De Parijse trilogie
Colombe Schneck
Colombe Schneck (Auteur), Marijke Arijs (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, cop. 2014 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SCHN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Cossee, cop. 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 10857 |
Veerle Vanden Bosch
2/ei/09 m
'Ik dacht: zo simpel is het niet, je draagt sandalen van roodbruin geitenleer, je geniet van onmogelijke liefdesgeschiedenissen, je houdt van zwemmen in de Middellandse Zee en jij denkt dat een wicht zoals jij over de Shoah kan schrijven?' Die bedenking maakt de Franse journaliste en schrijfster Colombe Schneck zich inSalomé, een boek waarmee ze een snaar raakte in Frankrijk: het werd er een stevige bestseller, stond op de shortlist van de Prix Femina en haalde een handvol andere prijzen binnen.
Levensgenieter of niet, als je uit een Joodse familie komt, dringt de geschiedenis zich vroeg of laat onvermijdelijk aan je op. Dat moment komt bij Colombe wanneer haar moeder haar tussen neus en lippen vraagt of ze haar babydochtertje als tweede naam 'Salomé' wil geven, 'de naam van haar nichtje van wie niets meer over was'. Een verzoek waarvan Colombe de draagwijdte aanvankelijk niet inschat. Want in haar familie is alles wat te maken heeft met de oorlog, het overleven van haar oudtantes Raya en Macha en de dood van hun dochter Salomé en zoon Kalman, altijd omgeven geweest met een groot zwijgen. En Colombe heeft haar moeder en oma nooit iets gevraagd, want 'niets weten was een manier om hen te beschermen, dacht ik'. Het is het klassieke verhaal van nakomelingen van Holocaustslachtoffers, die gebukt gaan onder het verzwegen verleden en de trauma's van hun ouders en grootouders.
Drastische beslissing
Maar door haar dochtertje Salomé te noemen, krijgt Schneck het gevoel dat ze haar kind heeft opgezadeld 'met een vloek waar ze niets vanaf wist'. Na de dood van haar moeder en oma wil ze weten wat er echt gebeurd is met de verdwenen naamgenote van haar kind. Het boek is de neerslag van die zoektocht naar het verleden, een tocht die haar zowel naar de VS en Israël brengt, waarheen haar oudoom en -tantes na de oorlog zijn uitgezwermd, als naar Litouwen, waar haar familie vandaan komt - een land waar 95 procent van de Joodse bevolking de oorlog niet heeft overleefd.
Schneck reist naar Ponevezh, waar de familie Grishovitz na de Eerste Wereldoorlog een gelukkig bestaan leidde. Litouwen was onafhankelijk, de Joodse bevolking had vertrouwen in de toekomst, het antisemitisme bleef op de achtergrond. Oudste dochter Ginda, Colombes oma, ging in 1926 medicijnen studeren in Parijs en trouwde er met een Russische Jood. De anderen, Macha, Raya en Nahum, bleven in Litouwen, ook toen zich in de jaren 30 donkere wolken samenpakten boven het land, dat geprangd zat tussen nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Het vervolg laat zich raden: tijdens de nazibezetting komen ze in het getto van Kovno (het huidige Kaunas) terecht. Op 26 oktober 1943 staan drie generaties van de familie Grishovitz samen met duizenden anderen te wachten op het Plein van de Democratie in Kovno, voor de selectie. Ouderen maken geen schijn van kans, moeders met kinderen evenmin. Oma Mary, Macha, Raya, Kalman en Salomé zijn ten dode opgeschreven. De zeventigjarige Mary neemt een drastische beslissing: ze grist Kalman uit de armen van Macha, neemt Salomé bij de hand en wandelt de dood tegemoet. Raya en Macha protesteren niet, de jonge moeders komen in een werkkamp terecht en overleven. Na de bevrijding stichten ze een nieuw gezin: een nieuwe man, opnieuw kinderen, een nieuw leven - een intens leven, dat waren ze aan hun overleden kinderen verplicht.
De goede keuze
Het is een verbijsterende ontdekking. Hoe konden ze daarmee leven, hoe zijn ze dat achteraf te boven gekomen, vraagt Schneck zich af. Naarmate haar zoektocht vordert, komt ze tot de vaststelling dat die vragen zinloos zijn: 'Het antwoord van Raya en Macha was leven, intens leven [...]. Als het ergste mogelijk is, dan is het ongepast om melancholisch te zijn', schrijft ze over haar vrolijke tante Macha. Raya en Macha zijn na de dood van hun kinderen opnieuw begonnen, terwijl hun oudere zus Ginda en haar dochter Hélène in Parijs 'door diezelfde doden voor een deel van het leven en de liefde hebben afgezien'. Ze gingen gebukt onder het gewicht van het verleden, voluit leven was er niet bij. En dat is iets wat blijft doorzinderen tot de volgende generatie. Net als die eeuwige angst.
Het uitgangspunt van dit boek is hetzelfde als dat van die andere beroemde zoektocht naar verdwenen familieleden:Verloren van Daniel Mendelsohn, maar het heeft bijlange na niet dezelfde reikwijdte. Waar Mendelsohns boek uitgroeit tot een indrukwekkend zoektocht naar wat het betekent mens te zijn, blijft Schnecks relaas beperkt tot het particuliere verhaal van haar familie. Het is een aangrijpend, beknopt boekje, zoals er al talloze geschreven zijn over de Holocaust. Wat de lezersharten raakt, is de verbazingwekkende veerkracht van mensen die het allerergste hebben doorstaan. Uit Colombes gesprekken met de nakomelingen van Macha, Raya en Nahum blijkt dat oma Mary destijds de goede keuze heeft gemaakt: die voor het leven. Ondanks alles.
