Alles wat er was
Hanna Bervoets
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BERV |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas Contact, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13278 |
Dirk Leyman
em/ec/03 d
Ze zijn niet weg te branden uit de Nederlandse kranten en tijdschriften. En gemakshalve worden ze vaak ook over één kam geschoren. Auteurs als Daan en Thomas Heerma van Voss, Maartje Wortel, Jamal Ouariachi, Hanna Bervoets, Franca Treur, Niña Weijers of Philip Huff mogen zich wentelen in bijna bovenmatige media-aandacht en raken ook bij Vlaamse literatuurinsiders ingeburgerd. Dat ze als vuurvliegjes om het tijdschrift Das Magazin heen cirkelen, is mooi meegenomen.
Das Magazin wordt daarmee een soort nieuwe literaire kingmaker. Maar, zo vroeg generatiegenoot en Gouden Boekenuil- winnaar Joost de Vries zich onlangs af in deze krant: "Hebben ze ook iets met elkaar gemeen?" De Vries kwam tot de vaststelling dat ze in hun boeken vaak komen aandraven met "personages die het leven op afstand duwen, die niet deelnemen aan de maatschappij". Personages "die vooral dingen níét hebben: geen relatie, geen baan, geen gevoel voor humor, ze durven niet veel - en ze vinden het allemaal prima." De Vries schreef die koud-watervrees op het conto van de almachtige 'ironie'.
Drie nieuwe boeken van Thomas Heerma van Voss, Philip Huff en Hanna Bervoets bieden de kans om na te gaan wat daarvan klopt. Vooral de eerste twee lijken aan de lakmoesproef van De Vries te voldoen, al is de ironie zeker niet hun belangrijkste harnas. Thomas Heerma van Voss toont in zijn verhalenbundel De derde persoon een voorkeur voor de aarzelende buitenstaander, terwijl Philip Huffs protagonist in Boek van de doden helemaal de pedalen kwijt is en buiten 'het ware leven' verzeilt.
Hanna Bervoets profileert zich dan weer met een boek waarin onze vrees voor liefde en emotionele diepte wordt onderzocht. Verliefdheid wordt in Efter geklasseerd als een ziekte van hetzelfde kaliber als een depressie. Maar Bervoets reflecteert op haar volatiele manier wél over de samenleving.
Heerma van Voss
Thomas Heerma van Voss (24) zoekt beduidend minder de schijnwerpers op dan zijn oudere broer Daan, maar op zijn talent kan niet worden afgepingeld. Redactrice Katrijn van Hauwermeiren stelde bij de voorstelling van de Das Magazin-bloemlezing De tien, waarin beiden zijn opgenomen, dat "zowel Daan als Thomas Heerma van Voss personages schetst die dicht bij zichzelf liggen. Maar ze plaatsen ze in groteske omstandigheden, of laten ze totaal ontsporen." Benieuwd wat dat losmaakt, nu ze hebben aangekondigd om samen een psychologische thriller te schrijven.
Over zijn nieuwe verhalenbundel De derde persoon hangt een sluier van teleurstelling. Vrolijk word je allerminst van deze zeven tranches de vie, waarin mensen hengelen naar intens contact, maar meestal rakelings langs elkaar heen scheren. Toch laat Heerma van Voss zijn personages nooit kwaadaardig op hun bek gaan. Nee, hij toont een impliciet mededogen.
In het openingsverhaal begluurt een student een massagesalon aan de overkant van de straat en verzint hij verhalen bij de dagelijkse klantenstoet. Dat interessante perspectief leidt tot verdubbeld voyeurisme: "Al die mensen, al die levens: op papier was ik er de baas over." Ook benauwende familierelaties, zoals in het prangende verhaal 'Bedankt voor uw medewerking', zijn Heerma van Voss' dada. Maar het verhaal dat erboven uitspringt, is 'Ik ben hier niet opgegroeid', een indrukwekkende monoloog van een zoon aan het sterfbed van zijn vader.
