Operatie Verity
Elizabeth Wein
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Goor, cop. 2014 |
VERDIEPING 3 : STAMPKOT : YOUNG ADULT : WEIN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Goor, cop. 2014 |
YOUNG ADULT : WEIN |
15/08/2014
In Rose onder vuur, voert Elizabeth Wein haar geliefde personage Maddie opnieuw op in een bijrol, en stelt ze een andere vrouwelijke pilote voor, Rose Justice, een jonge Amerikaanse die de Britse piloten komt bijstaan, en na het achternazitten van een V-bom boven Frankrijk onderschept wordt door Duitse vliegtuigen.
Lezers die het bejubelde Codenaam Verity apprecieerden, zullen heel wat herkennen van Weins liefde voor vliegen en vliegtuigen. Ook het verhaal, een dagboek opgeschreven in de ik-persoon, roept herinneringen op. De spanningsboog in Rose onder vuur is echter van een heel andere orde dan die in het voorgaande boek. Hij is eenvoudiger, en er zijn ook niet die opmerkelijke plottwists die Codenaam Verity uittilden boven het gemiddelde niveau. Toch is Rose onder vuur zeker geen slecht boek. Er zit immers meer dan genoeg in om de lezer te laten huiveren. Rose wordt immers als krijgsgevangene naar het concentratiekamp van Ravensbrück gestuurd, waar duizenden vrouwen mishandeld worden en net niet omkomen van de honger.
Wein is zeer goed in het beschrijven van menselijke ontbering, en ook dit verhaal kruipt onder je vel, al ontbreekt de spanning van Codenaam Verity. Het is van bijna in het begin immers duidelijk dat Rose haar memoires opschrijft na haar bevrijding (of eerder: ontsnapping). Dat ze het er levend vanaf brengt, is dus meteen geweten, en de trauma’s die Ravensbrück heeft veroorzaakt, komen niet zo schrijnend uit de verf als de beschrijving van het leven in het kamp zelf.
Met haar keuze voor precies dit concentratiekamp toont Wein de lezer een ander stuk van de Tweede Wereldoorlog dat, net als het fenomeen vrouwelijke piloten, wellicht minder bekend was: de medische experimenten op gevangenen. Rose sluit vriendschap met de Konijnen, vrouwen op wie door artsen geëxperimenteerd is met bacteriële besmettingen en opzettelijke verminkingen. Net als bij het vorige boek is de auteur zeer goed geïnformeerd, en geen van de gruwelijkheden is verzonnen.
Rose probeert het verstand niet te verliezen door het bedenken van poëzie. Het laat de lezer verlangen naar de originele Engelse versie, want in het Nederlands werken de vertalingen niet altijd goed. Dat gevangenen hele lappen tekst uit hun hoofd kenden, en vooral dat Rose ze bedacht zonder ooit de mogelijkheid om ze op te schrijven, vraagt wel wat van het welwillende geloof van de lezer. Soms lijkt het alsof Rose in het kamp niets anders te doen heeft dan het verzinnen van poëzie. Maar die zwakte maakt Wein dan meteen weer goed met kleine, roerende details van vriendschap in het kamp of met beklemmende beschrijvingen van uitgemergelde skeletten van vrouwen, graaiend naar een beschimmelde korst in de modder.
Alles bij elkaar is Rose onder vuur zeker het lezen waard, en het brengt de onmenselijke praktijken tijdens de Tweede Wereldoorlog nog maar eens scherp in beeld voor een jonge generatie. [Kirstin Vanlierde]
D.J. Hoenink
Rose Justice is pilote van transportvliegtuigen in 1944. Boven Frankrijk komt ze door een roekeloze actie in door Duitsers gecontroleerd gebied terecht. Ze wordt gedwongen naar Duitsland te vliegen, en komt als spionne terecht in Ravensbrück. Daar wordt ze in bescherming genomen door de 'Konijnen', een groep Poolse vrouwen die door de nazi's gebruikt zijn voor medische experimenten. In de onmenselijke hardheid van het leven daar zijn moed, opofferingsgezindheid, vriendschap en zelfs poëzie onderdeel van de overlevingsstrategie. Want hoe overleef je, als alle menselijke waardigheid je wordt ontnomen; als pure waanzin, afgewisseld met stom geluk, beslissen over leven en dood? De verschrikkingen van (een deel van) Kamp Ravensbrück vreten zich in je vast. Niemand wordt gespaard, zeker de lezer niet. Via een paar bijfiguren is er een link met 'Codenaam Verity'. Maar de kracht van dat verhaal wordt nu niet bereikt. Komt dat door het gekozen perspectief, door de vertaling, omdat Rose minder uit de verf komt? Maar ook dit boek is een aanrader. Vanaf ca. 15 jaar, en voor volwassenen.
