Lof der onvolmaaktheid : waarom zelfbeschikking niet genoeg is om goed te leven en te sterven
Gerbert Van Loenen
Christa Anbeek (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ten Have, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GODSDIENST : 204 ANBE |
15/10/2014
Aan de heidenen overgeleverd is de bewerkte uitgave van Christa Anbeeks inaugurale rede aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar zij sinds 2013 bijzonder hoogleraar Remonstrantse theologie is. Anbeek start haar rede met de vaststelling dat de religieuze kennis van kinderen en jongeren alsmaar achteruit gaat. Vraag hen wat er met Pasen of Pinksteren wordt gevierd, en ze zullen je het antwoord schuldig blijven. Vraag hen wie Petrus of Judas waren, en ze zullen je vragend aankijken. Kortom, wat voor hun (groot)ouders een bekend verhaal was, is voor hen allesbehalve vanzelfsprekend.
Dit is het gevolg van de oprukkende secularisatie. Met het dreigen te verdwijnen van religie uit het hart van de mensen en uit de samenleving, ziet Anbeek een kostbare schat verloren gaan en vreest zij een verdere verschaling van het menselijk leven. Iedere mens zoekt in zijn leven immers naar betekenis, maar in navolging van de Canadese filosoof Charles Taylor stelt Anbeek dat deze betekenis niet gevonden kan worden in het alledaagse leven. Alles in dit leven is eindig, en kan bijgevolg geen overstijgend perspectief bieden. De job die ons voldoening geeft en een kans tot zelfontplooiing, kunnen we verliezen. De vrienden en de geliefden waarvoor we leven, kunnen ons ontvallen.
Enkel religie biedt dat alomvattend perspectief dat zin en betekenis geeft, stelt Anbeek. Iedere religie wordt gekenmerkt door een verwijzing naar iets dat niet van voorbijgaande aard is. Aldus kan religie als enige tegemoetkomen aan een diepmenselijke behoefte: betekenis. Alleen slaagt deze religie er niet meer in om aansluiting te vinden op de menselijke leefwereld. Haar taalgebruik is, zoals de theoloog Ganzevoort het omschreef, ontoereikend. Mensen herkennen hun eigen vragen en ervaringen niet in de religieuze taal. Wie weet zich bijvoorbeeld nog aangesproken door Christus' woorden: ‘Neemt, eet, dit is mijn lichaam dat voor u gebroken is?’, vraagt Anbeek zich luidop af.
Deze vaststelling maakt Anbeek onmiddellijk tot haar doelstelling, met name een theologie te creëren die opnieuw aansluiting vindt bij de leefwereld van mensen en hen zodoende de rijkdom van religie weer kan aanbieden. In het laatste deel van haar rede schetst zij de krijtlijnen van zo’n theologie; een die deze tijd kan redden van het perspectief van de ‘heidenen’.
Jammer genoeg lijkt Anbeeks eerste aanzet weinig belovend. De krijtlijnen die zij uittekent, zijn voor theologen, godsdienstfilosofen en belezen leken héél herkenbaar. Ze blijven steken in het vertrouwde vakjargon, en laat dit voor de doorsnee (on)gelovige net even wereldvreemd klinken als kerkelijke dogma's en stellingen. Op publieke fora staat Anbeek wellicht dan ook hetzelfde te wachten als de apostel Paulus in Athene: hoongelach en de vage belofte om het gesprek ooit wel eens verder te zetten. [Jonathan Lambaerts]
Dr. Taede A. Smedes
Sinds 1 september 2013 is Christa Anbeek bijzonder hoogleraar Remonstrantse theologie aan de VU namens de Remonstrantse Broederschap. Dit boekje is de uitgewerkte tekst van haar inaugurele rede. De titel en ondertitel hebben weinig met de inhoud te maken. Het is geen verdediging van de theologie, maar een uiteenzetting van Anbeeks theologische programma. Dat is gebaseerd op een antropologische visie, namelijk dat religieuze tradities en dus ook de theologie duidingen zijn van, en dus teruggaan op menselijke ervaringen. Volgens Anbeek zijn dat vooral 'grenservaringen', 'momenten waarop het vanzelfsprekende in het leven niet meer vanzelfsprekend is', en meestal zijn dat momenten van lijden, ervaringen van kwetsbaarheid. Anbeek wil dan ook terug naar een 'ervaringstheologie van kwetsbaar leven'. Die ervaringstheologie probeert ze vervolgens, heel beknopt, te concretiseren door te kijken naar de implicaties voor het systematisch-theologisch spreken over God, schepping, antropologie, pneumatologie, christologie etc. Hoe toekomstbestendig dat programma is, zal moeten blijken. Voor een theologisch geïnteresseerd, niet al te omvangrijk publiek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.