Op het randje van het emotionele is dan weer 'Schuilen', over het hoopvolle begin en het fletse uitdoven van een relatie. Dit hebben we al te vaak gelezen om nog te kunnen overtuigen. Verder toont Heerma van Voss zich een geduldig betrapper van relationele keerpunten. Dat maakt hem verwant aan Philip Huff, die ook vaak faliekant afgelopen liefdes aangrijpt als motor voor zijn dwalende personages.
Toch is het vooral de buitenstaander die in deze zeven psychologische doorlichtingen de glansrol krijgt. Twijfelende jongens blijven dankbare specimen voor de literatuur. Thomas Heerma van Voss haalt er het maximum uit. Stilistisch past hij dan weer in een traditie van minimalistische 'kaalschrijvers': geen woord te veel. Het lijkt zelfs of hij ze op een apothekersschaaltje afweegt.
Thomas Heerma van Voss, De derde persoon, Thomas Rap, 184 p., 17,90 euro.
Huff
In de nieuwe roman van Philip Huff (30) krijgen we opnieuw in hoog tempo treffende seksscènes voorgeschoteld. Morsige, tussendoorse en escapistische seks, in hoofdzaak. Bijna Houellebecqiaans, zouden we durven zeggen. Boek van de doden volgt de dwaaltochten van bijna-dertiger Felix Post. Tijdens de week voor kerst banjert de kwakkelende schrijver door Amsterdam en bestrijdt hij zijn emotionele leegte met gratuite neukpartijen, lijntjes coke en batterijen pillen. En feestjes waarop de jeunesse dorée zich onledig houdt en elkaar permanent in het vizier houdt.
Maar we zien Felix vooral voor onze ogen desintegreren. Nauwlettend kunnen we het parcours uittekenen van zijn neergang. "Voor ik het weet, voel ik me weer een lege buis in de verdomde stilte van de stad." Wat aan Felix vreet, is dat Victoria, zijn geliefde, met een ander is en zelfs zwanger is. Is hun af- en aanspelletje definitief voorbij?
Een origineel uitgangspunt voor een roman? Helemaal niet. Huff zal wellicht de eerste zijn om het toe te geven. We hadden immers al Gimmick van Joost Zwagerman; we kunnen terugvallen op de vroege Brusselmans, en de knipogen naar Reves De avonden zijn ook niet zomaar weg te denken.
De Nederlandse kritiek was niet mild en beschouwt dit boek als een doorslagje: "Philip Huff presenteert zich per boek als een slechtere schrijver. Het is tijd dat hij even een time-out neemt", vond Arie Storm in Het Parool. Maar in Vlaanderen was er bijvoorbeeld bij Humo wel lof voor Huffs poging om een naargeestig levensgevoel te 'upgraden'. Ik ben geneigd mij daarbij aan te sluiten.
Je raakt ontegensprekelijk ingesponnen door Huffs consistent aangehouden toon. Soms ergerlijk banaal, dan weer scherp geobserveerd. Tussendoor eert Huff zijn meesters, zoals J.D. Salinger, Raymond Carver en Richard Yates.
Akkoord: het is soms een lange zit, deze Amsterdamse odyssee, waarin in een verschroeiend tempo gewhatsappt, getinderd, geslikt en gesnoven wordt. Huff is bedreven in sluipende, bijna nihilistische wanhoop. Dat de afloop plots een licht elegische dimensie krijgt, is dan weer al te getelefoneerd. En kantje boord klef.
Philip Huff, Boek van de doden, De Bezige Bij, 285 p., 18,90 euro.
Bervoets
Het uitgangspunt van Efter is simpel en toch doeltreffend. Verliefdheid is een ziekte, een zinsverbijstering, een helse maar heerlijke kwaal. Dat hoor je slachtoffers wel eens zeggen. Vooral als het verkeerd afloopt. Die basisgedachte werkt Hanna Bervoets (30) met een ijzeren consequentie uit.
