De Kapellekensbaan
Louis Paul Boon
Louis Paul Boon (Auteur), Kris Humbeeck (Redacteur), Britt Kennis (Redacteur), Ernst Bruinsma (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, cop. 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BOON |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, 1994 |
Woord Volwassenen Romans : BOON |
4 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Het Laatste Nieuws, 2003? |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13333 BOON |
2 items magazijn |
De Arbeiderspers, 1994 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BOON |
Magazijn |
De Arbeiderspers, 1994 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 2231 |
Marc Reynebeau
us/ug/11 a
HET BOEK IS BETER DAN DE FILM
Het is even ironisch als veelzeggend dat regisseur Stijn Coninx zijn baronstitel te danken heeft aan een geëngageerde film over bittere ellende en sociale ongelijkheid. Zijn film Daens (1992) kwam nu eenmaal uit op het juiste moment. Vlaanderen kreeg in het begin van de jaren negentig steeds meer zelfstandigheid, met een eigen parlement en een regering. Rond het Vlaamse project hing een wat conservatief, katholiek en nationalistisch luchtje. Dat moest dringend verdwijnen wilde het project een bredere maatschappelijke basis krijgen en niet langer het doembeeld van een toekomstig Beieren-aan-de-Noordzee wilde oproepen. Daarom had het nieuwe Vlaanderen nood aan een ruimere en pluralistischer mythe dan de aloude, duffe 1302-mystiek. Daens leverde dat historische extraatje. Vlaanderen, zo bleek, is gegroeid uit een voorgeschiedenis van armoede en onrecht, wat goed spoorde met het klassieke beeld van de uitbuiting van het industrieproletariaat.
Daens bewees dat die tijd voorbij was. De Vlamingen waren gesterkt en zelfbewust uit de ellende opgestaan om hun toekomst in eigen handen te nemen - in het nieuwe, halfzelfstandige Vlaanderen dus.
De film kreeg veel officiële schouderklopjes: plechtige galavoorstellingen met de nieuwe Vlaamse elite in vol ornaat, een vertoning in het Vlaams parlement met een minutenlange ovatie na, Coninx die baron werd. Het nieuwe Vlaanderen had het ver geschopt. In de bioscoop kende de film een groot succes. Hollywood vond het ook OK: een oscarnominatie als beste buitenlandse prent verleende de film een kwaliteitslabel.
De in 1979 gestorven schrijver Louis Paul Boon zou dat allemaal met gemengde gevoelens hebben bekeken. Het was naar zijn boek Pieter Daens (1971) dat Coninx zijn film had gedraaid. Het wordt niet tot Boons beste werk gerekend, al was het voor hem wel een noodzakelijk boek. Pieter Daens opende Boons zoektocht naar de redenen waarom het volgens hem altijd misliep, ook in zijn eigen tijd, met de emancipatie van de Vlamingen. Boon ging op zoek in de geschiedenis en eindigde die zoektocht postuum, met Geuzenboek (1979), over de mislukte zestiende-eeuwse opstand tegen Spanje. Maar hij begon dichter bij huis, in Aalst. Zo kwam hij uit bij de gebroeders Daens, de priester Adolf en de journalist Pieter. Zij waren eind negentiende eeuw de spilfiguren van een katholieke sociale beweging onder de Aalsterse industriearbeiders. Ze gingen daarmee in tegen de officiële kerk (de paus inbegrepen) en de katholieke burgerij, die hen bijgevolg zoveel mogelijk dwars zaten.
Het Daensisme is een buitenbeentje in de Vlaamse sociale geschiedenis. Het ontstond bij de kleine burgerij op het Oost-Vlaamse platteland, wantrouwde de oudere en breder ontwikkelde socialistische arbeidersbeweging, en zou achteraf een Vlaams-nationalistische tint krijgen. Het was een priester, Daens, die er het boegbeeld van werd. Boon schreef zijn verhaal als een goed gedocumenteerde kroniek, verteld vanuit het perspectief van Pieter Daens. Het boek werd heel anders gelezen dan Boon wilde. Hij kreeg er in het toen nog erg verzuilde Vlaanderen veel meer kritische aandacht voor dan hij gewoon was. Door een priester als ,,held'' te kiezen, leek hij mild en gematigd te zijn geworden en afscheid te hebben genomen van zijn polemische imago van ,,viezentist'' en anarchist. Voor Pieter Daens ontving Boon eindelijk de literaire erkenning die hij, met meer reden, al veel eerder had moeten krijgen.
Boon stoorde zich aan dat misverstand. Om te illustreren dat hij niét was veranderd, dat hij nog altijd dezelfde kritische opvattingen had, publiceerde hij het jaar na zijn Daensboek Mieke Maaikes obscene jeugd .
Deze pornografische satire behoorde tot het slag boekjes waarvan de toen nog dominante conservatieve literaire kritiek liever geen kennis nam. Zoals gebruikelijk deed ze het af als een bedenkelijk fantasietje van een oudere man die nog eens zijn dubieuze fascinatie voor jonge meisjes uitschreef. Maar Boon exploreerde ook verder de Aalsterse sociale geschiedenis met De zwarte hand (1976) en Het jaar 1901 (1977), al vallen politiek anarchisme en criminaliteit daarin niet duidelijk te onderscheiden.
De film Daens richtte zich volop op de figuur van priester Daens, en Coninx deed dat met groot talent. De heroïsche statuur die hij de priester wilde meegeven, blijkt al uit zijn ietwat romantische casting voor het hoofdpersonage: Jan Decleir met zijn robuuste kop, voor de gelegenheid omkranst met een wapperende haardos.
Om verhaaltechnische redenen beperkte Coninx zich tot een cruciale episode in Daens' leven. Hoewel hij nogal vrij omsprong met de chronologie was het een verdedigbare keuze, net als het invoeren van personages die in het boek niet voorkomen, zoals Nette (Antje De Boeck). Een kroniek als Pieter Daens bezit nu eenmaal weinig dramatische spankracht. Coninx wilde een publieksfilm maken en daarin is hij uitstekend geslaagd. Dat ,,Daens'' als historisch begrip sindsdien tot een referentie uitgroeide, is daarvan het bewijs. En Boons boek is er ook nog, voor wie het vervolg en de context wil kennen.
Het boek:
LOUIS PAUL BOON
Pieter Daens (1971).
De film:
STIJN CONINX
Daens (1992).
Lezen of kijken? In deze rubriek leggen we het boek naast de filmversie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.