COLOMBE SCHNECK
Salomé. De zoektocht naar een verdwenen kind.
Vertaald door Marijke Arijs, Cossee, 160 blz., 18,90 ? (e-boek 14,90 ?). Oorspronkelijke titel: 'La réparation'.
De auteur: was radio- en televisiejournaliste in Frankrijk.
Het boek: een zoektocht naar een tijdens de Holocaust verdwenen meisje.
ONS OORDEEL: een aangrijpend relaas.
¨¨¨èè
Veerle Vanden Bosch ■
31/08/2014
Colombe Schneck brengt met Salomé een verbannen familierelaas. Wanneer haar dochter geboren wordt en ze haar op aanraden van een vriendin Salomé noemt, begint een vergeten herinnering te dagen. Vroeg haar moeder niet jaren geleden bij haar eerste zwangerschap om, als het kind een meisje zou worden, haar als tweede naam Salomé te geven, 'een nichtje van wie niets meer over is'? Het werd een zoontje en haar moeder stierf enkele jaren later. Plots dringt deze gedachte opnieuw tot Schneck door. Angst overvalt haar. Met welke vloek heeft ze haar dochter opgezadeld?
Hier begint de zoektocht van Schneck naar de geschiedenis van haar Litouwse familie aan moederszijde. Het blijkt een gruwelverhaal. Haar grootmoeder Ginda verliet Litouwen in 1926 om in Parijs geneeskunde te gaan studeren, een keuze die haar gezin zou redden van de ondergang. Overgrootmoeder Mary, oudoom Nahum, oudtantes Macha en Raya en hun kinderen Kalman en Salomé zijn een ander lot toegedaan. Zij worden tijdens de oorlog overgebracht naar de getto in Kovno. Hier brengt Mary een onmogelijk offer om haar dochters Raya en Macha in leven te houden. 'Mary werd geselecteerd op 26 oktober 1943, samen met haar kleinkinderen, Salomé en Kalman. Een paar dagen later werden ze in Auschwitz vergast.' Van Salomé rest enkel nog een zwart-witfoto.
Moeders met kinderen overleefden de getto niet. Mary koos voor de dood. Ze offerde zichzelf en haar twee kleinkinderen op om haar dochters opnieuw het leven te schenken. Maar ook Raya en Macha maakten een keuze: ze kozen voor het leven, het intens leven, zonder Salomé en Kalman. Die keuze houdt Schneck doorheen het hele verhaal bezig. Daarbij staat ze ook stil bij haar eigen leven: 'Mijn kinderen konden doodgaan en dat zou mijn leven verwoesten.' Haar familiegeschiedenis brengt haar tot de kern van haar eigen bestaan. Nooit heeft ze met haar moeder Hélène, de dochter van Ginda, kunnen spreken over de oorlogsjaren. Getekend en amper in staat tot affectie, zweeg Hélène als het graf over de jaren die ze ondergedoken heeft moeten doorbrengen. De angst kon Schneck wel altijd gewaarworden. Nu maakt die angst ook deel uit van haar leven, want 'joods zijn is bang zijn'.
Schneck brengt het verhaal van een generatie die in onwetendheid werd gehouden maar daarom niet gespaard bleef. Helaas blijft ze net iets te vaak steken bij de feiten. Ze houdt het braaf, neemt weinig risico's. Vanuit literair oogpunt is de roman dan ook geen hoogvlieger. De aard van het beestje misschien, want Schneck is in de eerste plaats journaliste. Neemt niet weg dat ze een mooie kans aan zich heeft laten voorbijgaan. Het plaatje had er heel anders kunnen uitzien wanneer het niet journaliste versus romancière was geweest, maar een combinatie van de twee. Salomé liet ons niet onbewogen, maar kon ook niet diep ontroeren. Nochtans waren alle ingrediënten aanwezig om een buitengewoon aangrijpende familiegeschiedenis te brengen. [Elien Van Wynsberghe]
Elias van der Plicht
Van de joden die in 1940 in Litouwen woonden, was vijf jaar later 95 procent vermoord. Onder hen het kleutertje Salomé. Achternicht van dit meisje is de Franse journaliste Colombe Schneck, die vijf boeken schreef en diverse prijzen won. 'Salomé' is een familiegeschiedenis, een zoektocht naar wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog met Schnecks in Litouwen wonende familie gebeurde. In augustus 1941 belandde Salomé met haar ouders in een getto, het begin van een tragische geschiedenis die eindigde met de dood. Over haar korte leven en sterven werd na de oorlog niet meer gesproken. Schneck ging op zoek naar het verhaal van Salomé. Het eerste dat ze vond, was een foto van het kind met haar vader en moeder. 'Ik kijk naar Salomé en haar ouders en ik smeek hen: "Ga weg, ga weg uit Litouwen, dat vervloekte land." Ze horen me niet.' 'Salomé' gaat over aangrijpende keuzes die te groot zijn om te maken. Het boek was in Frankrijk een bestseller.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.