Stel dat verliefdheid in het officiële handboek van 'mentale stoornissen' als erkende kwaal wordt opgenomen? Wat als farmareuzen flink brood zien in een medicijn dat deze Love Addiction Disorder (LAD) bestrijdt? Kolfje naar de hand van Bervoets, die de handeling grotendeels situeert in een kliniek die de lijders aan de liefde behandelt, maar er nogal wat onheuse praktijken op nahoudt. We volgen er, vanuit nerveus wisselend perspectief, negen personages. Daar kunnen zij Efter slikken, de pil die je afhelpt van al die emotionele ellende.
Efter is op subtiele wijze ook een soort toekomstroman. Iedereen is in de weer met toestellen als een Seos, waarmee je 'meekt' in een 'realm'. Maar toch beland je niet in de richting van onversneden scifi.
Bervoets probeert het verhaal een spannend aureool te verlenen, maar dat lukt slechts ten dele. Op een bepaald moment wordt het een rommeltje. Paradoxaal genoeg overtuigt Efter het meest in de 'kleinere' verhalen, de momenten waarop je de chemie van de liefde kunt betrappen. Maar kun je nog wel verliefd worden in een wereld waarin we als beheksten naar onze smartphone zitten te staren en zovelen het Tinder-heil verwachten?
Toch laat Bervoets ook zien dat liefde zich niet in de pas laat dwingen, zelfs niet door medicijnen. Ze schrijft modieus en flitsend, met veel strakke tempowissels. Net als Huff en Van Voss is er die afgemeten taal. Fiorituren en tierelantijnen zijn aan de Nederlandse jonge generatie duidelijk niet besteed.
Maar dat de eigengereide Bervoets een begenadigd talent heeft om mild én toch trefzeker maatschappelijke kwesties aan te snijden, bewijst ze met het originele Efter.
Jammer wel van dat foeilelijke omslag.
Hanna Bervoets, Efter, Atlas/Contact, 315 p., 19,99 euro.
DIRK LEYMAN ■
Maria Vlaar
em/ec/12 d
'Niet denken of eten of even op Meeks, niet voordat haar Toad meldt dat er iets op haar Seos gebeurd is.' InEfter, de nieuwe roman van Hanna Bervoets, plonst de lezer de toekomst in, waar de communicatiemiddelen van een compleet nieuwe generatie zijn. In die toekomst weten we altijd van iedereen wie waar en waarom is; het hele idee van privacy lijkt overboord gezet. Maar terwijl ieders whereabouts tot in de details gedeeld worden, is er ook nog zoiets als de binnenwereld van mensen. En daar gebeuren dingen die niet gecontroleerd kunnen worden. Zo kan het bijvoorbeeld dat iemand verliefd wordt. Verliefdheid is in de toekomst die Bervoets beschrijft vanwege die onbeheersbaarheid een groot probleem.
Meija is een meisjesachtig verliefde puber die bij haar ouders woont. Haar geliefde Sjoerd kan maar niet kiezen tussen haar en zijn vorige liefde Lisa. Dus kiest hij maar niet en 'verdwijnt', tot grote paniek van Meija. Hij houdt zijn stokoude iPhone aan, waardoor Meija 'niet kan zien waar, wanneer en hoe vaak hij haar berichten opent, waarschijnlijk niet eens weet of hij ze heeft gekregen'. Het maakt Meija radeloos, en haar ouders besluiten haar te laten opnemen in een kliniek waar meisjes met liefdesverdriet worden behandeld met Efter. Daar ontmoet Meija een aantal andere 'slachtoffers' van de ziekte 'liefdesverslaving', onder wie de opstandige Fajah. In haar online 'realm' schrijft Fajah over de antiliefdeskliniek.
