De neus van Stalin
Rory MacLean
Rory MacLean (Auteur), Marie-Christine Ruijs (Vertaler), Pon Ruiter (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij Antwerpen, 2014 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : DUITSLAND 948.1 |
15/09/2014
Niet eens zo lang geleden vroeg een Berlijn-bezoeker aan zijn gids: ‘Hoe kom ik bij het Derde Rijk?’ ‘Die straat in en bij 1933 rechtsaf,’ was het antwoord. Het is een anekdote die aan het eind van een boek staat, waarin al in de eerste alinea werd gesteld dat Berlijn een stad is die meer geschiedenis heeft dan goed voor haar is. Dat klinkt als een bon mot en zou ook op andere steden van toepassing kunnen zijn. Maar wat uniek is aan Berlijn, zo stelt Rory MacLean, is de veranderlijkheid, het zich ontwikkelende van de stad. MacLean stelt zelfs dat het een stad is van de verbeelding, een stad die uitnodigt feit te koppelen aan fictie (de Engelse ondertitel is trouwens een oproep: Imagine a City).
Op die oproep gaat MacLean in ieder geval zelf in. Hij schrijft geen doorlopende geschiedenis van Berlijn, maar een intelligent, essayistisch opgezet werk dat doorheen de biografieën van bekende en anonieme Berlijners beelden oproept van deze stad in beweging. Wat het boek zo opmerkelijk maakt, is dat die biografieën samen een weefsel vormen, een wandtapijt waarin verschillende motieven terugkeren. En waarin menige draad bloedrood is.
Want dat is een van de dingen die blijft hangen als je ademloos van het ene naar het andere levensverhaal bladert: hoezeer de zompige ondergrond van Berlijn met bloed doordrenkt is. Van de wrede keurvorst Frederik ‘Eisenzahn’ (IJzertand) tot de bloedige twintigste eeuw.
Maar er is meer dan het motief van dood en verderf. Er zijn de verhalen van intense artistieke activiteit, van de genialiteit van iemand als stedebouwkundige en architect Karl Friedrich Schinkel.
Niet alleen Duitse kunstenaars doen inspiratie op in Berlijn, denk maar aan Christopher Isherwood of David Bowie. Voor die laatste, beweert Rory MacLean, die Bowie in zijn Berlijnse periode persoonlijk kende, betekende Berlijn zelfs een artistieke en menselijke heropstanding.
Af en toe duikt de schrijver dus zelf op in de biografieën. Dat is ook het geval in het ijzersterke portret van Marlene Dietrich. De eerste Duitse steractrice, die doorbrak met Der blaue Engel, de verfilming van Heinrichs Mann Professor Unrat, ‘een document van de passie, de wanhoop en de immoraliteit van Sodom een de vooravond van de ondergang’. De nazi’s kon ze niet lijden en ze vertrok, net als regisseurs Sternberg, Wilder en Lang, net als Brecht en Weill. MacLeans pad kruist dat van Dietrich in Parijs, op de set van wat de laatste film moest worden van de intussen hoogebejaarde Dietrich. Hij vertelt het terloops, wat de anekdote alleen maar kracht verleent
Om de stad van de verbeelding recht te doen, schrijft hij MacLean in zijn nawoord, moet fictie tegenover feit worden geplaatst. Dit boek is dus in wezen een literair werk, geen ‘objectieve’ weergave van feiten, van levensverhalen, maar een literaire reconstructie, die meer wil zijn dan de som van die levensverhalen. Imagine a city. Als je dit boek dichtklapt, moet je vaststellen dat de schrijver met brio in zijn opdracht is geslaagd.
[Kris Lauwerys]
Joost Jonker
Naar Europese maatstaven is Berlijn een tamelijk jonge hoofdstad. Tot 1870 was het een ietwat provinciale garnizoensstad met een bescheiden hof en een paar karige regeringsgebouwen. Na de Duitse eenwording volgde een onstuimige groei van bevolking, economische en administratieve functies, die Berlijn opstootte tot centrum van de Europese cultuur, summum van de moderne stad in de jaren twintig. De Canadese schrijver MacLean woont in Berlijn, wilde een ander soort stadsgeschiedenis schrijven en deed dat door in de 23 hoofdstukken die het boek telt steeds een andere persoon tot drager van een historische episode en bepaalde aspecten van de deels tragische Berlijnse geschiedenis te maken. Dankzij een uitgekiende keus van personen resulteert dat in een heel levendig boek, al vergde dat hier en daar nogal wat inlegkunde van de schrijver. De illustraties zijn tamelijk flets, de beredeneerde bibliografie helpt nieuwsgierige lezers goed verder. Met register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.