Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, cop. 2014 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : DUITSLAND 945.3 |
Besprekingen
15/09/2014
Al sinds de Tweede Wereldoorlog woedt er een discussie in welke mate het reguliere Duitse leger, de Wehrmacht, medeverantwoordelijk was voor de misdaden van het naziregime. In hoeverre identificeerden de soldaten zich met de nationaalsocialistische waarden? En in welke mate kon de individuele soldaat afstand nemen van de nationaalsocialistische ideologie? Die vragen probeert Felix Römer in Kameraden: de Wehrmacht van binnen uit te beantwoorden.
In zijn inleiding wijst de auteur op grond van zijn eigen familieverhalen al op de verschillen tussen individuele soldaten. Toch moest hij vaststellen hoe weinig hij wist van de oorlogservaringen van zijn grootvaders en grootooms. Het vernieuwende van dit werk ligt dan ook in het aanboren van een sinds kort vrijgegeven bronnenbestand dat de opvattingen van Wehrmacht-soldaten getrouwer weergeeft dan om het even welke andere bron: de afluisterrapporten van de geallieerden. De Britten en Amerikanen bouwden speciale interneringskampen, waar gesprekken van Duitse krijgsgevangen met behulp van verborgen microfoons werden afgeluisterd en uitgeschreven, wat resulteerde in een archiefbestand van ongeveer 150.000 pagina’s.
Deze afluisterrapporten kennen als historische bron hun weerga niet. De documenten ontstonden kort na de gebeurtenissen zelf, soms zelfs maar een paar weken na de gevangenneming van de afgeluisterde soldaten. Hun betekenis schuilt in de openheid waarmee de Duitsers hier spraken. Hoe de realiteit zich daadwerkelijk voltrokken had, was daarbij niet belangrijk. Belangrijk was wat de soldaten vanuit hun subjectieve standpunt voor waar hielden. De Amerikaanse documenten bevatten bovendien gegevens over de identiteit en de levensgeschiedenis van de Wehrmacht-soldaten. Ze documenteren hun sociale herkomst, hun lotgevallen tijdens de oorlog en hun persoonlijke opvattingen. Daardoor kunnen haarscherpe portretten van gewone soldaten worden gedistilleerd. Op basis van dat ‘authentiek geluid’ beschrijft dit boek de mentaliteit van de Wehrmacht.
Römer schetst eerst de gang van zaken in het afluisterkamp om in te schatten hoe betrouwbaar de getuigenissen zijn. Vervolgens onderzoekt hij de mate van ideologisering. Veel soldaten waren niet erg politiek bewust. In de volgende hoofdstukken behandelt hij het militaire ethos, de sociale cultuur, de interpretatie van de oorlogsacties door de soldaten -- wat sterk bleek af te hangen van hun persoonlijke opvattingen --, vechten en sterven aan het front en ten slotte de oorlogsmisdaden en de Holocaust.
In het slothoofdstuk trekt de auteur conclusies. De samenstelling van de Wehrmacht was even divers als de maatschappij waaruit zij haar leden rekruteerde. Binnen de Wehrmacht waren nationalisme en racisme, militarisme, kameraadschap en de cultus van hardheid dan ook sterk geprononceerd. Verder waren er verschillen tussen de legeronderdelen, maar ook tussen individuele soldaten. De leeftijd van de soldaten was daarbij significant. Wie nog opgegroeid was in de Weimarrepubliek of zelfs het keizerrijk was minder geneigd te geloven in een Duitse eindoverwinning. Hoe dan ook, de individuele soldaat bleek niet louter een willoos werktuig te zijn. Römers studie is een pleidooi om het individu met zijn eigen opvattingen en beperkte handelingsvrijheid serieus te nemen.
Deze historische studie is de vrucht van Deutsche Gründlichkeit. De Nederlandse vertaling laat zich vlot lezen, maar toch dient de lezer bij de les te blijven.
[Walter Smits]
E. Westerhuis
Veel belangrijke Duitse officieren van de Wehrmacht en de Waffen-SS die tijdens de Tweede Wereldoorlog krijgsgevangen werden gemaakt, kwamen terecht in Fort Hunt in Virginia. Begin 1945 waren hier zo'n 4.000 man ondergebracht. Niet alleen werden de heren uitgebreid ondervraagd, ze werden ook door de Amerikaanse militaire inlichtingendienst afgeluisterd. Felix Römer heeft op basis van meer dan honderdduizend pagina's Amerikaanse inlichtingenrapporten en afluisterverslagen een analyse gemaakt van de mentaliteit en de motivatie van de toenmalige Duitse militair. De lezer wordt niet alleen een blik gegund op de politiek-ideologische en militaire omstandigheden van de toenmalige Duitse krijgsmacht, maar leest tevens berichten uit eerste hand over de mores onder kameraden, hoort officieren verantwoording afleggen en wordt tenslotte geconfronteerd met observaties, interpretaties en de realiteit van oorlog, strijd, dood en misdaden. Dit boek vormt een waardevolle aanvulling op de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog. Zeker in Duitsland hebben historici lange tijd de minder fraaie ervaringen van hun soldaten buiten beschouwing gelaten en de overlevenden liepen ook niet te koop met hun gruwelijke verhalen. Een schokkend boek.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.