Legpuzzel
Bervoets heeft een zichtbaar plezier in het beschrijven van haar personages. Komische dialogen over het nieuwe voedsel van de toekomstige hipsters (reiïzaden, onthoud dat woord!), en geslaagde newspeak over de 'stoornis' waaraan de jongeren zouden lijden, zoals dat verliefdheid uit 'compulsief repetitieve gedachten' bestaat en betekent dat 'de chemische samenstelling van het brein zó verstoord is dat het de waarneming van de werkelijkheid vergaand beïnvloedt'. Het is het soort taal dat gebezigd wordt over ADHD, waartegen tienduizenden drukke kinderen het middel Rilatine voorgeschreven krijgen.
Net zoals in haar vorige roman, het zeer geslaagdeAlles wat er was, waarin acht mensen na 'de grote knal' met elkaar opgescheept zitten, onderzoekt Bervoets virtuoos en met veel verbeelding een maatschappelijk relevante situatie, en kaart een serieus probleem op originele wijze aan. InEfter zijn het er zelfs twee: de inbreuk op de allerpersoonlijkste privacy, en de nietsontziende verdienzucht van de farmaceutische industrie. Het gaat namelijk ook over een complot van farmaceut Fizzler om zijn product Efter zo succesvol mogelijk in de markt te zetten. Journaliste Laura, een van de andere personages uit het boek, ontdekt dat de bijwerkingen van het medicijn dodelijk kunnen zijn - zoals bij slachtoffer nummer 103, Roya LaFayette - doordat een aantal gebruikers zelfmoord pleegt.
Bervoets heeft dus twee krachtige verhalen te vertellen. Maar de complexe vorm die ze heeft gekozen, met negen verschillende personages die om beurten aan het woord lijken te zijn, onverwachte (familie)banden tussen die personages, tijdsprongen en thrillerachtige plotknopen, maakt de roman niet sterker. De kracht vanAlles wat er was lag in de keuze voor één plek en een strakke vorm, waarin de verschillende stemmen tot hun recht komen. InEfter is het té geconstrueerd om te overtuigen. Zo hebben de hoofdstukken als titel een maand, bijvoorbeeld 'Juli', daarbinnen subtitels met personages, zoals 'Heleen/Katinka', en daarbinnen dan weer dagboekachtige aantekeningen van Efter-gebruiker Fajah. Het wordt een legpuzzel voor de lezer, waardoor wat Bervoets te vertellen heeft over de gevaren in onze toekomstige samenleving uit het zicht raakt. Minder trucs zou de scherpte ten goede zijn gekomen.
HANNA BERVOETS
Efter.
Atlas/Contact, 316 blz., 19,99 ? (e-boek 14,99 ?).
De auteur: columniste vande Volkskrant, en schrijfster van de romansLieve Céline enAlles wat er was.
Het boek: een toekomstroman over de vergaande inbreuk op de allerpersoonlijkste privacy en de verdienzucht van de farmaceutische industrie.
ONS OORDEEL: geweldige observaties, maar de vertelconstructie heeft de overhand gekregen.
¨¨¨èè
Maria Vlaar ■
Jos Radstake
De vierde roman van de schrijfster, journaliste en columniste speelt zich af in de nabije toekomst. Er is een wereld met nog modernere communicatiemiddelen en sociale media (elk hoofdstuk eindigt met een verwijzing naar populariteit en prijs), maar wat erger is: het is een wereld waarin verliefdheid wordt gereguleerd en teruggedrongen. LAD heet de ongewenste, op verslaving en schizofrenie lijkende, liefdesverdwazing: Love Addiction Disorder. Er zijn klinieken om van verliefdheid te genezen en er is een medicijn –Efter– dat liefdesverdwazing moet tegengaan. Personages met wisselende belangen bij dit nieuwe medicijn worden gevolgd, in en buiten de kliniek, en een journaliste treedt naar voren die het solitair tegen dit liefdesmedicijn en de vigerende praktijk in een kliniek opneemt. Er zijn slachtoffers. Deze toekomstroman is verontrustend; het is intussen vooral een constructie waarin de personages maar gedeeltelijk gaan leven. Het boek is vreemd oorspronkelijk, maar tegelijk weerbarstig in de ideeënrijkdom. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.