Charlatan
Zadie Smith
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Niet beschikbaar |
Prometheus, 2014 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SMITH |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2014 |
Thema: diversiteit 3.3.DIV |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 14130 |
Fleur Speet
rt/aa/05 m
Nieuws maakt murw. De ellende van de wereld lijkt te groot om te vatten en er iets mee aan te kunnen, zo beweerde Alain de Botton. Maar Bas Heijne repliceerde afgelopen weekend in NRC Handelsblad treffend dat goede journalistiek het menselijke achter de feiten toont. En dat goede journalistiek net als literatuur de mens een spiegel voorhoudt: dat wij allen op elkaar lijken, en tegelijk uniek zijn. En dát tot in de fijnste vezels beseffen, verdiept en verrijkt een mens.
Iets soortgelijks zal Zadie Smith voor ogen hebben gestaan met haar novelle De ambassade van Cambodja. Bijna droog, zonder stilistische opsmuk, als een constaterende journalist, vertelt daarin een vrouw in peignoir op haar balkon over een bediende uit Ivoorkust, Fatou. De loerende, ietwat verveelde dame op het balkon is een spreekbuis, een zelf verkondigd 'wij van Willesden', een chique wijk in Noordwest-Londen (waar eerder Smiths gelauwerde romans Witte tanden en NW zich afspeelden). De vrouw kijkt uit op de ambassade van Cambodja, waar achter de hoge muur iedere maandag badminton wordt gespeeld - pof, plets, pof, plets. Iedere maandag loopt Fatou daarlangs op weg naar het naastgelegen zwembad. Ze ziet alleen de shuttle door de lucht breken en verliest er starend kostbare minuten van haar toch al stiekem ontvreemde werktijd.
Door het 'wij' krijgt het verhaal een dwingende lading, alsof een koor een Griekse tragedie inluidt, alsof iemand een waarschuwende vinger heft. In 21 kleine hoofdstukken is steeds eerst de dame aan het woord en wordt dan de bediende gevolgd. Door dezelfde woolfiaanse gevoeligheid voor natuur en psyche lijkt er één stem te spreken: had de vrouw niets te doen en verzon ze deze geschiedenis?
Normale onrechtvaardigheid
Dat doet ze evengoed invoelend. Toen Fatou in een resort in Ghana werkte, sloot een Rus zachtjes de deur achter haar terwijl ze bedden opmaakte. Hij was bang dat ze hem zou verklikken, wat Fatou ingeeft dat de duivel even boosaardig als stom is. Dan doet het boek denken aan Little Bee van Chris Cleave: de etnocentrische toerist botst op de 'normale' onrechtvaardigheid van een land.
Wat is onrecht, wanneer maakt iets indruk? Nadat aan de kust bij het resort negen kinderlijkjes aanspoelen, gaat iedereen gewoon zijn weg. Maar in Rome zijn omstanders totaal ontzet wanneer een jongen op een scooter wordt doodgereden. "Er valt beslist iets voor te zeggen om een cirkel rond ons aandachtsvermogen te trekken en daar niet buiten te treden. De vraag is alleen hoe groot die cirkel zou moeten zijn", merkt de dame fijntjes op.
Alles in dit verhaal is erop gericht leed te relativeren. Het land van de Khmer Rouge waar nu - pof, plets - wordt gebadmintond, de verkrachting in Ghana, de uitbuiting in een modern Brits gezin. Uiteindelijk zal Fatou zich schoongespoeld voelen. Zwemmen voelt als een hergeboorte, terwijl die feitelijk weinig hoopvol is.
Het bijzondere aan Fatou is haar onverbiddelijke trots. Zo besluit ze dat ze geen slaaf is, hoewel haar paspoort is ingenomen en ze geen loon ontvangt. En als iemand haar matst, blijft ze vormelijk. "Dankbaarheid was gewoon een andere gedaante van dienstbaarheid. Het was beter om zelf je dingen te regelen." En zo vormt Smiths novelle vooral een aanklacht tegen dankbaarheid, omdat het onderdanigheid impliceert. Denk maar niet dat je je zomaar eventjes in een ander kunt verplaatsen. Dat geldt speciaal voor de welwillende dame uit Willesden en daardoor - oeps - ook voor de lezer. Over een spiegel gesproken.
Zadie Smith, De ambassade van Cambodja, Prometheus, 64 p., 12,50 euro. Vertaling: Peter Abelsen.
FLEUR SPEET ■
R.S.
rt/aa/26 m
DE AMBASSADE VAN CAMBODJA **
Zadie Smith , Prometheus, (originele titel: The Embassy of Cambodia), 62 blz., ? 12,50.
Wordt het ooit nog wat met die multiculturele samenleving? Zadie Smith heeft er alvast haar twijfels over. Na haar roman NW - naar de postcode van Noordwest-Londen - keert ze opnieuw terug naar de wijk Willesden, waar naast een nieuwe ambassade ook Fatou opduikt, een Ivoriaanse vluchteling die als kindermeisje bij een Pakistaans gezin werkt. Alle standaardvernederingen zijn haar deel: paspoort afgepakt, een sporadische tik, beledigingen, een schijnloon en, toen ze nog in een hotel werkte, de obligate DSK-aanranding. Steun vindt ze in een privézwembad waar ze stiekem binnenglipt, en bij haar vriend Andrew, die een oogje op haar heeft en haar zelfs bekeert tot het christendom. Maar of Jezus soelaas brengt?
Smith vertelt een textbook immigrantenverhaaltje dat enkel interessant wordt door haar focus op kleine details: het badmintonpluimpje dat heen en weer zwiept, het wisselende vertelperspectief en de subtiliteit waarmee ze de blijkbaar onvermijdelijke xenofobie weergeeft. Toch valt het allemaal wat dunnetjes uit en kun je je niet van de indruk ontdoen dat Fatou een restpersonage uit NW is.
(R.S.) ■
G. Boomsma
In een Londense buitenwijk verschijnt opeens een ambassade van Cambodja. Er tegenover is een bushalte, er naast een gezondheidscentrum met zwembad. De jonge Afrikaanse Fatou, huishoudhulp bij de Arabische Derawals, zwemt daar elke maandag. Ze heeft een Nigeriaanse vriend. De vertelster lijkt de woordvoerster van de bewoners en weet de beperkte visie van Fatou op te rekken tot mondiale proporties. De Londense straat weerspiegelt de innerlijke wereld van de katholieke Fatou, afkomstig uit Ivoorkust en via Accra en Rome in Londen terechtgekomen. Tijdens haar reis kwam ze de dood in al zijn gedaanten tegen, dat wil zeggen maatschappelijke onrechtvaardigheid. Wat is de rol van de ommuurde Cambodjaanse ambassade? Misschien dat het onverstoorbare badmintonspel op de binnenplaats van die vesting een metafoor is: de shuttle is een mensenleven dat van hot naar her wordt geslagen. Fatou wordt ontslagen door de Derawals: ze zou buiten haar boekje zijn gegaan. Maar of dat zo is? Superieure literaire bijdrage van de Engelse schrijfster (1975) aan het debat over de multiculturele samenleving vol haken en ogen. Gebonden uitgave op pocketformaat; vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.