fokking' ligt Liborio in de mond bestorven, want omfloerst taalgebruik is niet zijn ding: 'Doe mij die slettebakken maar, woorden die alles in één klap zeggen en niet beetje bij beetje'. Aan de slecht verteerde lectuur van boeken uit de boekhandel heeft hij een bizar neobarok taaltje overgehouden, ruw en dichterlijk tegelijk. De jongen praat met gemak over 'Spengleriaanse candymannen' en 'fokking polypathetische hosselaars'. Zijn oren zoemen 'gedecibelleerd' en zijn blik is 'tequilarisch'. Er wordt 'pythagorisch' geglimlacht en 'valerianiserend' gepraat. Zijn formidabele hutspot van straattaal, Spanglish, dure woorden, neologismen en archaïsmen zal de vertaalster allicht de nodige hoofdbrekens hebben gekost. Al dat verbale geweld wordt zelfs een beetje vermoeiend op den duur.
Aan boeken die van mooie woorden aan elkaar hangen, heeft Liborio nu eenmaal de schurft. Want die lijken 'in de verste verte niet op het fokking leven', vindt onze held, die er een uitgesproken literatuuropvatting op na houdt. Al die 'fokking watjesschrijvers zien het leven als iets smetteloos, zonder kreukels die hun witte pagina's met shit besmeuren'. Het debuut van Aura Xilonen valt daar niet onder, zoveel is zeker. Dit verfrissende verhaal over een sympathieke 'wetback' is een hedendaagse update van de goede oude schelmenroman, een genre dat in tijden van crisis en illegale migratie uitstekend gedijt. De cowboykampioen zit barstensvol leven. Het is boksen met woorden, literatuur als vechtsport. Voor wie er geen genoeg van kan krijgen, is er al een vervolg in de maak.
Vertaald door Lisa Thunissen, Wereldbibliotheek, 352 blz., 19,99 € (e-boek 11,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Campeón Gabacho'.
Drs. H.H. Puite
Ternauwernood overleeft de hoofdpersoon, de zeventienjarige Mexicaanse Liborio, de illegale grensoverschrijding. Hij wordt gered door immigranten die hem aan werk en onderdak helpen. Later vindt hij onderdak bij een boekhandelaar, in ruil voor werk in de boekwinkel. Als hij het opneemt voor het meisje op wie hij verliefd op is, komt hij tegenover een bende straatvechters te staan. Zijn vechtlust en kracht laten hem opnieuw overleven. Hij ontwikkelt zich tot een rolmodel voor andere jonge immigranten als hij het in bokswedstrijden opneemt tegen blanke tegenstanders. Het verhaal wordt verteld vanuit de hoofdpersoon zelf en in zijn taalgebruik wordt duidelijk hoe hij zich weet op te werken in het harde milieu van een Texaanse grensstad. De vertaling naar het Nederlands laat te wensen over, wat jammer is omdat juist de taal in deze debuutroman nogal betekenisvol is. Zelfs de titel van dit boek mist de kern: de oorspronkelijke Mexicaanse titel betekent zoiets als: Chicano kampioen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.