Veerle Uyttersprot
ua/an/22 j
Net als in 'Codenaam Verity', vond Elizabeth Wein voor 'Rose onder vuur' inspiratie bij de vrouwelijke ATA-piloten (Air Transport Auxiliary) die tijdens de tweede wereldoorlog instonden voor het transport van vliegtuigen (bijvoorbeeld om hersteld te worden bij beschadiging na een luchtgevecht).
Rose is een jonge Amerikaanse vrijwilligster die in haar thuisland een luxeleventje leidt als dochter van de eigenaar van een vliegtuigbasis. Zij droomt ervan om daadwerkelijk mee te helpen in de strijd van de geallieerden tegen Duitsland. Ze kan zelfs haar ultieme droom waarmaken om ook te vliegen boven het bezette Europa. Dat avontuur loopt echter verkeerd af: ze wordt onderschept door Duitse vliegtuigen, gevangen genomen en naar het werkkamp Ravensbrück gestuurd. Uiteindelijk kan Rose ontsnappen, samen met de Poolse politiek gevangene Róża en de Russische gevechtspilote Irina. Hoewel ze maar gedurende een half jaar (vanaf half september 1944 tot half april 1945) wordt onderworpen aan het kampregime, takelt Rose in die relatief korte tijdspanne lichamelijk volledig af en volgt er daarna slechts moeizaam fysiek en psychisch herstel.
De roman heeft drie grote delen: (1) Southampton met Roses belevenissen als ATA-piloot in Zuid-Engeland, (2) Ravensbrück dat handelt over haar wedervaren als gevangene en (3) Neurenberg over de na-oorlogse periode met de processen tegen de nazimisdadigers. De hele tijd is Rose zelf aan het woord, maar het deel over Ravensbrück schrijft ze als flashback wanneer ze na haar ontsnapping in Parijs belandt, daar een poos in een hotel verblijft en er ook de bevrijding meemaakt. Opschrijven wat haar is overkomen, werkt helend en helpt haar om de verschrikkingen van de voorbije periode een plaats te geven.
Rose Justice is een fictief personage, maar heel wat feiten uit deze roman zijn reëel: het aandeel van de ATA-piloten die heel wat vrouwen onder hun rangen telden en die ongelooflijk veel vlieguren maakten; de medische experimenten in Ravensbrück op de krὁliki (de konijnen, letterlijk proefkonijnen) waarbij de slachtoffers afschuwelijke en blijvende verminkingen werden toegebracht, de vernederingen, de folterpraktijken en willekeurige slachtpartijen in de concentratiekampen, de erbarmelijke levensomstandigheden daar. Rose en haar barakgenoten zijn mentaal heel sterk en blijven ondanks alles solidair met elkaar. Rose houdt van poëzie en schrijft zelf ook gedichten. In Ravensbrück beschikt ze niet over schrijfmateriaal maar de teksten zitten verankerd in haar hoofd en wat ze componeert, helpt haar om vol te houden. Het zijn kleine daden van verzet. En zo worden ze ook ervaren door haar lotgenoten die Roses teksten ijverig vertalen, want zij is een van de weinige Engelstaligen in het kamp. Deze gedichten worden ook opgenomen in het boek en zijn volgens mij het minst geslaagde aspect van deze roman, al hebben de soms stroeve ritmes en gekunstelde zinsconstructies misschien vooral met de vertaling te maken. Poëzie laat zich nu eenmaal moeilijk omzetten in een andere taal.
'Rose onder vuur' werd geschreven als een zelfstandige roman, maar sluit inhoudelijk aan bij 'Codenaam Verity', een eerdere roman van Elizabeth Wein met een ATA-pilote in de hoofdrol. Een aantal van de personages komen in beide verhalen terug: Rose Justice was het bruidsmeisje van Maddie, de ik-persoon van 'Codenaam Verity'. Maddie komt Rose nu opzoeken in Parijs na haar ontsnapping uit Ravensbrück. Ze zijn allebei dappere vrouwen, maar boven alles worden ze allebei, al is het op andere manier, geconfronteerd met de gruwelen en de zinloosheid van de oorlog. Ook de nazibewaakster Anna Engel die in 'Rose onder vuur' dienst doet in Ravensbrück is een bekend personage. Wie 'Codenaam Verity' heeft gelezen, weet dat zij moeite heeft met de sadistische nazipraktijken en op zijn minst kritisch staat tegenover hun verderfelijke ideologie.
Elizabeth Wein neemt de tijd om haar verhaal te ontwikkelen en vooral in het eerste deel zou wat meer vaart wenselijk zijn. Zodra Rose over Ravensbrück vertelt, word je als lezer bij de keel gegrepen en lees je ademloos door tot het einde, ook al weet je dat uiteindelijk alles ‘goed’ afloopt aangezien Rose schrijft vanuit een hotelkamer in Parijs.
Rose is geen schimmig personage uit een historische roman maar een levenslustige jonge vrouw die met haar verlangens, gevoelens en ambities niet zoveel verschilt van hedendaagse jongeren. Op deze manier wordt de gruwel van de concentratiekampen bijzonder tastbaar voor een modern publiek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.